Blockchain và Stablecoin: Hướng đi mới trong thanh toán xuyên biên giới

Quang cảnh Hội thảo.

Nhu cầu giao dịch xuyên biên giới đang trở thành dòng chảy khổng lồ

Đây là điều được các chuyên gia nhấn mạnh tại Hội thảo với chủ đề “Thanh toán xuyên biên giới: Xu hướng toàn cầu và giải pháp cho Việt Nam” được Hiệp hội Blockchain và tài sản mã hoá Việt Nam tổ chức ngày 30/9.

Ông Phan Đức Trung, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam (VBA) cho rằng, việc Quốc hội thông qua Luật Công nghệ số và Chính phủ ban hành Nghị quyết số 05/2025/NQ-CP về thí điểm thị trường tài sản mã hoá đã mở ra hành lang pháp lý mới, cho phép Việt Nam chủ động thử nghiệm những mô hình tài chính - công nghệ trong môi trường kiểm soát chặt chẽ.

Đây là nền tảng để doanh nghiệp và cơ quan quản lý cùng tích lũy dữ liệu, kinh nghiệm thực tiễn, từ đó định hình các chính sách phù hợp với thông lệ quốc tế, hỗ trợ trực tiếp cho sáng kiến thanh toán xuyên biên giới.

Ông Phan Đức Trung, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam.

Dẫn số liệu từ Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS), ông Trần Huyền Dinh, Chủ nhiệm Ủy ban Ứng dụng Fintech VBA, Giám đốc dự án Basal Pay thuộc AlphaTrue Solutions cho biết, ước tính quy mô thanh toán xuyên biên giới toàn cầu đã đạt gần 200.000 tỷ USD năm 2024 và có thể tăng lên 320.000 tỷ USD vào năm 2032.

Con số này cho thấy nhu cầu giao dịch xuyên biên giới đang trở thành một dòng chảy khổng lồ, giữ vai trò cốt lõi trong hệ thống tài chính quốc tế. Tuy nhiên, theo ông Trần Huyền Dinh, các “đường ray” chủ đạo hiện nay vẫn tồn tại nhiều hạn chế.

Cụ thể, mạng ngân hàng đại lý qua SWIFT được coi là trục xương sống cho giao dịch B2B quy mô lớn, song chi phí cao và thời gian xử lý kéo dài từ vài giờ đến vài ngày do phải qua nhiều tầng trung gian.

Bên cạnh đó, các dịch vụ chuyển tiền quốc tế như Western Union, MoneyGram giúp kiều hối đến tay người nhận nhanh hơn, đa dạng kênh tiếp cận, nhưng mức phí vẫn cao và thiếu minh bạch thời gian thực.

Trong khi đó, mạng lưới thẻ quốc tế Visa, Mastercard đem lại tiện lợi cho du lịch và bán lẻ, song tổng chi phí toàn cầu phát sinh ước tính lên tới 187 tỷ USD mỗi năm, trong đó ngân hàng phát hành chiếm tỷ lệ lớn nhất.

Một số hệ thống thanh toán nhanh nội địa như UPI tại Ấn Độ hay Pix tại Brazil đã giảm đáng kể chi phí trong phạm vi quốc gia, nhưng chưa giải quyết được nhu cầu liên thông toàn cầu.

Tại đây, ông Trần Huyền Dinh cũng chia sẻ thêm về bức tranh toàn cảnh và mô hình mới cho thanh toán xuyên biên giới

Cần thêm một “đường ray” bổ sung giao dịch xuyên biên giới

Theo chuyên gia, chính những hạn chế này đặt ra yêu cầu về một “đường ray” bổ sung có khả năng vận hành xuyên biên giới, hoạt động 24/7, chi phí thấp và minh bạch mà Stablecoin (một loại tiền mã hoá) đang nổi lên như một lựa chọn khả thi.

Tại Việt Nam, World Bank ghi nhận quy mô kiều hối năm 2024 ước đạt 16-18 tỷ USD, tương đương khoảng 4% GDP, đưa Việt Nam nằm trong top 10 quốc gia nhận kiều hối lớn nhất thế giới.

Ông Trần Huyền Dinh, Chủ nhiệm Ủy ban Ứng dụng Fintech VBA.

Ông Dinh đánh giá đây là nguồn lực quan trọng đóng góp cho cán cân thanh toán và đời sống hàng triệu hộ gia đình, nhưng mức phí cao lại khiến dòng tiền này bị “bào mòn” đáng kể. Bên cạnh đó, với hơn 17 triệu khách quốc tế đến Việt Nam giai đoạn 2024-2025 và khoảng 500.000 freelancer (lao động tự do) Việt Nam đang hoạt động trên nền tảng toàn cầu cũng đặt ra nhu cầu thanh toán xuyên biên giới nhanh, rẻ, minh bạch.

“Blockchain và stablecoin không thay thế thanh toán các mô hình truyền thống hiện hữu trong thanh toán xuyên biên giới, nhưng có thể giúp nâng cao hiệu quả thanh toán, tăng cường trải nghiệm người dùng, bảo mật, giảm phí giao dịch,... Đặc biệt, với khả năng truy vết và minh bạch của nền tảng blockchain, các kênh toán on-chain (giao dịch được ghi lại và xác minh trực tiếp trên mạng lưới blockchain) như stablecoin sẽ giúp đảm bảo các quy định quốc tế về phòng chống rửa tiền, góp phần nâng cao minh bạch tài chính và hỗ trợ Việt Nam cải thiện đánh giá quốc tế về phòng chống rửa tiền, hướng tới thoát khỏi “danh sách xám” FATF”, ông Trần Huyền Dinh nhấn mạnh trong phần trình bày tại Hội thảo.

Thanh toán bằng Stablecoin: Hướng đi mới cho Việt Nam

Dưới góc nhìn của một tổ chức phát hành stablecoin hàng đầu thế giới, ông Matthew Crow, Giám đốc Phát triển của Tether, cho rằng những hạn chế cố hữu của hệ thống thanh toán xuyên biên giới truyền thống về chi phí, tốc độ đang tạo dư địa cho các công cụ bổ sung.

Trong xu thế đó, stablecoin nổi lên như một lựa chọn mới, không thay thế hạ tầng hiện hữu nhưng có thể hoạt động song song để cải thiện hiệu quả.

Theo Coin Metrics, một công ty chuyên cung cấp dữ liệu phân tích và đo lường về thị trường tiền điện tử, năm 2024 stablecoin ghi nhận tổng giá trị giao dịch hơn 26.000 tỷ USD với gần 6 tỷ giao dịch, tăng hơn 57% so với năm trước đó.

“Đáng chú ý, khoảng 2.100 tỷ USD (8%) trong số đó đến từ các giao dịch thanh toán thực như kiều hối, thương mại điện tử, chi trả cho freelancer và thanh toán doanh nghiệp. Điều này cho thấy stablecoin đang dần trở thành một nền tảng thanh toán mới, bổ sung cho hệ thống quốc tế vốn còn hạn chế về tốc độ, chi phí”, ông Matthew Crow đánh giá.

Đại diện Tether cũng cho rằng, sự dịch chuyển này không chỉ mang ý nghĩa toàn cầu mà còn đặc biệt liên quan tới các nền kinh tế đang phát triển, nơi kiều hối, du lịch và lao động số chiếm tỷ trọng lớn như tại Việt Nam.

Việc kết hợp stablecoin vào các mô hình thử nghiệm, điển hình là Basal Pay trong sandbox Đà Nẵng, có thể cung cấp thêm dữ liệu thực tiễn để đánh giá tính khả thi của một hạ tầng thanh toán đa dạng hơn, từ đó mở rộng khả năng hội nhập tài chính quốc tế.

TS Võ Trí Thành, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính tiền tệ quốc gia, thì cho rằng, rủi ro kinh tế vĩ mô là một trong những ưu tiên quản lý của các cơ quan nhà nước, nên việc thanh toán xuyên biên giới là một kênh được quản lý chặt chẽ, gắn với quản lý tiền tệ, đặc biệt là quản lý kiều hối, du lịch,...

Theo ông Thành, các yếu tố quan trọng nhất đối với thị trường là tuân thủ pháp luật, quyền chọn của người tiêu dùng và xử lý tranh chấp.