Quỹ Nhà ở quốc gia: Cần cơ chế quản lý linh hoạt, tránh lãng phí

Quang cảnh cuộc họp về dự thảo Nghị định về thành lập và tổ chức hoạt động của Quỹ Nhà ở quốc gia.

Theo Bộ Xây dựng, Dự thảo Nghị định nhằm thúc đẩy sự phát triển nhà ở xã hội, giúp người dân có thu nhập thấp có cơ hội tiếp cận với nhà ở phù hợp, gắn với việc hoàn thành mục tiêu thực hiện Đề án "Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021 - 2030".

Quỹ Nhà ở quốc gia sẽ góp phần cân đối cung - cầu, điều chỉnh cơ cấu hàng hóa bất động sản, từ đó tác động hạ giá thành phân khúc nhà ở thương mại, giúp thị trường bất động sản phát triển ổn định, lành mạnh hơn; tạo nguồn lực dài hạn, bền vững cho phát triển nhà ở.

Dự thảo Nghị định quy định, mục tiêu, chức năng hoạt động của Quỹ là đầu tư xây dựng, tạo lập nhà ở để cho thuê theo quy định.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Thành Trung.

Làm rõ thêm về Dự thảo Nghị định, Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Thành Trung cho biết, Quỹ Nhà ở quốc gia chỉ phục vụ cho thuê, hoạt động phi lợi nhuận, có tư cách pháp nhân và là quỹ tài chính ngoài ngân sách.

Quỹ không được chi trùng với nhiệm vụ đã do ngân sách đảm bảo. Nhà nước sẽ cấp vốn điều lệ ban đầu, sau đó huy động thêm từ nhiều nguồn lực khác như địa phương, tài trợ và các dự án liên quan.

Về mô hình tổ chức, Bộ Tài chính cho rằng đơn vị sự nghiệp công lập là phù hợp nhất trong điều kiện hiện nay, nhờ có khung pháp lý rõ ràng, khả năng triển khai thuận lợi và vừa bảo đảm có sự hỗ trợ của ngân sách, vừa tạo dòng tiền từ cho thuê để tái đầu tư.

Ngoài ra, Bộ Tài chính đề nghị nghị định cần bảo đảm tính linh hoạt cho địa phương, tránh cứng nhắc áp dụng một mô hình duy nhất, đồng thời hạn chế tối đa việc phát sinh thêm bộ máy hành chính.

Tại Hội nghị, ông Bùi Xuân Cường, Phó Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh đề xuất bổ sung nguồn lực từ quỹ nhà tái định cư còn dư thừa, giao địa phương quyền linh hoạt trong huy động vốn, sử dụng tài sản và thực hiện các chính sách nhà ở đặc thù.

Đồng thuận cao với chủ trương thành lập Quỹ Nhà ở quốc gia để hỗ trợ công nhân, viên chức và người lao động thuê nhà, lãnh đạo Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đề xuất nghị định cần quy định rõ 3 vấn đề: Cơ chế hình thành quỹ nhà (tự xây, mua lại, cấp vốn qua doanh nghiệp hoặc thuê đơn vị khác xây dựng); phương thức quản lý vận hành (tự quản lý, thuê doanh nghiệp, hoặc bàn giao địa phương); và huy động vốn (từ Nhà nước, xã hội, cũng như nguồn thu cho thuê để tái đầu tư).

Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà nhấn mạnh, khả năng tiếp cận nhà ở của người lao động vẫn rất khó khăn. Do vậy, việc triển khai chính sách cho thuê nhà ở là thiết thực, phù hợp với thực tiễn.

Phó Thủ tướng nhấn mạnh, Quỹ Nhà ở quốc gia phải tách bạch giữa quỹ nhà và quỹ tài chính ở cả Trung ương và địa phương; có cơ chế thu hút, huy động vốn, phân bổ nguồn lực hợp lý, đồng thời bảo đảm sự phối hợp chặt chẽ giữa Trung ương và địa phương.

Về mô hình quản lý, Phó Thủ tướng cho rằng không nhất thiết lập thêm bộ máy mới, mà có thể giao cho các thiết chế sẵn có như quỹ đầu tư phát triển nhà ở tại TP. Hà Nội, TPHCM, đồng thời khuyến khích các tổ chức như Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, doanh nghiệp lớn tham gia xây dựng nhà cho thuê.

Phó Thủ tướng lưu ý hết sức cân nhắc về cơ chế quản lý để có thể thu hút nhân lực chất lượng cao, đủ năng lực quản lý nguồn vốn hàng nghìn tỷ đồng. Cơ chế quản trị phải theo hướng doanh nghiệp, chặt chẽ và hiệu quả, tránh vận hành theo mô hình sự nghiệp cứng nhắc.

Về nguồn lực cho quỹ, theo Phó Thủ tướng, có thể đến từ nhiều kênh: 20% quỹ đất trong các dự án nhà ở thương mại; quỹ nhà tái định cư còn dư thừa; ngân sách Trung ương, ngân sách địa phương; cũng như nguồn tích lũy từ quá trình cho thuê. Tất cả phải được quy định rõ ràng, vận hành linh hoạt, vốn phải quay vòng, tránh để nhà xây xong nhưng không có người thuê, dẫn tới lãng phí.

Để tạo nguồn lực lâu dài, bền vững, Phó Thủ tướng đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu phương án sử dụng 20% quỹ đất từ các dự án nhà ở thương mại, quỹ nhà tái định cư không dùng đến, đồng thời cho phép vốn tích lũy từ hoạt động cho thuê quay vòng trở lại quỹ.

Phó Thủ tướng nêu rõ, việc thành lập và tổ chức hoạt động của Quỹ Nhà ở quốc gia là nhiệm vụ cấp thiết, áp lực lớn, việc thực hiện phải bảo đảm thực sự khả thi, gắn với nhu cầu thực tế, có cơ chế quản lý linh hoạt và tránh lãng phí.