Thủ tục hải quan khi tách công ty và những vấn đề doanh nghiệp cần quan tâm

Thời điểm nộp báo cáo quyết toán

Liên quan đến thủ tục nộp báo cáo quyết toán, Điều 59, 60 Luật Hải quan 2014; Điều 199 Luật DN 2020; khoản 2 Điều 68 Luật Quản lý thuế 2019; Điều 36 Nghị định 08/2015/NĐ-CP; Điều 51 Nghị định 31/2021/NĐ-CP và Điều 60 Thông tư 38/2015/TT-BTC được sửa đổi bổ sung tại khoản 39 Điều 1 Thông tư 39/2018/TT-BTC nêu rõ, DN bị tách cần phải nộp báo cáo cáo quyết toán cho cơ quan Hải quan nơi quản lý DN về tình hình xuất nhập tồn kho nguyên liệu, vật tư NK để sản xuất hàng hóa XK trước khi thực hiện việc tách DN. Trong đó, thành phần hồ sơ, trình tự lập báo cáo quyết toán được thực hiện theo Điều 60 Thông tư 38/2015/TT-BTC được sửa đổi, bổ sung tại Thông tư 39/2018/TT-BTC.

Công chức Hải quan hướng dẫn đại diện DN làm thủ tục hải quan. Ảnh: H.Nụ

Điều 199 Luật DN 2020 quy định, thời điểm chốt dữ liệu báo cáo quyết toán chính thức tách DN là ngày DN mới được cấp Giấy chứng nhận đăng ký DN.

Khoản 1, khoản 4 Điều 199 Luật DN 2020 và khoản 2 Điều 2 Thông tư 38/2015/TT-BTC được sửa đổi bổ sung tại khoản 1 Điều 1 Thông tư 39/2018/TT-BTC hướng dẫn, trong thời gian chờ DN được tách được cấp Giấy chứng nhận đăng ký DN thì DN bị tách thực hiện hoạt động XNK hàng hóa theo giấy phép và hưởng quyền lợi về thuế, các ưu đãi về thủ tục hải quan.

Thủ tục chuyển giao nguyên vật liệu đã NK để sản xuất hàng hóa XK của DN bị tách sang DN được tách được căn cứ vào Điều 199 Luật DN 2020; khoản 2 Điều 68 Luật Quản lý thuế 2019; khoản 7 Điều 16 Luật Thuế XK, thuế NK; Điều 12 Nghị định 134/2016/NĐ-CP được sửa đổi bổ sung tại khoản 6 Điều 1 Nghị định 18/2021/NĐ-CP; khoản 2 Điều 2 Thông tư 38/2015/TT-BTC được sửa đổi bổ sung tại khoản 1 Điều 1 Thông tư 39/2018/TT-BTC.

Cụ thể, trên cơ sở báo cáo quyết toán tình hình sử dụng nguyên liệu, vật tư NK, hàng hóa XK đã hoàn thành với cơ quan Hải quan nơi quản lý, DN bị tách thông báo cho cơ quan Hải quan nơi quản lý biết lượng nguyên liệu, vật tư thực tế còn tồn và thực hiện việc bàn giao cho DN được tách.

Sau khi hoàn thành thủ tục tách DN, DN được tách có văn bản gửi cơ quan Hải quan nơi quản lý về việc nhận lại nguyên liệu, vật tư sản xuất xuất khẩu từ DN bị tách, trong đó nêu rõ số lượng nguyên liệu, vật tư được chuyển giao và mục đích sử dụng; tổ chức theo dõi nguyên liệu, vật tư nêu trên theo đúng mục đích sử dụng và hoạch toán trên hệ thống số sách kế toán theo các quy định về chế độ kế toán của Bộ Tài chính.

Chuyển nhượng Danh mục miễn thuế

Liên quan đến máy móc thiết bị NK tạo tài sản cố định theo danh mục miễn thuế, tại khoản 1 Điều 199 Luật DN 2020 quy định: “Công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần có thể tách bằng cách chuyển một phần tài sản, quyền, nghĩa vụ, thành viên, cổ đông của công ty hiện có (sau đây gọi là công ty bị tách) để thành lập một hoặc một số công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần mới (sau đây gọi là công ty được tách) mà không chấm dứt tồn tại của công ty bị tách”.

Khoản 2 Điều 21 Thông tư 38/2015/TT-BTC cũng quy định rõ về việc khai thay đổi mục đích sử dụng, chuyển tiêu thụ nội địa. Theo đó, trách nhiệm của người khai hải quan đối với trường hợp thay đổi mục đích sử dụng bằng hình thức chuyển nhượng cho đối tượng thuộc diện không chịu thuế, miễn thuế thì người nhận chuyển nhượng phải kê khai theo quy định tại điểm a khoản này, nhưng không phải nộp thuế.

Đối với trường hợp đối tượng nhận chuyển nhượng phải thực hiện thông báo Danh mục miễn thuế thì cơ quan Hải quan thực hiện trừ lùi hàng hóa nhận chuyển nhượng trên Danh mục miễn thuế của tổ chức, cá nhân nhận chuyển nhượng.

Tổ chức, cá nhân chuyển nhượng không phải nộp thuế NK đối với hàng hóa chuyển nhượng với điều kiện giá chuyển nhượng không bao gồm thuế NK nhưng phải thực hiện thông báo cho cơ quan Hải quan nơi tiếp nhận thông báo Danh mục miễn thuế trước đây về việc chuyển nhượng hàng hóa đối với trường hợp đã thông báo Danh mục miễn thuế hoặc thông báo cho chi cục hải quan nơi đã đăng ký tờ khai hải quan ban đầu nếu không thuộc trường hợp thông báo Danh mục miễn thuế.

Ngoài ra, tại điểm c khoản 3 Điều 85 Thông tư 38/2015/TT-BTC ngày 25/03/2015 liên quan đến thủ tục hải quan đối với hàng hóa NK thực hiện dự án đầu tư miễn thuế quy định: “Trường hợp nhượng bán tại thị trường Việt Nam, cho, biếu, tặng, tiêu huỷ thì phải thực hiện việc kê khai, tính thuế trên tờ khai hải quan mới theo hướng dẫn tại Điều 21 Thông tư này. DN làm thủ tục hải quan theo loại hình NK tương ứng; chính sách thuế, chính sách quản lý hàng hóa NK áp dụng tại thời điểm đăng ký tờ khai hàng hóa NK, trừ trường hợp tại thời điểm làm thủ tục NK miễn thuế DN đã thực hiện đầy đủ chính sách quản lý NK.

Trường hợp nhượng bán cho DN thuộc đối tượng miễn thuế NK thì hàng hóa miễn thuế phải được trừ vào phiếu theo dõi trừ lùi hàng hóa miễn thuế đã được cấp của DN được chuyển nhượng”.

Công chức Hải quan Ninh Bình (Chi cục Hải quan khu vực IV) kiểm tra Danh mục hàng hóa miễn thuế. Ảnh: H.Nụ

Điểm a, điểm c khoản 22 Điều 103 Thông tư 38/2015/TT-BTC quy định một số hướng dẫn khác đối với trường hợp thuộc đối tượng được miễn thuế NK: “Trường hợp thuộc đối tượng miễn thuế NK để tạo tài sản cố định nêu tại điều này nhưng không NK hàng hoá mà được phép tiếp nhận hàng hoá đã được miễn thuế NK từ tổ chức, cá nhân khác chuyển nhượng tại Việt Nam thì tổ chức, cá nhân tiếp nhận được miễn thuế NK, đồng thời không truy thu thuế NK đối với tổ chức, cá nhân chuyển nhượng, với điều kiện giá chuyển nhượng không bao gồm thuế NK.

Trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày chuyển nhượng, chủ dự án chuyển nhượng và tổ chức cá nhân nhận chuyển nhượng phải kê khai với cơ quan Hải quan nơi đăng ký Danh mục hàng hóa miễn thuế của dự án về việc chuyển nhượng”.

Đối chiếu với quy định hiện hành, trường hợp máy móc, thiết bị do DN được tách tiếp nhận từ DN bị tách thì DN được tách phải đăng ký Danh mục hàng NK miễn thuế với cơ quan Hải quan để làm cơ sở xét miễn thuế cho máy móc, thiết bị nêu trên. Đồng thời DN được tách là đơn vị nhận chuyển nhượng phải mở tờ khai (mã loại hình A42) để tiếp nhận số máy móc nhận chuyển nhượng, được xét miễn thuế NK theo khoản 22 Điều 103 Thông tư 38/2015/TT-BTC.

Liên quan đến thủ tục kế thừa hồ sơ đăng ký loại hình sản xuất XK, tại Điều 56 Thông tư 38/2015/TT-BTC được sửa đổi bổ sung tại khoản 36 Điều 1 Thông tư 39/2018/TT-BTC quy định: “Tổ chức, cá nhân có trách nhiệm thông báo cơ sở gia công, gia công lại, cơ sở sản xuất hàng hóa XK; nơi lưu giữ nguyên liệu, vật tư, máy móc, thiết bị, sản phẩm XK (sau đây gọi là thông báo cơ sở sản xuất) theo các chỉ tiêu thông tin quy định tại mẫu số 20 Phụ lục II ban hành kèm Thông tư này và các chứng từ khác kèm theo quy định tại khoản 1 Điều 37 Nghị định 08/2015/NĐ-CP cho chi cục hải quan do tổ chức, cá nhân dự kiến lựa chọn làm thủ tục hải quan theo quy định tại khoản 1 Điều 58 (sau đây gọi là chi cục hải quan quản lý) Thông tư này thông qua hệ thống, bao gồm cả trường hợp tổ chức, cá nhân là DN chế xuất (sau đây gọi là DN chế xuất).