Thuế GTGT đối với hàng NK trị giá thấp: Cần hoàn thiện đồng bộ khung pháp lý

Mục tiêu bình đẳng

Việc áp dụng thu thuế GTGT đối với hàng hóa NK giá trị thấp là một chính sách tất yếu và cần thiết, mang lại nhiều ý nghĩa quan trọng trong việc đảm bảo nguồn thu bền vững, tạo lập một sân chơi công bằng cho DN trong nước và tăng cường kỷ cương trong quản lý nhà nước.

Trong đó, việc áp dụng thu thuế GTGT đối với hàng hóa NK trị giá thấp nhằm hướng đến mục tiêu tạo môi trường cạnh tranh bình đẳng. Lý giải về vấn đề này, ông Nguyễn Hoàng Tuấn, Khoa Thuế và Hải quan, Học viện Tài chính cho biết, chính sách miễn thuế GTGT áp dụng trong một thời gian dài của các quốc gia đã tạo ra sự bất bình đẳng khi hàng hóa sản xuất trong nước phải chịu thuế GTGT, trong khi hàng NK giá trị thấp lại được miễn, dẫn đến giá bán rẻ hơn và cạnh tranh một cách không công bằng. Do đó việc cùng áp dụng thu thuế GTGT sẽ giúp hàng sản xuất trong nước cạnh tranh sòng phẳng hơn với hàng hoá NK từ nước ngoài.

Livestream bán hàng "Chợ phiên OCOP" trên nền tảng thương mại điện tử TikTok Shop. Ảnh: DN cung cấp

Bên cạnh đó, sự bùng nổ của thương mại điện tử (TMĐT) xuyên biên giới trong những năm qua đã làm gia tăng nhanh chóng số lượng hàng hóa trị giá thấp NK vào các quốc gia. Mặc dù mỗi gói hàng hoá có giá trị thấp, nhưng tổng giá trị của hàng triệu gói hàng là một con số rất lớn. Việc miễn thuế GTGT cho toàn bộ lượng hàng này đang gây ra một khoản thất thu ngân sách đáng kể. Vì vậy, việc áp dụng thu thuế GTGT đối với hàng hóa NK trị giá thấp sẽ đảm bảo nguồn thu cho NSNN từ các giao dịch TMĐT xuyên biên giới này.

Hiện nay, nhiều quốc gia trên thế giới như các nước trong Liên minh châu Âu (EU), Vương quốc Anh, Singapore, Hoa Kỳ... cũng đã xóa bỏ quy định miễn thuế GTGT đối với hàng NK giá trị thấp để đảm bảo nguồn thu và sự công bằng cho thị trường nội địa. Do đó, nếu Việt Nam áp dụng thu thuế GTGT đối với hàng hóa NK trị giá thấp là phù hợp với thông lệ quốc tế.

Đáng chú ý, việc áp dụng thu thuế GTGT đối với hàng hóa NK trị giá thấp cũng sẽ ngăn ngừa và hạn chế tình trạng lợi dụng ngưỡng miễn thuế “de minimis” để chia nhỏ các đơn hàng có trị giá lớn thành nhiều lô hàng nhỏ, trị giá dưới ngưỡng miễn thuế, để tránh nghĩa vụ thuế GTGT.

Nhanh chóng hoàn thiện pháp lý

Để đem lại hiệu quả khi thực thi chính sách thuế GTGT đối với hàng hóa NK giá trị thấp, theo ông Nguyễn Hoàng Tuấn, Việt Nam cần phải đẩy nhanh việc xây dựng và hoàn thiện khung pháp lý cũng như các hệ thống chia sẻ thông tin phải được tự động hóa. Đồng thời, nhanh chóng hoàn thiện các khung pháp lý có liên quan theo hướng hiện đại, đơn giản và chi phí tuân thủ thấp: cụ thể như cần sửa đổi, bổ sung Luật Quản lý thuế, Luật Thuế GTGT, Luật Thương mại điện tử và các nghị định liên quan.

Trong đó, phải quy định rõ trách nhiệm pháp lý nền tảng TMĐT xuyên biên giới phải đăng ký thuế tại Việt Nam, khai báo và nộp hộ thuế GTGT cho các giao dịch bán hàng cho người tiêu dùng Việt Nam (mô hình thu thuế từ người bán nước ngoài). Quy định rõ trách nhiệm của các DN chuyển phát nhanh/bưu chính trong việc khai báo thông tin hàng hóa, thu hộ thuế GTGT từ người nhận và nộp về NSNN.

Công chức Hải quan Chuyển phát nhanh (Chi cục Hải quan khu vực I) kiểm tra hàng hóa qua máy soi.

Để công tác thu thuế GTGT đối với các lô hàng NK trị giá thấp đạt hiệu quả thì phải đẩy mạnh đầu tư và phát triển hạ tầng công nghệ số. Kinh nghiệm của EU, Trung Quốc… cho thấy không thể quản lý thuế GTGT đối với hàng hoá NK có trị giá thấp, nhất là hàng hoá thông qua TMĐT tăng nhanh chóng bằng hệ thống quản lý như đối với hàng hoá NK thông thường.

Do đó, các bộ, ngành cần đầu tư xây dựng hệ thống công nghệ thông tin tích hợp, cơ sở dữ liệu tập trung và kết nối trực tiếp giữa cơ quan Hải quan – Thuế – Ngân hàng – nền tảng TMĐT – đơn vị chuyển phát nhanh. Trong đó, phải xây dựng hệ thống chia sẻ dữ liệu liên thông, tự động để theo dõi và đối chiếu thông tin giao dịch, thông tin người mua, người bán và hàng hóa. Thậm chí phải có nhiều ứng dụng để phân tích hành vi mua sắm, phát hiện các giao dịch đáng ngờ, gian lận thuế, công nghệ truy suất nguồn gốc sản phẩm, theo dõi xuất xứ hàng hóa…

Việc đào tạo nguồn nhân lực và nâng cao năng lực quản lý và kiểm soát hải quan đối với hàng hóa NK trị giá thấp trên môi trường không gian mạng cũng phải được ưu tiên. Việc trang bị kiến thức trong quy trình nghiệp vụ, kỹ năng theo kịp sự phát triển của TMĐT cũng là yêu cầu tối thiểu cho mỗi cán bộ thực thi trong lĩnh vực này.

Hiện quy mô hoạt động TMĐT xuyên biên giới đang ngày càng gia tăng, nhiều quốc gia phát triển trên thế giới đã trải qua các thách thức trong việc quản lý hoạt động TMĐT nói chung và thuế nói riêng trước Việt Nam rất nhiều. Chính vì vậy, theo đại diện Ban Giám sát quản lý về hải quan cho rằng, nhiều quốc gia đã tích lũy và có kinh nghiệm nhất định để thu thuế đối với hoạt động đặc thù này.

Điều này có nghĩa là, Việt Nam cần chủ động tham gia và đàm phán các hiệp định song phương, đa phương về hợp tác thuế trong kinh tế số, đặc biệt là cơ chế trao đổi thông tin tự động. Việc tích cực chia sẻ thông tin và tăng hợp tác với cơ quan Thuế, Hải quan các quốc gia khác không chỉ nhằm kiểm soát các giao dịch, thu thuế tốt hơn đối với hoạt động TMĐT, hạn chế tối đa tình trạng trốn thuế, mà góp phần tạo môi trường kinh doanh lành mạnh, tạo sự công bằng cho các DN trong nước.