Kế toán, kiểm toán không bị thay thế, mà chuyển mình trong kỷ nguyên số

Tái định vị như một đối tác chiến lược

Làn sóng công nghệ số, từ trí tuệ nhân tạo (AI), tự động hóa quy trình, phân tích dữ liệu lớn (Big Data) đến blockchain... từng khiến không ít người lo ngại rằng nghề kế toán, kiểm toán có thể sớm bị thay thế.

Tuy nhiên, thực tế đang cho thấy một xu hướng trái ngược. Công nghệ không “xóa sổ” nghề kế toán, kiểm toán, mà đang thúc đẩy quá trình chuyển mình mạnh mẽ của nghề này, mở ra một giai đoạn chuyển đổi mang tính chiến lược sâu rộng.

Trong bối cảnh chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ trên toàn cầu, vai trò và năng lực của đội ngũ kế toán, kiểm toán đang được tái định hình theo hướng chiến lược hơn. Từ chỗ tập trung vào ghi nhận giao dịch trong quá khứ, họ đang từng bước trở thành người hoạch định tương lai, với dữ liệu và phân tích tài chính đóng vai trò trung tâm.

Thay vì chỉ thực hiện các nghiệp vụ ghi nhận và kiểm tra hậu kỳ, kế toán, kiểm toán ngày nay đang từng bước chuyển dịch thành đối tác chiến lược trong hệ sinh thái số, đồng hành cùng công nghệ để đảm nhiệm vai trò tư vấn tài chính, giám sát rủi ro chủ động và phân tích dữ liệu chuyên sâu.

Sự chuyển dịch này là tất yếu trong bối cảnh các phần mềm kế toán hiện đại như MISA, Effect, Bravo… đã tự động hóa phần lớn các quy trình lặp lại như nhập liệu, lập báo cáo tài chính hay kê khai thuế. Nhờ đó, kế toán viên có điều kiện tập trung vào các hoạt động tạo giá trị cao hơn như lập ngân sách, tư vấn tài chính và dự báo dòng tiền.

Với kiểm toán, công nghệ còn giúp “thay đổi tư duy nghề nghiệp” theo hướng giám sát chủ động. Việc kiểm tra hậu kỳ đang dần được thay thế bằng mô hình kiểm toán liên tục, sử dụng AI để phát hiện bất thường theo thời gian thực, từ đó kịp thời cảnh báo rủi ro tài chính cho doanh nghiệp. Những điều từng mất hàng tuần để rà soát giờ đây có thể được thực hiện trong vài giờ nhờ công nghệ phân tích dữ liệu thông minh.

Cộng sinh cùng công nghệ

Bên cạnh tái cấu trúc vai trò, kỷ nguyên số còn mở ra những hướng đi hoàn toàn mới cho nghề kế toán, kiểm toán. Các vị trí như kế toán dữ liệu số (Digital Accountant), kiểm toán hệ thống thông tin (IT Auditor), chuyên gia phân tích dữ liệu tài chính (Financial Data Analyst), hay kiểm toán ESG, kiểm toán AI và chuyên viên tuân thủ blockchain đang dần trở thành xu hướng tuyển dụng tại các doanh nghiệp lớn, ngân hàng, công ty công nghệ và tổ chức tài chính toàn cầu.

Khi đó, việc trang bị kỹ năng số không còn là lựa chọn, mà đã trở thành yêu cầu bắt buộc. Nắm vững các công cụ ERP, hiểu về chuẩn dữ liệu, phân tích tài chính nâng cao, cũng như kiến thức về an toàn dữ liệu, e-invoice hay đạo đức số, chính là những lợi thế cạnh tranh bền vững của người làm nghề trong kỷ nguyên mới.

Bên cạnh việc ứng dụng công nghệ vào nghiệp vụ chuyên môn, các nền tảng giao tiếp số cũng đang giúp kế toán, kiểm toán viên nâng cao chất lượng dịch vụ thông qua khả năng tư vấn nhanh chóng, tương tác linh hoạt và hỗ trợ khách hàng gần như theo thời gian thực. Điều này không chỉ cải thiện trải nghiệm khách hàng mà còn gia tăng đáng kể giá trị mà người làm nghề có thể mang lại trong bối cảnh số hóa toàn diện.

Trong đó, đào tạo là trụ cột trong quá trình chuyển đổi số của ngành kế toán – kiểm toán, với trọng tâm là tích hợp công nghệ, dữ liệu và đạo đức nghề vào chương trình giảng dạy. Việc gắn kết giữa nhà trường, doanh nghiệp và cơ quan quản lý sẽ tạo ra hệ sinh thái đào tạo linh hoạt, đáp ứng thực tiễn. Cùng với đó, đầu tư hạ tầng số và triển khai kiểm toán theo thời gian thực sẽ nâng cao hiệu quả, minh bạch và khả năng ứng phó rủi ro của toàn ngành.

Một trong những mô hình đào tạo nổi bật đang hỗ trợ mạnh mẽ quá trình nâng cấp năng lực cho giới kế toán, kiểm toán là Hiệp hội Kế toán Công chứng Anh Quốc (ACCA).

Chương trình ACCA không chỉ cung cấp nền tảng tài chính - kế toán chuyên sâu, mà còn tích hợp các nội dung mới như quản trị rủi ro, kiểm toán công nghệ, đạo đức nghề nghiệp và chiến lược tài chính trong môi trường số.

Với mạng lưới công nhận tại hơn 180 quốc gia và hệ thống đào tạo thống nhất toàn cầu, ACCA được ví như “tấm hộ chiếu nghề nghiệp quốc tế” dành cho người theo đuổi sự nghiệp bền vững trong lĩnh vực kế toán – kiểm toán – tài chính doanh nghiệp. Điểm khác biệt của ACCA là sự chuyên sâu, sát với thực tiễn tài chính số, và được các công ty kiểm toán Big4, ngân hàng, tập đoàn quốc tế công nhận rộng rãi.