Chuyển đổi số toàn diện - Bước đột phá trong dự thảo Luật Quản lý thuế sửa đổi

Việc triển khai hóa đơn điện tử thời gian qua đã góp phần quan trọng trong công tác quản lý thuế. Ảnh: TL.

Hoàn thuế và miễn, giảm thuế tự động

Dự thảo Luật Quản lý thuế sẽ được trình Quốc hội thông qua tại kỳ họp thứ X này. Dự thảo Luật xác định chuyển đổi số là trụ cột trong cải cách quản lý thuế, được thực hiện đồng bộ trên mọi phương diện, từ phương pháp quản lý, tổ chức bộ máy, nguồn nhân lực đến quy trình thực hiện thủ tục hành chính.

Ông Đặng Ngọc Minh, Phó Cục trưởng Cục Thuế, cho biết, việc xây dựng Luật Quản lý thuế đang là yêu cầu cấp thiết trong bối cảnh chuyển đổi số mạnh mẽ, nhằm hiện đại hóa toàn diện công tác quản lý thuế, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của cơ quan thuế, đồng thời tạo thuận lợi tối đa cho người nộp thuế.

Theo đó, công tác quản lý thuế sẽ được số hóa toàn bộ, hướng tới xây dựng cơ quan thuế điện tử trên nền tảng dữ liệu lớn (Big Data) của người nộp thuế, được tích hợp và xử lý tập trung; tự động hóa các quy trình nghiệp vụ quản lý thuế; ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong hỗ trợ tuân thủ, xử lý nghiệp vụ, kiểm tra, xử phạt, cưỡng chế và hoàn thuế.

Đồng thời, đổi mới toàn diện thủ tục hành chính, triển khai dịch vụ công trực tuyến toàn trình; đảm bảo an toàn, bảo mật thông tin trên môi trường số; kết nối và chia sẻ dữ liệu với các cơ sở dữ liệu quốc gia và các bộ, ngành, tổ chức liên quan.

Đặc biệt, Dự thảo bổ sung quy định về giá trị pháp lý của các quyết định hành chính điện tử và việc ban hành quyết định tự động từ hệ thống ứng dụng, nhằm thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW và Đề án 06 của Chính phủ.

Tại điểm b khoản 4 Điều 18, Dự thảo quy định: “Trường hợp hoàn thuế tự động, hệ thống thông tin của cơ quan thuế xác định và hoàn thuế tự động trên cơ sở hồ sơ hoàn thuế của người nộp thuế và cơ sở dữ liệu quản lý thuế”.

Tương tự, khoản 3 Điều 19 quy định về miễn thuế, giảm thuế, không thu thuế tự động, giao hệ thống thông tin của cơ quan thuế tự động xác định căn cứ hồ sơ và dữ liệu hiện có.

Theo đó, dự thảo quy định: “Thủ trưởng cơ quan quản lý thuế quyết định việc miễn thuế, giảm thuế, không thu thuế, không chịu thuế, thu hồi tiền miễn thuế, thu hồi tiền giảm thuế. Trường hợp miễn thuế, giảm thuế, không thu thuế tự động, hệ thống thông tin của cơ quan quản lý thuế căn cứ hồ sơ miễn thuế, giảm thuế, không thu thuế và cơ sở dữ liệu quản lý thuế để xác định việc miễn thuế, giảm thuế, không thu thuế”.

Đây là bước tiến lớn trong cải cách thủ tục hành chính, giúp giảm thời gian xử lý, hạn chế tiếp xúc trực tiếp, đảm bảo công khai, minh bạch.

Bên cạnh đó, điểm a khoản 1 Điều 22, Dự thảo nêu rõ: “Áp dụng quản lý rủi ro và ứng dụng công nghệ thông tin trong kiểm tra thuế; ưu tiên kiểm tra trực tuyến, từ xa trên dữ liệu điện tử”.

Ảnh: minh họa.

Cơ quan thuế được giao quản lý tập trung dữ liệu hóa đơn điện tử, kết nối và chia sẻ với các cơ quan liên quan. Trên cơ sở phân tích rủi ro, cơ quan thuế có thể ngừng hoặc tạm ngừng sử dụng hóa đơn điện tử đối với các trường hợp có dấu hiệu rủi ro cao. Điều này giúp nâng cao hiệu quả phòng, chống gian lận thuế và hóa đơn.

Bổ sung Chương mới về quản lý rủi ro, tuân thủ và chuyển đổi số

Một điểm mới nổi bật là việc bổ sung Chương V Quản lý rủi ro, tuân thủ, ứng dụng công nghệ, dữ liệu và chuyển đổi số trong quản lý thuế.

Điều 32 của Dự thảo nhấn mạnh, việc áp dụng quản lý rủi ro, tuân thủ phải ưu tiên ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại, tự động hóa trong thu thập, xử lý dữ liệu, đánh giá và phân loại mức độ tuân thủ.

Cơ quan thuế thực hiện chuyển đổi số, tự động hóa công tác quản lý dựa trên ứng dụng khoa học, công nghệ và dữ liệu lớn.

Giao dịch giữa người nộp thuế và cơ quan thuế được thực hiện hoàn toàn bằng phương thức điện tử, trừ một số trường hợp đặc biệt do Chính phủ quy định.

Cơ quan, tổ chức không được yêu cầu người nộp thuế xuất trình chứng từ giấy nếu dữ liệu đã có trong cơ sở dữ liệu dùng chung của cơ quan nhà nước.

Khoản 4 Điều 33 tiếp tục khẳng định vai trò của hệ thống thông tin quản lý thuế trong việc tự động tích hợp, xử lý dữ liệu phục vụ quản lý rủi ro.

Điều 35 quy định: “Hệ thống thông tin quản lý thuế xử lý tập trung, tích hợp; cung cấp các dịch vụ công trực tuyến toàn trình, dịch vụ số cho người nộp thuế; đảm bảo thu thập, xử lý, lưu trữ, cập nhật và quản lý thông tin, dữ liệu chính xác, đầy đủ, kịp thời”.

Toàn bộ quá trình đều được ghi nhận và lưu lịch sử điện tử nhằm đảm bảo tính minh bạch và truy xuất nguồn gốc thông tin.

Các quyết định hành chính thuế được ban hành tự động, ký số và có giá trị pháp lý như văn bản giấy, đồng thời cho phép người nộp thuế tra cứu, kiến nghị, phản hồi ngay trên hệ thống.

Điểm k khoản 1 Điều 38 quy định nhiệm vụ của cơ quan thuế là xây dựng, vận hành hệ thống thông tin điện tử, bảo đảm an toàn dữ liệu và kết nối liên thông với các cơ quan nhà nước. Khoản 3 Điều 39 tiếp tục yêu cầu các bộ, ngành phải phối hợp, chia sẻ thông tin, dữ liệu để phòng ngừa trốn thuế, gian lận, thất thu ngân sách trong các lĩnh vực thương mại điện tử, dịch vụ xuyên biên giới và mô hình kinh doanh số.

Có thể thấy, dự thảo Luật Quản lý thuế sửa đổi đã chuyển hướng mạnh mẽ từ quản lý thủ công sang quản trị số, đặt trọng tâm vào dữ liệu, tự động hóa và kết nối thông minh.

Khi được thông qua và triển khai, Luật sẽ là hành lang pháp lý quan trọng cho quá trình xây dựng cơ quan thuế điện tử hiện đại, minh bạch, hiệu quả.