Hoàn thiện cơ chế xác định giá tính thuế TTĐB đối với thuốc lá

Ảnh: minh họa.

Tranh luận về mức khấu trừ 7% khi bán qua doanh nghiệp liên kết

Theo Dự thảo Nghị định, giá tính thuế TTĐB đối với thuốc lá được xác định trên cơ sở giá bán của cơ sở sản xuất hoặc nhập khẩu, không bao gồm thuế TTĐB, thuế bảo vệ môi trường (BVMT) và thuế GTGT.

Tuy nhiên, đại diện một số doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng cho rằng, cách tính này cần được xem xét cụ thể hơn để phản ánh đúng bản chất kinh tế của các khoản chi phí mà doanh nghiệp phải nộp.

Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam, Tổng công ty Thuốc lá Việt Nam (Vinataba) và Văn phòng đại diện B.A.T Marketing (Singapore) Private Limited tại TP. Hồ Chí Minh đều đề nghị loại trừ thêm một số khoản nộp ngân sách khác ra khỏi giá tính thuế, như: thuế TTĐB tuyệt đối, phí tem thuốc lá, đóng góp Quỹ Bảo vệ môi trường, Quỹ Phòng chống tác hại của thuốc lá… Theo các đơn vị này, đây là các khoản doanh nghiệp không được hưởng, nên nếu tính gộp trong giá bán để xác định thuế TTĐB sẽ dẫn đến tình trạng “thuế chồng thuế”.

Ngoài ra, các doanh nghiệp đề xuất sửa đổi cụm từ “giá bán chưa có thuế GTGT” thành “giá làm căn cứ xác định giá tính thuế TTĐB” để bao quát hơn, phù hợp với các mô hình kinh doanh có yếu tố liên kết, hoặc trường hợp hàng hóa được tiêu thụ thông qua công ty phân phối, đại lý độc quyền.

Một trong những vấn đề gây nhiều tranh luận là quy định cho phép giá bán của cơ sở sản xuất thấp hơn tối đa 7% so với giá bán ra của doanh nghiệp liên kết hoặc công ty con. Theo quy định hiện hành tại Nghị định 108/2015/NĐ-CP, mức 7% này nhằm hạn chế việc chuyển giá giữa các đơn vị có quan hệ liên kết, đồng thời đảm bảo giá tính thuế phản ánh đúng giá thị trường.

Tuy nhiên, một số tổ chức quốc tế, trong đó có Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và HealthBridge Canada, cho rằng, cần giảm dần mức khấu trừ này xuống 5%, tiến tới loại bỏ hoàn toàn, nhằm ngăn chặn tình trạng doanh nghiệp lợi dụng cơ chế liên kết để hạ giá bán nội bộ, giảm nghĩa vụ thuế TTĐB.

Theo WHO, thông lệ quốc tế cho thấy việc duy trì khoảng chênh lệch giá lớn giữa các khâu trong chuỗi phân phối có thể tạo kẽ hở trong quản lý thuế, làm giảm hiệu quả điều tiết và mục tiêu hạn chế tiêu dùng thuốc lá.

Bảo đảm nguyên tắc “một loại thuế chỉ đánh trên một căn cứ duy nhất”

Giải trình về các ý kiến góp ý, Bộ Tài chính cho biết, việc quy định giá tính thuế TTĐB không bao gồm thuế TTĐB, thuế BVMT và thuế GTGT là phù hợp với Luật Thuế TTĐB năm 2025, bảo đảm nguyên tắc “một loại thuế chỉ đánh trên một căn cứ duy nhất”, tránh tình trạng đánh thuế trùng.

Đối với các khoản phí, lệ phí hoặc đóng góp khác mà doanh nghiệp đề nghị loại trừ, theo Bộ Tài chính, đây không phải là yếu tố bắt buộc hình thành giá bán theo quy định của pháp luật về giá, do đó chưa có căn cứ để đưa ra khỏi giá tính thuế TTĐB.

Về mức khấu trừ 7%, cơ quan soạn thảo cho biết, việc giữ nguyên quy định hiện hành là cần thiết trong giai đoạn hiện nay. Mức 7% vừa đủ để phản ánh chi phí hợp lý phát sinh trong khâu phân phối, vừa giúp cơ quan thuế kiểm soát rủi ro chuyển giá mà không làm tăng chi phí quản lý.

Bộ Tài chính cũng nhấn mạnh sẽ tiếp tục đánh giá, tổng kết thực tiễn, nếu có đủ cơ sở, sẽ xem xét điều chỉnh dần trong các giai đoạn tiếp theo để phù hợp với xu hướng quốc tế và mục tiêu quản lý thuế hiệu quả.

Hiện nay, thuốc lá là một trong những mặt hàng chịu thuế TTĐB cao nhất, với cơ cấu gồm thuế suất tương đối, thuế tuyệt đối và thuế BVMT. Do đó, việc xác định đúng giá tính thuế không chỉ bảo đảm tính minh bạch, công bằng giữa các doanh nghiệp, mà còn góp phần ổn định nguồn thu bền vững cho ngân sách nhà nước, đồng thời hướng tới mục tiêu sức khỏe cộng đồng theo khuyến nghị của WHO.

Trong bối cảnh Việt Nam đang hội nhập sâu vào hệ thống thuế toàn cầu, việc hoàn thiện chính sách thuế TTĐB nói chung và cơ chế xác định giá tính thuế đối với thuốc lá nói riêng có ý nghĩa quan trọng, thể hiện cam kết của Chính phủ trong cải cách chính sách thuế theo hướng minh bạch, đồng bộ và phù hợp với chuẩn mực quốc tế.

Nghị định hướng dẫn thi hành Luật Thuế TTĐB mới, khi được ban hành, không chỉ là cơ sở pháp lý cho việc quản lý thuế công bằng, hiệu quả hơn, mà còn góp phần tạo lập môi trường đầu tư, kinh doanh ổn định, cạnh tranh lành mạnh, vừa đảm bảo nguồn thu, vừa bảo vệ sức khỏe cộng đồng.