Ba trụ cột chiến lược tạo nền tảng cho công tác quản lý thuế hiện đại

Ngành Thuế luôn là đơn vị đi đầu về công tác chuyển đổi số trong khối cơ quan nhà nước

Ba trụ cột công tác quản lý thuế hiện đại

Đại diện Ban Công nghệ và chuyển đổi số Cục Thuế cho biết: Thực hiện Chiến lược cải cách hệ thống thuế đến năm 2030 (theo Quyết định số 508/QĐ-TTg) và Nghị quyết về chuyển đổi số quốc gia (Nghị quyết số 57-NQ/TW), ngành Thuế đang hướng tới mục tiêu xây dựng một hệ thống quản lý tinh gọn, hiện đại, ứng dụng mạnh mẽ công nghệ, dựa trên dữ liệu và quản lý rủi ro, nhằm giảm chi phí tuân thủ cho người nộp thuế (NNT).

Trên cơ sở đó, Cục Thuế đã hình thành hệ sinh thái dữ liệu ngành Thuế, kết nối với các bộ, ngành, địa phương, tiến tới một nền quản lý thuế số toàn diện. Để hiện thực hóa tầm nhìn đến 2030, ngành Thuế xác định ba trụ cột chiến lược gắn bó chặt chẽ, tạo nền tảng cho công tác quản lý thuế hiện đại:

Trụ cột thứ nhất: dữ liệu là tài sản cốt lõi

Trong nền kinh tế số, dữ liệu được coi là tài nguyên quý giá nhất, là tài sản cốt lõi và nguồn lực quan trọng để đưa ra các quyết định quản lý. Với ngành Thuế, đó là toàn bộ thông tin phát sinh từ hoạt động sản xuất, kinh doanh, phản ánh dòng chảy kinh tế thực tế.

Ngành Thuế đã hình thành hệ sinh thái dữ liệu đa tầng, bao gồm dữ liệu quản lý thuế (khai, nộp, hoàn, hóa đơn điện tử...) và dữ liệu được chia sẻ an toàn, bảo mật từ các bên thứ ba như Hải quan, Kho bạc, Thống kê, Ngân hàng, Bảo hiểm xã hội, và Bộ Công an.

Dấu mốc quan trọng trong quá trình này là việc triển khai thành công hóa đơn điện tử trên toàn quốc. Đây là bước ngoặt, chuyển từ quản lý chứng từ rời rạc sang quản lý dòng dữ liệu giao dịch theo thời gian thực.

Từ kho dữ liệu khổng lồ này, ngành Thuế đang đẩy mạnh ứng dụng phân tích dữ liệu lớn (Big Data) và trí tuệ nhân tạo (AI) để phục vụ công tác quản lý rủi ro và phòng chống gian lận và tối ưu hoá công tác hoàn thuế.

Quá trình triển khai cũng đã đạt được những kết quả nổi bật đó là hệ thống đang phân tích rủi ro hoàn thuế, nhận diện các doanh nghiệp có hành vi bất thường như xuất khống, mua bán hóa đơn lòng vòng.

Tự động phát hiện các chuỗi giao dịch đáng ngờ thông qua phân tích đồ thị quan hệ giữa các doanh nghiệp. Đối soát hóa đơn và tờ khai thuế GTGT, giúp hạn chế gian lận hoàn thuế.

Hội chợ chuyển đổi số ngành thuế

Trụ cột thứ hai: thiết lập cơ chế kết nối thông tin chia sẻ liên ngành

Nếu dữ liệu là nguồn năng lượng, thì API (Giao diện lập trình ứng dụng) chính là hệ thống đường ống vận chuyển dữ liệu an toàn, chuẩn hóa và thông suốt. Ngành Thuế đang xây dựng mạng lưới API để kết nối dữ liệu hai chiều giữa các cơ quan nhà nước, tạo nền tảng để hình thành chính phủ số thuế.

Các kết nối API quan trọng bao gồm:

Bộ Tài chính: trao đổi dữ liệu tờ khai, báo cáo tài chính, quyết định hoàn, miễn giảm, cưỡng chế nợ và dữ liệu các danh mục, thông tin đăng ký thuế, đăng ký kinh doanh của doanh nghiệp, cá nhân kinh doanh và hợp tác xã.

Ủy ban Chứng khoán: trao đổi thông tin về đăng ký thuế, báo cáo tài chính, danh sách các công ty đại chúng và danh sách các công ty vi phạm.

Bộ Công thương: Tiếp nhận thông tin về các doanh nghiệp có dấu hiệu rủi ro cao, dữ liệu đăng ký website Thương mại điện tử (TMĐT) và các trường hợp bị phản ánh vi phạm về kinh doanh TMĐT.

Ngân hàng: Tiếp nhận thông tin số hiệu tài khoản thanh toán và gửi sổ thuế cho NNT.

Cục C06 – Bộ Công an: kết nối và trao đổi thông tin với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư.

Việc sử dụng API giúp quy trình xử lý được điện tử hóa hoàn toàn, giảm thiểu can thiệp thủ công và tạo ra một hệ sinh thái số đồng bộ giữa các cơ quan quản lý nhà nước.

Trụ cột thứ ba: Chuyển đổi tư duy phục vụ

Cốt lõi của quản lý thuế hiện đại là việc nâng cao mức độ tự nguyện tuân thủ. Vì vậy, ngành Thuế đang chuyển đổi mạnh mẽ từ tư duy “quản lý - xử phạt” sang “đồng hành - hỗ trợ” người nộp thuế. Hệ thống Quản trị quan hệ tuân thủ (CRM) là công cụ hiện thực hóa sự thay đổi này, bằng cách quản lý rủi ro dựa trên dữ liệu và phân tích hành vi.

Các đổi mới đột phá trong dịch vụ bao gồm:

Hoàn thuế TNCN tự động: Hệ thống đã được triển khai để tự động xác minh, đánh giá rủi ro và phê duyệt các hồ sơ hoàn thuế thu nhập cá nhân rủi ro thấp mà không cần can thiệp thủ công, giúp giảm thời gian xử lý chỉ còn 1–3 ngày làm việc.

Cảnh báo gian lận sớm: Nền tảng phân tích dữ liệu lớn về Hóa đơn điện tử (hoạt động 24/7) có khả năng phát hiện các điểm bất thường như tăng đột biến về giá trị hóa đơn. Dựa trên ngưỡng rủi ro cụ thể theo ngành ("Hệ số K"), hệ thống sẽ tự động kích hoạt cảnh báo qua email và SMS nếu hóa đơn đầu ra của doanh nghiệp vượt quá đáng kể hóa đơn đầu vào, yêu cầu doanh nghiệp xem xét và giải thích. Cơ chế can thiệp sớm này ngăn chặn rủi ro leo thang trước khi xảy ra các vi phạm nghiêm trọng.

Hỗ trợ kê khai: Trong tương lai, Cục Thuế sẽ cung cấp tờ khai điền sẵn cho doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ, dựa trên dữ liệu hóa đơn điện tử, nhằm giảm gánh nặng kê khai.

Thông qua CRM, ngành Thuế không chỉ dừng lại ở việc quản lý nghĩa vụ mà còn xây dựng niềm tin, khuyến khích văn hóa tuân thủ tự nguyện bằng cách phân nhóm NNT (tuân thủ tốt, cần hỗ trợ, rủi ro cao) và áp dụng biện pháp tác động phù hợp (thư cảm ơn, hướng dẫn, cảnh báo...).

Một số giải pháp triển khai trong thời gian tới

Đại diện Ban Công nghệ và chuyển đổi số nhấn mạnh, định hướng đến năm 2030, ngành Thuế sẽ xây dựng Trung tâm dữ liệu lớn (Big Data Center) nền tảng tích hợp toàn bộ dữ liệu HĐĐT, kê khai, báo cáo tài chính, dữ liệu liên ngành… áp dụng AI và Machine Learning để: Phân tích chuỗi giao dịch, phát hiện gian lận thuế; gán điểm rủi ro cho từng NNT và cập nhật động “hồ sơ rủi ro”; cung cấp thông tin hỗ trợ ra quyết định cho lãnh đạo và thanh tra thuế.

Trong thời gian tới, Cục Thuế thực hiện đổi mới liên tục trong các chiến lược tuân thủ bao gồm: cung cấp tờ khai điền sẵn cho doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ, dựa trên dữ liệu hóa đơn điện tử, giúp giảm gánh nặng kê khai. Xây dựng hồ sơ rủi ro riêng cho từng mô hình kinh doanh mới (người sáng tạo nội dung, tài xế công nghệ...).

Tích hợp AI trong dự báo rủi ro tuân thủ và triển khai “Ứng dụng chặn hóa đơn rủi ro cao” vào năm 2026.

Phát triển hệ thống CRM thông minh, cho phép: Phân nhóm NNT (tuân thủ tốt - cần hỗ trợ - rủi ro cao); áp dụng biện pháp tác động phù hợp (thư cảm ơn, hướng dẫn, cảnh báo...);

Truyền thông minh bạch, cung cấp thông tin pháp luật kịp thời, dễ hiểu. Qua CRM, ngành Thuế không chỉ quản lý nghĩa vụ, mà còn xây dựng niềm tin, khuyến khích văn hóa tuân thủ tự nguyện.

Về phía cơ quan thuế sẽ đẩy mạnh việc hoàn thiện hành lang pháp lý: Khẩn trương nghiên cứu và đề xuất sửa đổi các văn bản pháp luật liên quan đến kết nối, chia sẻ dữ liệu, đặc biệt chú trọng đến an toàn, an ninh mạng và bảo vệ dữ liệu cá nhân, tạo sự tin cậy.

Đầu tư nền tảng công nghệ: Tập trung nguồn lực xây dựng Trung tâm dữ liệu lớn và nền tảng tích hợp, chia sẻ dữ liệu để quản lý tập trung các kết nối API, đảm bảo tính tiêu chuẩn và khả năng mở rộng.

Phát triển Nguồn nhân lực số: Đào tạo chuyên sâu không chỉ về kỹ năng sử dụng công nghệ mà còn tập trung vào kỹ năng phân tích dữ liệu, quản trị rủi ro và đặc biệt là kỹ năng giao tiếp, hỗ trợ theo định hướng CRM.

Tóm lại hiện đại hóa công tác quản lý thuế đến năm 2030 là một cuộc cải cách toàn diện, kết hợp đổi mới tư duy, mô hình tổ chức và công nghệ. Ba trụ cột “Dữ liệu liên thông – API liên ngành – CRM” tạo thành hệ sinh thái thuế số minh bạch, thông minh, lấy người nộp thuế làm trung tâm phục vụ.