Hợp tác xã lên sàn: Bước ngoặt số hóa nông nghiệp Việt

Nhiều hợp tác xã, hộ nông dân Bắc Giang, Hải Dương, Vĩnh Long... đồng loạt đưa nông sản, đặc sản địa phương lên sàn TMĐT Sendo.

Một số mô hình số hóa hiệu quả

Theo bà Cao Xuân Thu Vân, Chủ tịch Liên minh Hợp tác xã Việt Nam, thách thức lớn nhất đối với các hợp tác xã nông nghiệp khi thực hiện chuyển đổi số nằm ở 5 nhóm vấn đề: tài chính, hạ tầng công nghệ, nhân lực, chiến lược phát triển và khả năng tiếp cận chính sách.

Mức độ chuyển đổi số của các hợp tác xã hiện mới đạt 32%. Trong gần 35.000 hợp tác xã nông nghiệp trên cả nước, chỉ 13,6% đã hoàn tất chuyển đổi số, 50% đang triển khai và 36,4% chưa bắt đầu.

Cục Chuyển đổi số, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho biết, hiện cả nước có hơn 19.000 hợp tác xã nông nghiệp, chiếm gần 70% tổng số hợp tác xã đang hoạt động, thu hút hàng triệu hộ nông dân tham gia. Các hợp tác xã giữ vai trò trụ cột trong phát triển nông nghiệp, nông thôn, góp phần ổn định việc làm và thu nhập cho người dân.

Từ năm 2018 đến nay, chuyển đổi số trong khu vực hợp tác xã đã đạt được nhiều kết quả tích cực. Khoảng 2.000 hợp tác xã đã ứng dụng công nghệ số ở các mức độ khác nhau, từ số hóa sổ sách kế toán, truy xuất nguồn gốc, đến bán hàng trên sàn TMĐT.

Một số hợp tác xã tiêu biểu đang khai thác hiệu quả TMĐT như: Hợp tác xã Thanh Hà (Hải Dương) áp dụng mã QR truy xuất nguồn gốc cho sản phẩm vải thiều, giúp minh bạch thông tin, mở rộng thị trường và tăng doanh thu hơn 20%.

Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp số Bình Minh (Đồng Tháp) triển khai nền tảng AgriOne để quản lý sản xuất điện tử, theo dõi mùa vụ, hướng dẫn canh tác theo chuẩn VietGAP.

Hợp tác xã Rau an toàn Phú Lộc (Lâm Đồng) ứng dụng cảm biến IoT trong nhà kính thông minh, tiết kiệm 30% nước tưới, 20% chi phí nhân công, đồng thời nâng cao chất lượng nông sản.

Các mô hình tiên phong này cho thấy chuyển đổi số không chỉ là việc đưa công nghệ vào sản xuất, mà còn là cuộc đổi mới toàn diện, từ quản lý, sản xuất, tiêu thụ đến kết nối dữ liệu và phát triển TMĐT bền vững.

Không chuyển đổi số, hợp tác xã sẽ bị bỏ lại phía sau

Đại diện Cục Chuyển đổi số, Bộ Nông nghiệp và Môi trường nhìn nhận, tiến trình số hóa khu vực hợp tác xã vẫn gặp nhiều khó khăn, đơn cử hạ tầng công nghệ thông tin ở vùng sâu, vùng xa còn yếu, tỷ lệ phủ sóng internet chưa ổn định, gây trở ngại khi triển khai phần mềm, thiết bị IoT.

Nhân lực số hạn chế, chỉ khoảng 15% cán bộ hợp tác xã sử dụng thành thạo máy tính, chưa đến 10% có nhân sự chuyên trách công nghệ thông tin. Dữ liệu dùng chung còn thiếu, chưa có tiêu chuẩn liên thông giữa các nền tảng khiến việc chia sẻ, khai thác dữ liệu bị hạn chế.

Nguồn lực tài chính yếu, chưa đủ khả năng đầu tư thiết bị, phần mềm hoặc hạ tầng số. Nhiều hợp tác xã coi chuyển đổi số là việc phụ trợ, làm hình thức, chưa xem đây là chiến lược phát triển dài hạn.

Cục Chuyển đổi số cảnh báo, nếu không có giải pháp đồng bộ, khoảng cách số giữa các hợp tác xã tiên phong và phần còn lại của nền nông nghiệp sẽ ngày càng lớn, ảnh hưởng đến tiến trình chuyển đổi số quốc gia.

Nhằm tháo gỡ khó khăn, Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách quan trọng. Ngành Nông nghiệp và Môi trường đặt mục tiêu đến năm 2030: 100% hợp tác xã có hồ sơ điện tử; 70% sử dụng nền tảng số trong quản lý, sản xuất và tiêu thụ; 80% sản phẩm chủ lực có mã truy xuất điện tử.

Để đạt mục tiêu này, Cục Chuyển đổi số đề xuất các nhóm giải pháp trọng tâm, gồm: Nâng cao nhận thức và kỹ năng số cho cán bộ, thành viên hợp tác xã; phát triển hạ tầng và nền tảng số thống nhất, đảm bảo phủ sóng 4G/5G đến 100% xã.

Đồng thời, chuẩn hóa, liên thông dữ liệu, xây dựng bản đồ số hợp tác xã toàn quốc phục vụ quản lý, quy hoạch, xúc tiến thương mại. Đẩy mạnh liên kết công - tư, hình thành trung tâm đổi mới sáng tạo hợp tác xã số tại các vùng trọng điểm. Hoàn thiện cơ chế, chính sách tín dụng ưu đãi, thành lập Quỹ đổi mới sáng tạo hợp tác xã để hỗ trợ đầu tư công nghệ.

“Chuyển đổi số trong nông nghiệp không chỉ là xu hướng mà là điều kiện sống còn để hợp tác xã thích ứng với biến đổi khí hậu và hội nhập quốc tế. Mỗi hợp tác xã cần trở thành một tế bào số trong nền nông nghiệp thông minh của Việt Nam”, đại diện Cục Chuyển đổi số khẳng định.