“Chợ số” sẽ giúp nông nghiệp Việt gia tăng giá trị và sức cạnh tranh toàn cầu

Không gian trưng bày giới thiệu sản phẩm việt tại sự kiện kết nối, phát triển TMĐT.

Các sàn TMĐT đua nhau hỗ trợ nông sản

Những năm gần đây, các sàn lớn như Shopee, Lazada, Tiki, Sendo liên tục tung ra chương trình hỗ trợ riêng cho nông sản: miễn phí vận chuyển, hỗ trợ livestream, xây dựng gian hàng “Đặc sản Việt” và khu trưng bày cho sản phẩm địa phương.

Các sàn còn đầu tư công cụ phân tích dữ liệu, giúp người bán hiểu rõ hơn về xu hướng tiêu dùng, vùng mua mạnh, giá cạnh tranh, từ đó điều chỉnh sản xuất cho phù hợp.

Bên cạnh đó, công nghệ truy xuất nguồn gốc bằng blockchain đang được áp dụng ngày càng rộng. Người tiêu dùng chỉ cần quét mã QR là biết sản phẩm đến từ đâu, quy trình trồng trọt, thu hoạch, kiểm định ra sao. Điều này nâng cao niềm tin và giá trị thương hiệu cho nông sản Việt.

Hình ảnh người nông dân livestream bán hàng trên TikTok, Shopee hay Lazada giờ đã trở nên quen thuộc. Từ vải thiều Bắc Giang, bưởi Phúc Trạch đến thanh long TMĐT.

Nếu trước đây, sản phẩm phải qua nhiều tầng trung gian, từ thương lái, chợ đầu mối tới siêu thị thì giờ đây, người nông dân có thể bán trực tiếp cho người tiêu dùng chỉ bằng chiếc điện thoại. Việc bỏ qua khâu trung gian giúp nông dân thu về giá cao hơn và người mua được hưởng nông sản tươi ngon với giá hợp lý.

Tại Bắc Giang, mùa vải thiều năm 2025 ghi nhận kỷ lục tiêu thụ hàng nghìn tấn qua sàn TMĐT. Các phiên livestream bán vải thu hút hàng chục nghìn người xem, tạo ra doanh thu lớn chỉ sau vài giờ.

Ở Đồng bằng sông Cửu Long, nhiều hộ trồng xoài, sầu riêng, chôm chôm… đã tham gia chương trình đào tạo bán hàng online do chính quyền địa phương tổ chức. Họ học cách chụp ảnh, viết mô tả hấp dẫn, tương tác khách hàng, quản lý đơn hàng và hậu mãi.

Kết quả, nhiều hộ có thu nhập tăng gấp đôi, thậm chí trở thành “ngôi sao TMĐT” tại địa phương. Một số còn xuất khẩu thành công qua các nền tảng xuyên biên giới như Alibaba, Amazon Global Selling.

Sản vật gạo Séng Cù trưng bày tại Sự kiện kết nối, phát triển TMĐT, nâng tầm sản phẩm Vùng Trung du và miền núi phía Bắc.

Tăng phối hợp giữa Nhà nước, doanh nghiệp, người nông dân

Với tiềm năng nông sản phong phú và sự phát triển mạnh mẽ của TMĐT, Việt Nam đang có cơ hội chuyển đổi nông nghiệp truyền thống thành ngành công nghiệp hiện đại.

Tuy nhiên, con đường số hóa nông sản Việt chưa hề bằng phẳng. Rào cản đầu tiên là trình độ công nghệ của nông dân. Ở vùng sâu vùng xa, nhiều người chưa quen sử dụng smartphone, mạng xã hội hay ứng dụng bán hàng, dẫn tới việc tiếp cận TMĐT còn hạn chế.

Một thách thức lớn khác là logistics và bảo quản. Nông sản là hàng hóa dễ hỏng, yêu cầu vận chuyển nhanh và kho lạnh đạt chuẩn. Tuy nhiên, mạng lưới giao hàng lạnh, xe chuyên dụng ở nhiều địa phương còn yếu, khiến chất lượng hàng giảm khi đến tay người tiêu dùng.

Ngoài ra, tiêu chuẩn chất lượng và an toàn thực phẩm cũng là vấn đề đáng lo. Không phải sản phẩm nào cũng đủ điều kiện để lên sàn. Việc đạt chứng nhận VietGAP, GlobalGAP, HACCP cần thời gian và chi phí, trong khi hộ nông dân nhỏ lẻ khó tự thực hiện.

Ông Lê Văn Toàn, Hợp tác xã Nông nghiệp số Hòa Bình chia sẻ: Nông dân cần được hướng dẫn từ những việc nhỏ như đặt tên sản phẩm, đăng ảnh, trả lời khách. Khi họ hiểu cách vận hành sàn, họ tự tin và bán được nhiều hơn.

"Các hợp tác xã và hiệp hội nông dân là cầu nối quan trọng, vừa hỗ trợ kỹ thuật, vừa hướng dẫn cách làm thương hiệu và xử lý khiếu nại trên sàn", ông Toàn nhấn mạnh.

Các chuyên gia cho rằng, khi công nghệ và nông nghiệp kết hợp, giá trị nông sản sẽ tăng đáng kể, góp phần nâng cao đời sống người nông dân và xây dựng thương hiệu quốc gia. Do vậy, để TMĐT thực sự trở thành bệ phóng cho nông sản Việt, cần sự phối hợp đồng bộ giữa Nhà nước, doanh nghiệp, người nông dân.

Theo ThS Lê Thùy Dương (Học viện Tài chính), Nhà nước cần đầu tư mạnh hơn vào hạ tầng internet ở nông thôn, tổ chức các khóa đào tạo kỹ năng số, và có chính sách hỗ trợ phí logistics, thuế, tài chính cho sản phẩm nông nghiệp.

Doanh nghiệp TMĐT cũng cần xây dựng chiến lược dài hạn thay vì chỉ tổ chức các chiến dịch ngắn hạn. Họ có thể đầu tư trung tâm logistics chuyên biệt cho nông sản, phối hợp với hợp tác xã để đảm bảo nguồn cung ổn định, chất lượng.