Các sàn cùng tăng phí, người bán online lao đao

Nhiều người bán thừa nhận việc tăng giá để bù phí gần như bất khả thi, vì sẽ mất khách hàng, giảm cơ hội tham gia các chương trình khuyến mãi trên sàn. Đồ hoạ: TT

Người bán chịu áp lực kép

Từ ngày 27/10/2025, TikTok Shop chính thức thu phí xử lý đơn hàng 3.000 đồng cho mỗi đơn giao thành công, bất kể giá trị hay số lượng sản phẩm. Khoản phí này đã bao gồm thuế, không được hoàn lại ngay cả khi người mua trả hàng hoặc hoàn tiền.

Theo thông báo, phí mới dùng để nâng cấp kho vận, phát triển tính năng trí tuệ nhân tạo (AI) hỗ trợ người bán và cải thiện trải nghiệm người tiêu dùng. Tuy nhiên, ngay sau khi chính sách được công bố, làn sóng phản ứng mạnh mẽ đã lan rộng trong cộng đồng người bán, nhất là nhóm tiểu thương, hộ kinh doanh nhỏ lẻ.

Đây là lần tăng phí thứ hai chỉ trong 3 tháng, sau khi TikTok Shop điều chỉnh chính sách trợ giá vận chuyển (SPF) hồi tháng 7/2025, khiến chi phí vận hành của người bán tăng đáng kể.

Trước đây, người bán chỉ chi 3-4% giá trị đơn hàng cho phí nền tảng, nhưng nay với các loại phí mới (gồm phí giao dịch 5%, phí xử lý đơn 3.000 đồng và chi phí vận chuyển, quảng cáo, khuyến mãi), tỷ lệ tổng chi phí hiện có thể chiếm tới 17% doanh thu mỗi đơn hàng.

Với các sản phẩm giá thấp, lợi nhuận vốn chỉ vài nghìn đồng, mức phí này gần như ăn mòn lợi nhuận. “Chúng tôi bán hàng lãi vài nghìn, giờ thêm phí xử lý đơn thì coi như làm không công”, chị Đỗ Lan Anh (Hà Đông, Hà Nội) - chủ shop bán đồ gia dụng trên TikTok Shop chia sẻ.

Nhiều người bán thừa nhận, việc tăng giá để bù phí gần như bất khả thi, vì sẽ mất khách hàng và bị giảm cơ hội tham gia các chương trình khuyến mãi trên sàn.

Không riêng TikTok Shop, Shopee và Lazada cũng đã điều chỉnh tăng phí trong năm 2025. Shopee áp dụng phí hạ tầng 3.000 đồng/đơn từ tháng 7/2025, còn Lazada bổ sung phí dịch vụ và quảng bá ở một số danh mục hàng hóa.

Theo giới kinh doanh online, đây là xu hướng sàn nhìn nhau tăng phí nhằm bù đắp chi phí vận hành, logistics và đầu tư công nghệ. Tuy nhiên, điều này khiến người bán, đặc biệt là nhóm nhỏ lẻ chịu áp lực kép, vừa phải cạnh tranh về giá, vừa oằn mình gánh thêm nhiều loại phí cố định.

Chị Mai Hương (phường Thanh Xuân, TP Hà Nội), chủ shop bán hàng mỹ phẩm lâu năm trên sàn chia sẻ: Doanh thu tăng không đáng kể nhưng chi phí sàn tăng đều. Mỗi lần nền tảng điều chỉnh chính sách, người bán nhỏ như chúng tôi lại phải thay đổi phương thức kinh doanh để tồn tại.

Buộc phải thích ứng, xây dựng đa kênh và thương hiệu

Thực tế hiện nay cho thấy, thương mại điện tử Việt Nam đang chuyển từ giai đoạn mở rộng sang giai đoạn nâng chất lượng, khi mục tiêu không còn là tăng trưởng bằng số lượng người dùng, mà là xây dựng hệ sinh thái công bằng và bền vững.

Trong khi thương hiệu lớn có thể thương lượng chính sách hoặc hấp thụ chi phí, nhóm tiểu thương buộc phải thu hẹp quy mô hoặc rút khỏi sàn.

Để thích ứng, nhiều người bán đang đa dạng hóa kênh bán hàng, tránh phụ thuộc hoàn toàn vào một sàn duy nhất. Một số mở thêm website, fanpage, kênh Zalo, livestream độc lập, trong khi những người khác quay lại bán hàng trực tiếp tại chợ, hội chợ hoặc cửa hàng nhỏ.

Theo TS Khúc Đại Long (Khoa Marketing, Trường Đại học Thương mại), việc phát triển đa kênh không chỉ giúp phân tán rủi ro mà còn xây dựng được tệp khách hàng riêng, ít bị ảnh hưởng bởi chính sách sàn.

Giải pháp bền vững hơn là tập trung vào chất lượng và trải nghiệm khách hàng, thay vì chỉ chạy đua giảm giá. Người bán có thể đầu tư vào bao bì, chăm sóc sau bán, tặng kèm ưu đãi hoặc tạo combo sản phẩm để khách hàng sẵn sàng chi thêm.

Ngoài ra, xây dựng thương hiệu riêng cũng được xem là hướng đi giúp người bán tự chủ hơn. Với sản phẩm độc quyền, biên lợi nhuận cao hoặc theo mùa, họ có thể tự định giá, tự vận hành mà không phụ thuộc hoàn toàn vào chính sách phí của sàn.

Việc sàn tăng phí không chỉ gây khó cho người bán mà người tiêu dùng cũng chịu tác động gián tiếp. Khi chi phí bị đẩy lên, nhiều cửa hàng buộc phải tăng giá sản phẩm, cắt giảm khuyến mãi hoặc giảm chất lượng dịch vụ hậu mãi.

Ngoài ra, việc người bán nhỏ rời sàn khiến nguồn hàng trên nền tảng kém đa dạng, ảnh hưởng đến lựa chọn của khách. TS Long cho rằng, trong ngắn hạn, người tiêu dùng có thể chịu thiệt về giá nhưng về lâu dài, việc các sàn tăng phí nhằm duy trì chất lượng dịch vụ và hệ thống vận hành. Tuy nhiên, điều người dùng mong đợi là sự minh bạch và công khai về cấu trúc phí, để hiểu rõ giá trị thật mà họ nhận được khi mua hàng online.

Hiện nay, các sàn thương mại điện tử có quyền tự quyết cao trong việc điều chỉnh phí và chính sách. Đây là xu thế tất yếu khi thị trường bước vào giai đoạn trưởng thành nhưng nhiều ý kiến cho rằng cần có khung pháp lý rõ ràng hơn nhằm bảo vệ lợi ích người bán nhỏ.

“Tăng phí là điều khó tránh, nhưng các sàn cần minh bạch về lý do, cấu trúc phí và có cơ chế tham vấn cộng đồng người bán trước khi áp dụng. Điều này không chỉ giúp đảm bảo cân bằng lợi ích giữa sàn và người bán, mà còn tăng niềm tin của người tiêu dùng”, TS Long nhấn mạnh.

Trong bối cảnh phí sàn liên tục tăng, chỉ những người bán biết thích ứng linh hoạt, đa kênh và xây dựng thương hiệu riêng mới có thể đứng vững. Đồng thời, người tiêu dùng cũng cần tỉnh táo, so sánh giá, chọn mua ở kênh uy tín để đảm bảo quyền lợi và trải nghiệm tốt nhất.