Chi phí sàn giao dịch và vận chuyển: Hai lực cản đối với nông sản Việt

Phiên livestream giới thiêu, quảng bá sản phẩm sầu riêng Việt Nam trên sàn TMĐT TikTok Shop.

“Điểm nghẽn” kìm hãm khả năng cạnh tranh của nông sản Việt

Theo đại diện của Hợp tác xã (HTX) Tri thức - Bản địa Goong (Lào Cai), phí sàn quá cao trong khi biên lợi nhuận của nông sản rất thấp; các điều kiện thủ tục khắt khe cũng khiến bà con khó tiếp cận. Vì vậy, dù sản phẩm có chất lượng tốt cũng rất khó đến được tay người tiêu dùng.

Thực tế cho thấy, chi phí vận chuyển nhiều khi gấp đôi giá trị sản phẩm là những lực cản khiến nông sản của bà con khó có thể bám trụ trên sàn TMĐT. Nếu giảm giá bán thì nông dân sẽ lỗ, nhưng tăng giá lại mất lợi thế cạnh tranh.

Nhằm hỗ trợ và thúc đẩy, góp phần nâng cao khả năng cạnh tranh của nông sản Việt, thời gian qua, Bộ Công thương đã có loạt chính sách hỗ trợ và định hướng mới; đồng thời xây dựng Dự thảo Luật TMĐT trình Quốc hội ban hành, hoàn thiện khung pháp lý về TMĐT, góp phần thúc đẩy tiêu thụ nông sản thông qua kênh số.

Cùng với đó, Bộ cũng đã ban hành Chiến lược phát triển TMĐT quốc gia giai đoạn 2026-2030, trong đó có nhiều nội dung tập trung hỗ trợ nông sản và nông dân.

Tuy nhiên, theo bà Lê Hoàng Oanh, Cục trưởng Cục TMĐT và Kinh tế số (Bộ Công thương), chi phí sàn và vận chuyển là yếu tố thuộc cơ chế thị trường, nên Nhà nước không thể can thiệp trực tiếp vào hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Để tháo gỡ vấn đề này, Bộ Công thương đã chủ động làm việc và đạt được thỏa thuận với các sàn lớn như Shopee, Lazada, Tiki, TikTok, Amazon để triển khai loạt chương trình hỗ trợ.

Các chương trình bao gồm các hoạt động như: quảng bá sản phẩm OCOP; hướng dẫn địa phương xây dựng tiêu chuẩn đưa hàng lên sàn; đào tạo miễn phí cho nông dân và doanh nghiệp.

Đặc biệt, để giảm gánh nặng chi phí, Bộ Công thương khuyến khích các HTX nâng chất lượng, quy mô sản phẩm, đồng thời áp dụng mô hình gom hàng, vận chuyển kết hợp để tiết kiệm chi phí logistics. Ví dụ tại vùng Tây Bắc, các hộ bán gạo đã bắt đầu liên kết vận chuyển chung, thay vì đi riêng lẻ, giúp giảm đáng kể chi phí.

Đòn bẩy pháp lý cho nông sản online

Nông sản Việt đang đứng trước bước ngoặt lớn trong hành trình tiếp cận thị trường qua kênh số. Tuy nhiên, để biến tiềm năng thành hiện thực, Bộ Công thương dự kiến sẽ trình Quốc hội thông qua Luật TMĐT tại kỳ họp tháng 10/2025. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng nhằm bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, đồng thời hỗ trợ các doanh nghiệp sản xuất, đặc biệt là doanh nghiệp nông sản.

Cùng với dự luật trên, Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, Bộ sẽ chỉ đạo các địa phương tận dụng hiệu quả chương trình xúc tiến thương mại, trong đó tập trung hỗ trợ khoảng 100 sản phẩm nông sản trọng điểm. Hình thức hỗ trợ gồm: miễn phí đưa sản phẩm lên sàn TMĐT; giảm chi phí logistics; tạo điều kiện cho nông dân xuất khẩu qua TMĐT quốc tế.

Bộ Công thương cũng kiến nghị điều chỉnh các nghị định liên quan để đảm bảo hành lang pháp lý minh bạch, công bằng, thúc đẩy TMĐT phát triển đúng hướng.

Mặc dù vậy, các chuyên gia tại diễn đàn cho rằng, TMĐT là cánh cửa lớn để nông sản Việt đi xa, nhưng sẽ không thể thành công nếu không tháo gỡ được “điểm nghẽn” về chi phí và liên kết chuỗi. Theo các chuyên gia, nếu giảm được chi phí sàn và chi phí vận chuyển thì không chỉ giúp tăng lợi nhuận cho nông dân mà còn nâng cao khả năng cạnh tranh của nông sản Việt trên thị trường quốc tế.

Đại diện nhiều hiệp hội ngành hàng cũng cho rằng, cùng với chính sách hỗ trợ của Nhà nước, yếu tố then chốt là sự liên kết chặt chẽ giữa HTX, doanh nghiệp, hiệp hội và sàn TMĐT. Chỉ khi hợp tác hiệu quả, nông sản Việt mới có thể tối ưu logistics, gom đơn hàng hiệu quả và tạo dựng thương hiệu vùng miền vững chắc.