Cần sớm siết quản lý giá, phí sàn để chống độc quyền

Hơn 80.000 shop trên sàn không còn phát sinh đơn hàng trong nửa đầu năm 2025. Đồ họa: TT

Doanh nghiệp Việt “đuối sức” trên sàn thương mại điện tử

Chị Mai Huyên, một tiểu thương tại quận Hà Đông, Hà Nội, đang vật lộn từng ngày để duy trì hoạt động kinh doanh online trên sàn TMĐT. Dù bán được hàng đều đặn nhưng mỗi đơn chị chỉ lời được vài nghìn đồng, sau khi trừ đủ loại chi phí từ thuế, phí sàn, phí vận chuyển, đến phí quảng cáo.

“Mỗi đơn lời được 7.000 - 8.000 đồng. Lợi nhuận chẳng còn bao nhiêu mà vẫn phải đóng thuế, phí sàn, phí quảng cáo...”, chị Huyên chia sẻ.

Thực tế cho thấy, các sàn TMĐT hiện đang thu mức phí dao động từ 20% đến 35% giá trị sản phẩm, chưa kể các chi phí phát sinh khác như khuyến mãi, giảm giá hay chạy quảng cáo. Đặc biệt, trong năm 2025, nhiều sàn đã tăng phí gấp 2-3 lần, đẩy không ít shop nhỏ vào thế ngặt nghèo.

Theo ông Nguyễn Hòa Bình, Chủ tịch Tập đoàn NextTech, hiện nay, các sàn TMĐT ngoại đang nắm phần lớn thị phần tại Việt Nam và có quyền tự quyết định mức phí giao dịch mà không bị ràng buộc bởi bất kỳ cơ chế kiểm soát nào.

Phí giao dịch qua các sàn TMĐT cần được đưa vào danh mục nhà nước quản lý giá và chống độc quyền, cho doanh nghiệp Việt Nam bớt khổ vì các doanh nghiệp nước ngoài (là chủ sàn) tăng phí vô tội vạ.

Không chỉ đối mặt với phí hoa hồng ngày càng cao, các nhà bán còn phải gánh thêm hàng loạt chi phí khác như quảng cáo, logistics, khuyến mãi... khiến chi phí vận hành gian hàng tăng vọt.

Trong khi đó, hàng hóa nhập khẩu, đặc biệt từ Trung Quốc đang tràn ngập trên sàn, chiếm ưu thế nhờ giá rẻ, mẫu mã đa dạng. Theo số liệu từ nền tảng Metric.vn, giá trung bình một sản phẩm nhập khẩu trên Shopee chỉ khoảng 45.625 đồng, thấp hơn nhiều so với chi phí sản xuất trong nước, khiến hàng Việt gần như không thể cạnh tranh nổi.

Cuộc chơi giờ đây không còn dễ dàng như trước, đặc biệt với các shop nội địa quy mô nhỏ. Việc giữ chân khách hàng đòi hỏi nhà bán phải đầu tư mạnh mẽ vào chất lượng sản phẩm, hậu mãi và giao hàng, trong khi lợi nhuận ngày càng eo hẹp.

Siết quản lý giá phí sàn để chống độc quyền

Thực trạng phí sàn tăng chóng mặt đang khiến nhiều chuyên gia trong ngành gióng lên hồi chuông cảnh báo. Theo ông Nguyễn Hòa Bình, đã đến lúc đưa phí giao dịch TMĐT vào danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước quản lý giá, đồng thời có các biện pháp chống độc quyền, đặc biệt với các sàn có vốn đầu tư nước ngoài.

Hiện nay, nhiều quốc gia đã vào cuộc để kiềm chế ảnh hưởng của các “ông lớn” công nghệ đối với thị trường nội địa. Đơn cử như: Liên minh châu Âu đã ban hành Đạo luật Thị trường Kỹ thuật số yêu cầu các nền tảng như Amazon, Google, Apple phải minh bạch chi phí, không chèn ép nhà bán.

Tương tự, Ấn Độ cũng đang giám sát chặt chẽ các nền tảng như Amazon và Flipkart, đảm bảo TMĐT là một sân chơi công bằng, không phân biệt đối xử giữa các nhà bán nội và ngoại.

Ở Việt Nam, Luật Cạnh tranh năm 2018 cũng đã quy định rõ ràng tại Điều 27: Nghiêm cấm doanh nghiệp lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường để áp đặt các điều kiện bất lợi lên đối tác hoặc khách hàng. Tuy nhiên, trên thực tế, việc giám sát cụ thể hoạt động của các sàn TMĐT vẫn còn khá hạn chế.

TS, Luật sư Lê Bá Thường, Viện trưởng Viện Nghiên cứu pháp luật và Văn hoá doanh nghiệp, TMĐT phát triển như vũ bão nhưng chính sách lại chưa theo kịp tốc độ phát triển, do đó, việc xây dựng một hành lang pháp lý rõ ràng, minh bạch và phù hợp với thực tiễn là cấp thiết.

“Việc kiểm soát phí giao dịch không nhằm kìm hãm sự phát triển của các sàn mà là để bảo vệ hàng trăm nghìn nhà bán nhỏ đang vật lộn với chi phí leo thang; đảm bảo sự cạnh tranh công bằng giữa nhà bán lớn và nhỏ; duy trì thị trường TMĐT lành mạnh, minh bạch trong nền kinh tế số đang ngày càng mở rộng”, TS Thường nhận định.

TMĐT được xem là một trong những “động cơ tăng trưởng” của nền kinh tế số Việt Nam, mang lại cơ hội tiếp cận thị trường rộng lớn với chi phí ban đầu thấp. Tuy nhiên, theo theo TS Thường, nếu không có cơ chế điều tiết hợp lý, đặc biệt với các vấn đề về phí sàn, độc quyền và bảo vệ nhà bán nhỏ, thì chính những người tiên phong của TMĐT, các tiểu thương nội địa sẽ dần bị đẩy khỏi cuộc chơi. Điều này cho thấy cuộc chơi TMĐT đang nghiêng mạnh về các “ông lớn”.