Chuyển đổi số: Đòn bẩy nâng tầm khu vực kinh tế hợp tác

Chuyển đổi số, điều khiển sản xuất nông nghiệp thông minh là xu thế tất yếu.

Tạo nền tảng cho HTX chuyển đổi số

Theo Liên minh HTX Việt Nam, cả nước hiện có hơn 22.500 HTX nông nghiệp, song mức độ chuyển đổi số mới đạt 32%; trong đó 13,6% HTX đã hoàn tất, 50% đang triển khai và 36,4% chưa thực hiện. Con số này cho thấy tiềm năng lớn nhưng cũng phản ánh rõ ràng khoảng cách giữa nhận thức và hành động.

Thách thức của các HTX tập trung ở 5 nhóm chính: tài chính, hạ tầng công nghệ, nhân lực, chiến lược phát triển và tiếp cận chính sách. Nhiều HTX chưa đủ nguồn vốn đầu tư, hạ tầng công nghệ thông tin còn yếu, đặc biệt ở vùng sâu vùng xa. Thiếu nhân lực công nghệ, thiếu cơ chế pháp lý đồng bộ khiến tiến trình số hóa diễn ra chậm hơn các ngành khác.

Bà Cao Xuân Thu Vân, Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam nhấn mạnh: “Chuyển đổi số không chỉ là xu hướng, mà là con đường tất yếu để nông nghiệp Việt Nam tối ưu năng suất, giảm chi phí sản xuất, nâng cao năng lực cạnh tranh và cải thiện đời sống nông dân”.

Từ tầm nhìn này, Liên minh HTX Việt Nam đã đề xuất 4 nhóm giải pháp trọng tâm cho giai đoạn 2026-2030:

(1) Tăng cường truyền thông và đào tạo để nâng cao nhận thức, kỹ năng công nghệ cho cán bộ và thành viên HTX;

(2) Hỗ trợ tiếp cận nguồn vốn dài hạn, đơn giản hóa thủ tục vay cho HTX đầu tư công nghệ;

(3) Xây dựng hệ sinh thái HTX số - nền tảng kết nối và quản lý đồng bộ các HTX;

(4) Kiến nghị Chính phủ ban hành Chương trình hỗ trợ chuyển đổi số khu vực kinh tế tập thể giai đoạn 2026-2030 với ngân sách ổn định, ưu tiên cho mô hình nông nghiệp công nghệ cao và phát triển xanh.

Không dừng ở cơ chế, chuyển đổi số còn cần thay đổi tư duy. “Nhiều HTX vẫn nhầm lẫn giữa chuyển đổi số với việc mua sắm thiết bị hiện đại. Thực chất, đó là hành trình nâng cao năng lực số trong mọi khâu sản xuất - quản lý - tiêu thụ,” bà Vân khẳng định.

Kiến tạo hệ sinh thái số nông nghiệp

Cục trưởng Cục Chuyển đổi số quốc gia TS Trần Duy Ninh cho biết: Bộ Khoa học và Công nghệ đang hoàn thiện Luật Chuyển đổi số - trong đó quy định ngân sách dành riêng cho chuyển đổi số là 1% tổng chi quốc gia, đồng thời xây dựng Khung kiến trúc tổng thể quốc gia làm nền tảng kết nối dữ liệu từ Trung ương đến địa phương.

Ngành nông nghiệp sẽ có nền tảng số riêng cho HTX, giúp quản trị dữ liệu, giao dịch và truy xuất thông tin đồng bộ. Hiện hơn 200 xã chưa có sóng di động ổn định sẽ được kết nối hoàn toàn vào đầu tháng 11 tới, tạo điều kiện cơ bản cho chuyển đổi số nông nghiệp.

Đẩy mạnh chuyển đổi số trong khu vực kinh tế hợp tác, hướng tới phát triển bền vững.

Trong khu vực HTX, doanh nghiệp được xem là “người đồng hành chiến lược”. Công ty Sorimachi - đối tác Nhật Bản đã triển khai 3 phần mềm then chốt gồm: WACA (kế toán HTX), FaceFarm (nhật ký sản xuất điện tử) và Hanbai (quản lý bán hàng). Sau hơn 3 năm, gần 10.000 HTX đã được đào tạo, hơn 5.000 HTX đang sử dụng phần mềm, trong đó 1.000 HTX tự đầu tư mua bản quyền.

Không chỉ hỗ trợ quản lý minh bạch, hệ thống còn giúp HTX mở rộng thị trường, giảm chi phí trung gian và tạo nền tảng dữ liệu cho cơ quan quản lý. “Chuyển đổi số không chỉ là câu chuyện công nghệ, mà là thay đổi tư duy và phương thức quản lý,” đại diện Sorimachi nhấn mạnh.

Thực tiễn cũng chứng minh, ở những nơi được hỗ trợ hạ tầng và đào tạo bài bản, chuyển đổi số đã giúp HTX tăng năng suất 10-20%, giảm chi phí 15%, mở rộng tiêu thụ qua thương mại điện tử.

Chuyển đổi số trong nông nghiệp vì thế không chỉ là giải pháp kỹ thuật, mà là cuộc cách mạng về tư duy và niềm tin. Khi nông dân và HTX hiểu, dám làm và dám thay đổi, họ sẽ không bị bỏ lại phía sau trong kỷ nguyên mới - nơi mỗi HTX là một nền tảng số, mỗi nông dân là một công dân số.