Doanh nghiệp Việt trước “giai đoạn vàng” của EVFTA

Năm thứ 6 của EVFTA là thời điểm nhiều mặt hàng Việt Nam bắt đầu được hưởng thuế suất 0% khi xuất sang EU

Cơ hội cạnh tranh tăng cao

Theo ông Ngô Chung Khanh, Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công thương), năm thứ 6 của EVFTA là thời điểm nhiều mặt hàng Việt Nam bắt đầu được hưởng thuế suất 0% khi xuất sang EU.

“Theo cam kết, sau 7 năm, EU sẽ xóa bỏ gần như toàn bộ thuế quan cho hàng hóa Việt Nam. Vậy bước sang năm thứ 6, chúng ta có thể hình dung số lượng mặt hàng được hưởng thuế 0% sẽ nhiều hơn rất nhiều, chỉ còn khoảng hai năm nữa coi như EU xóa bỏ toàn bộ thuế cho hàng xuất khẩu Việt Nam,” ông Khanh nói.

Ưu đãi thuế giúp hàng Việt có lợi thế rõ rệt về giá bán và sức cạnh tranh, nhất là so với các đối thủ ngoài khối. Doanh nghiệp Việt đã có 5 năm làm quen với quy định, tập quán và khách hàng EU nên có nền tảng tốt để mở rộng quy mô.

Bên cạnh đó, nhu cầu đa dạng hóa nguồn cung của EU đang tăng mạnh. “Ngày càng nhiều tập đoàn EU đến tìm kiếm đối tác tại Việt Nam. Chẳng hạn, Tập đoàn H&M đã dự kiến xây dựng nhà máy trị giá khoảng 1 tỷ USD sản xuất vải công nghệ cao, đưa Việt Nam trở thành trung tâm xuất khẩu của khu vực”, ông Khanh cho biết.

Ông Khanh nhận định, đây là thời điểm thuận lợi để doanh nghiệp Việt tiếp cận sâu hơn thị trường có quy mô nhập khẩu tới 2.640 tỷ USD này. Dù cơ hội mở ra lớn nhưng doanh nghiệp Việt cũng đối mặt với nhiều thách thức mới từ phía EU.

“Khi mở cửa mạnh hơn, EU cũng chịu sức ép phải bảo vệ các ngành kinh tế trong nước, dẫn đến việc gia tăng các biện pháp bảo hộ phi thuế quan hoặc các yêu cầu phát triển bền vững”, ông Khanh nhận định.

Hiện hàng Việt mới chỉ chiếm 2 - 6% thị phần tại EU. Nhiều doanh nghiệp chưa đáp ứng được các tiêu chuẩn khắt khe về môi trường, lao động và truy xuất nguồn gốc. Ông Khanh cũng lưu ý, thời gian tới EU sẽ ngày càng siết chặt các biện pháp như hạn ngạch thép, quy định lao động, yêu cầu chống phá rừng, hay các quy định liên quan đến sản xuất xanh.

Từ góc độ thương vụ Việt Nam tại châu Âu, ông Trần Ngọc Quân, Tham tán Thương mại Việt Nam tại Bỉ và EU, cho biết EVFTA được EU đánh giá là một trong những hiệp định tiêu chuẩn và thành công nhất của họ.

“Hiệp định đã hỗ trợ rất nhiều cho thương mại Việt Nam - EU, đặc biệt trong giai đoạn khó khăn vừa qua như đứt gãy chuỗi cung ứng, khủng hoảng kinh tế hay đại dịch Covid-19”, ông Quân cho hay.

Theo ông Trần Ngọc Quân, EVFTA đã giúp hàng loạt lĩnh vực của Việt Nam tăng trưởng như dệt may, da giày, điện tử, nông - thủy sản. Tuy nhiên, nếu chúng ta không đáp ứng được các quy định về phát triển bền vững, môi trường, lao động… thì dù được hưởng thuế 0%, hàng hóa vẫn khó tiếp cận thị trường EU.

“Việt Nam đi trước các nước ASEAN từ 5–7 năm trong thực thi EVFTA. Đây là cơ hội lớn, nhưng chỉ có ý nghĩa khi doanh nghiệp tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn mà EU đặt ra”, ông Quân nhấn mạnh.

Cơ hội lớn đi cùng trách nhiệm cao

Là một trong những doanh nghiệp tận dụng tốt EVFTA, Công ty CP Đầu tư và Phát triển Sáng tạo Đông Dương (Indochine Creative) đã ghi dấu ấn với các sản phẩm thủ công mỹ nghệ thân thiện môi trường.

Bà Hoàng Thị Thanh Tâm, Giám đốc Indochine Creative cho biết, tình hình xuất khẩu trong 3 năm gần đây của chúng tôi tại thị trường châu Âu tăng trưởng trên 20%, chủ yếu tại các nước Pháp, Đức, Đan Mạch, Bỉ, Tây Ban Nha và Italia.

Theo bà Tâm, Indochine Creative tập trung phát triển dòng sản phẩm giá trị cao, thiết kế riêng, bền vững và thân thiện môi trường, gồm đồ gia dụng mây tre đan cao cấp, đồ trang trí nội thất, túi xách, mũ thời trang.

Hiệp định EVFTA giúp hầu hết sản phẩm thủ công mỹ nghệ của công ty được hưởng thuế 0 - 3%, tạo lợi thế lớn khi cạnh tranh với đối thủ ngoài khối. Tuy nhiên, doanh nghiệp cũng phải đáp ứng hàng loạt tiêu chuẩn về nguồn gốc, lao động, an toàn thực phẩm, điều kiện sản xuất…

“Chúng tôi phải cải tiến quy trình, nâng cấp hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn châu Âu. Có thể coi EVFTA là đòn bẩy đa chiều, vừa giúp ích, vừa thúc đẩy doanh nghiệp hoàn thiện hơn”, bà Tâm nói.

Để đáp ứng tiêu chuẩn, Indochine Creative đã xây dựng nhà máy đạt chuẩn EU từ năm 2018 - 2019, khi bắt đầu làm việc với các tập đoàn lớn tại Pháp và Đức. Nhờ chuẩn bị sớm, doanh nghiệp nhanh chóng tận dụng ưu đãi thuế quan, tiếp cận thêm nhiều khách hàng mới và ký kết thành công nhiều đơn hàng lớn.

Dù vậy, bà Tâm cũng thẳng thắn chia sẻ, những yêu cầu về quy tắc xuất xứ và truy xuất nguồn gốc nguyên liệu là thách thức lớn, nhất là với hàng thủ công làm từ vật liệu tự nhiên. Tuy nhiên, trong khó khăn có thách thức và trong thách thức cũng là động lực để doanh nghiệp phát triển.

Theo ông Trần Ngọc Quân, EU đang chuyển dịch chính sách phát triển bền vững theo hướng linh hoạt hơn so với trước đây.

“Trong nhiệm kỳ trước, EU đưa ra rất nhiều chính sách mang tính quyết liệt như Thỏa thuận xanh châu Âu hay các quy định bắt buộc. Hiện nay, họ đã chuyển sang hình thức tiếp cận linh hoạt hơn thông qua các chính sách như “La bàn cạnh tranh”, áp dụng phát triển bền vững dựa trên khả năng thích ứng của doanh nghiệp”, ông Quân chia sẻ.

EU cũng đơn giản hóa thủ tục trong một số chính sách như chống phá rừng hoặc thẩm định phát triển bền vững, nhằm hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa dễ dàng thực hiện. Tuy nhiên, các ngành có tác động lớn đến môi trường và lao động vẫn sẽ bị kiểm soát chặt chẽ.

Theo các chuyên gia, năm thứ 6 của EVFTA là “giai đoạn vàng” cho doanh nghiệp Việt Nam. EVFTA không chỉ là hiệp định mở cửa thương mại, mà còn là bước chuyển để doanh nghiệp Việt nâng tầm sản xuất, tiếp cận chuẩn quốc tế và tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.