 | |
|
Kiểm soát từ vườn cây đến bàn xuất khẩu
Việt Nam, quốc gia có nền nông nghiệp đang vươn mình mạnh mẽ, vừa ghi nhận một cột mốc quan trọng trong hành trình đưa nông sản ra thế giới. Lần đầu tiên, một loại quả của Việt Nam – sầu riêng tươi – đã được Bộ Nông nghiệp và Môi trường ban hành một quy trình kiểm soát an toàn thực phẩm riêng biệt và toàn diện. Quyết định số 3015 ban hành ngày 4/8/2025 về "Quy trình kiểm soát an toàn thực phẩm đối với quả sầu riêng tươi xuất khẩu" không chỉ là một văn bản hành chính, mà còn là một tuyên bố mạnh mẽ về cam kết chất lượng, định vị sầu riêng Việt trên bản đồ nông sản quốc tế.
Quy trình này được kỳ vọng sẽ mở ra cánh cửa rộng hơn cho sầu riêng Việt thâm nhập vào các thị trường khó tính, nơi chất lượng và an toàn thực phẩm luôn là ưu tiên hàng đầu. Quy trình mới này được thiết lập với mục tiêu hệ thống hóa toàn bộ các yêu cầu kiểm soát an toàn thực phẩm cho sầu riêng tươi trong suốt chuỗi sản xuất, từ giai đoạn trồng trọt, thu hoạch, vận chuyển, bảo quản, cho đến đóng gói và xuất khẩu.
Phạm vi áp dụng rộng lớn, bao gồm không chỉ các tổ chức, cá nhân trực tiếp sản xuất, đóng gói mà còn cả những thương nhân thương mại đứng tên là chủ hàng xuất khẩu, đảm bảo mọi mắt xích trong chuỗi cung ứng đều tuân thủ các chuẩn mực nghiêm ngặt.
Để đạt được các tiêu chuẩn quốc tế khắt khe, quy trình đã đặt ra những yêu cầu chặt chẽ cho từng khâu. Các vùng trồng và cơ sở sản xuất sầu riêng phải đạt chuẩn, có mã số và được nước nhập khẩu công nhận nếu có yêu cầu. Điều này đòi hỏi các cơ sở phải đáp ứng đầy đủ điều kiện an toàn thực phẩm theo Luật An toàn thực phẩm, có khả năng truy xuất nguồn gốc rõ ràng, và khuyến khích đạt các chứng nhận quốc tế như GMP, HACCP, ISO 22000, IFS, BRC, FSSC 22000, GAP hoặc tương đương. Ngay cả việc ký cam kết sản xuất, kinh doanh thực phẩm an toàn cũng được quy định rõ ràng.
Sản phẩm sau thu hoạch phải được bảo quản, vận chuyển đúng quy định, phân loại, đóng gói và ghi nhãn tại các cơ sở đủ điều kiện, và cũng phải nằm trong danh sách được thị trường nhập khẩu công nhận khi cần.
Đáng chú ý là sự minh bạch trong yêu cầu về chất lượng sản phẩm: sầu riêng tươi xuất khẩu phải đáp ứng các chỉ tiêu nghiêm ngặt về tồn dư kim loại nặng theo Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 8-2:2011/BYT và giới hạn tối đa dư lượng thuốc bảo vệ thực vật theo Thông tư số 50 năm 2016 của Bộ Y tế.
Hơn nữa, sản phẩm còn phải tuân thủ các quy định riêng về danh mục chỉ tiêu và mức giới hạn an toàn thực phẩm của từng thị trường nhập khẩu tương ứng, thể hiện sự chủ động trong việc thích nghi với các tiêu chuẩn đa dạng của thế giới.
Phân định rõ trách nhiệm, linh hoạt cơ chế chứng nhận
Quy trình cũng đặc biệt nhấn mạnh vào trách nhiệm rõ ràng của các cơ quan có thẩm quyền, từ trung ương đến địa phương. Các cơ quan này không chỉ quản lý điều kiện an toàn thực phẩm của các cơ sở trong chuỗi sản xuất sầu riêng tươi mà còn thực hiện thẩm định và chứng nhận an toàn thực phẩm cho từng lô hàng xuất khẩu.
Các cơ sở kiểm nghiệm được giao nhiệm vụ phân tích, kiểm tra chất lượng sản phẩm để phục vụ công tác chứng nhận. Đặc biệt, cơ quan được Ủy ban nhân dân cấp tỉnh giao thẩm quyền sẽ chịu trách nhiệm thẩm định, kiểm tra, giám sát an toàn thực phẩm, kiểm tra việc ký cam kết sản xuất an toàn, và kiểm tra, chứng nhận nhà nước về an toàn thực phẩm đối với các lô hàng khi thị trường nhập khẩu có yêu cầu.
Một điểm cộng lớn của quy trình là sự linh hoạt trong cơ chế chứng nhận an toàn thực phẩm. Tùy thuộc vào yêu cầu của nước nhập khẩu, việc kiểm tra và cấp chứng nhận có thể được thực hiện bởi cơ quan nhà nước Việt Nam nếu thị trường nhập khẩu yêu cầu kiểm tra và cấp chứng nhận nhà nước.
Trong trường hợp thị trường nhập khẩu không yêu cầu chứng nhận nhà nước nhưng có quy định về tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, chủ hàng phải tự đăng ký và chứng nhận phù hợp với các tiêu chuẩn đó. Thậm chí, trong trường hợp không có yêu cầu từ cơ quan thẩm quyền của nước nhập khẩu, việc chứng nhận an toàn thực phẩm sẽ được thực hiện theo yêu cầu của nhà nhập khẩu (nếu có).
Để hỗ trợ doanh nghiệp, quyết định còn kèm theo phụ lục danh mục các quy định, yêu cầu, tiêu chuẩn về đảm bảo an toàn thực phẩm của một số thị trường nhập khẩu, giúp các bên liên quan dễ dàng tra cứu và tuân thủ.
Việc ban hành quy trình kiểm soát an toàn thực phẩm riêng biệt cho sầu riêng không chỉ mở ra cánh cửa rộng hơn cho trái cây đặc sản này thâm nhập các thị trường khó tính, mà còn là bước đệm vững chắc, tạo tiền đề để Việt Nam áp dụng các tiêu chuẩn tương tự cho các mặt hàng nông sản xuất khẩu chủ lực khác. Đây là minh chứng rõ ràng cho định hướng nâng cao chất lượng, xây dựng thương hiệu nông sản Việt Nam trên trường quốc tế.
