OCOP Việt: Hành trình vươn ra thế giới

Nhu cầu quốc tế với sản phẩm OCOP đang tăng mạnh, nhất là từ cộng đồng người Việt tại châu Âu và Mỹ.

Dấu ấn OCOP trên thị trường quốc tế

Các sản phẩm OCOP của Việt Nam đã có mặt ở nhiều nước trên thế giới, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân và quảng bá hình ảnh con người, văn hóa Việt Nam ra bạn bè quốc tế. Thống kê đến hết năm 2024, Việt Nam đã có 14.642 sản phẩm OCOP đạt 3 sao trở lên và 8.086 chủ thể OCOP.

Đáng chú ý, trong số 79 sản phẩm OCOP 5 sao quốc gia, đã có 48/79 sản phẩm (chiếm 60,7%) xuất khẩu sang các thị trường khó tính như Mỹ, châu Âu, và Nhật Bản. Điều này cho thấy sự trưởng thành về năng lực và quy mô sản xuất của các chủ thể OCOP, cũng như khả năng thích ứng với các yêu cầu và tiêu chuẩn xuất khẩu khắt khe.

Một số sản phẩm OCOP tiêu biểu hiện nay đã chứng minh tiềm năng vươn tầm quốc tế rất rõ nét. Chẳng hạn, sản phẩm nước mắm truyền thống đến từ Thanh Hóa, dù là thương hiệu còn khá trẻ, đã đạt chứng nhận OCOP 5 sao và nhanh chóng được người tiêu dùng trong và ngoài nước đón nhận.

Sản phẩm này đã xuất khẩu thành công tới nhiều thị trường khó tính như Mỹ, Australia, Singapore, New Zealand, Nhật Bản hay Hàn Quốc, đồng thời hoàn tất các điều kiện để xuất khẩu chính ngạch vào EU và Trung Quốc. Không chỉ mang giá trị về kinh tế, mặt hàng này còn được kỳ vọng thúc đẩy chuỗi giá trị của ngư dân, diêm dân, góp phần lan tỏa nét đặc sắc văn hóa ẩm thực Việt.

Tương tự, một sản phẩm gốm sứ thủ công có xuất xứ từ làng nghề Bát Tràng (Hà Nội) cũng đã khẳng định được vị thế trên bản đồ xuất khẩu. Hiện nay, khoảng 95% sản lượng đã được xuất khẩu đến hơn 30 quốc gia, trong đó có dòng sản phẩm gốm siêu mỏng, siêu nhẹ đạt chuẩn OCOP 5 sao. Yếu tố bản sắc và giá trị văn hóa địa phương được lồng ghép trong từng thiết kế đã giúp sản phẩm này gia tăng sức cạnh tranh và mở rộng thị trường quốc tế.

Nhiều sản phẩm khác cũng mang lại hiệu quả tích cực cho kinh tế nông thôn khi xuất khẩu, bao gồm: miến dong, măng nấu ngay, rong nho tách nước, cà phê, mắc ca, hạt điều, sầu riêng sấy, và hạt sen sấy. Các sản phẩm OCOP không chỉ là thành công về kinh tế mà còn góp phần quảng bá các giá trị văn hóa và bản sắc Việt Nam ra thế giới.

Định hướng và cơ hội để OCOP vươn ra thế giới

Việt Nam có nhiều tiềm năng và đa dạng về điều kiện sản xuất, văn hóa để phát triển các sản phẩm đặc sản, mang giá trị vùng, miền. Chương trình OCOP đã mang đến tác động tích cực và mạnh mẽ cho sự phát triển sản xuất ở khu vực nông thôn.

Nhờ OCOP, nhiều địa phương đã chuyển đổi từ mô hình sản xuất nhỏ lẻ sang sản xuất theo chuỗi giá trị, với vùng nguyên liệu ổn định, khi tỷ lệ chủ thể xây dựng liên kết chuỗi giá trị đạt tới 48,3%. Không chỉ vậy, OCOP còn góp phần nâng cao thu nhập, tạo việc làm và cải thiện sinh kế… Điển hình, tại xã Minh Quang (Ba Vì, Hà Nội), thu nhập của các hộ làm miến OCOP đã cao gấp 15 - 20 lần so với trồng lúa truyền thống.

Nhu cầu của thị trường quốc tế đối với sản phẩm OCOP là rất lớn và nhiều tiềm năng, đặc biệt từ cộng đồng người Việt Nam ở các nước châu Âu và Mỹ. Sản phẩm OCOP 4 sao và 5 sao đủ tự tin để tham gia sâu hơn và mạnh mẽ hơn vào thị trường xuất khẩu.

Để OCOP phát huy tối đa tiềm năng, việc triển khai đồng bộ nhiều định hướng chiến lược là hết sức cần thiết. Trước hết, chương trình phải ưu tiên nâng cao chất lượng và uy tín sản phẩm thay vì chạy theo số lượng. Các chuyên gia kinh tế, nông nghiệp cho rằng cần tăng cường kiểm tra, giám sát định kỳ kể cả sau khi sản phẩm đã được công nhận, đồng thời kiên quyết thu hồi những sản phẩm không đảm bảo chất lượng, an toàn thực phẩm nhằm nâng cao trách nhiệm của các chủ thể và củng cố thương hiệu OCOP trên thị trường.

Song song đó, chính sách hỗ trợ cũng cần được hoàn thiện, từ tín dụng ưu đãi, chuyển giao khoa học kỹ thuật cho đến xúc tiến thương mại và quảng bá sản phẩm một cách linh hoạt, phù hợp thực tiễn và dễ tiếp cận hơn. Yếu tố then chốt để xây dựng niềm tin với người tiêu dùng vẫn là quy trình kiểm định chất lượng và truy xuất nguồn gốc minh bạch.

Bên cạnh đó, chuyển đổi số và mở rộng kênh phân phối là hướng đi không thể bỏ qua. Việc các sản phẩm OCOP xuất hiện trên các sàn thương mại điện tử như Voso, Postmart, Lazada, Shopee đã cho thấy tiềm năng hội nhập của kinh tế nông thôn. Cần tiếp tục kết nối sản phẩm OCOP với những hệ thống phân phối quy mô lớn, từ siêu thị đến chuỗi cửa hàng nông sản sạch, để nâng cao khả năng tiếp cận thị trường.

Cuối cùng, vai trò quản lý và giám sát của chính quyền địa phương cần được phát huy tối đa. Sự đồng hành, chỉ đạo sát sao của cấp ủy, chính quyền sẽ góp phần ngăn chặn tình trạng chạy theo phong trào, đảm bảo chương trình OCOP phát triển bền vững, hiệu quả, gắn với xây dựng chuỗi giá trị khép kín và tăng cường liên kết vùng.