CPI tháng 9 tăng 0,42% - Nhìn từ bức tranh tiêu dùng cả nước

Diễn biến này cho thấy tiêu dùng trong nước vẫn giữ nhịp tăng, nhưng đồng thời cũng bộc lộ những áp lực lạm phát mang tính mùa vụ và cần theo dõi sát sao trong 3 tháng cuối năm.

Diễn biến CPI tháng 9 và các lực đẩy tăng giá

Theo Báo cáo tình hình kinh tế - xã hội quý III và 9 tháng năm 2025 của Cục Thống kê, CPI tháng 9/2025 tăng 0,42% so với tháng trước, tăng 2,61% so với tháng 12/2024 và tăng 3,38% so với cùng kỳ năm trước.

Trong mức CPI tháng 9 so với tháng trước, có 10 nhóm hàng hóa và dịch vụ có chỉ số giá tăng, riêng chỉ số giá nhóm văn hóa, giải trí và du lịch giảm.

Tốc độ tăng/giảm CPI tháng 9/2025 so với tháng trước. Nguồn: Cục Thống kê

Giáo dục nổi bật khi là nhóm duy nhất CPI có mức tăng trên 1%, ghi nhận mức tăng 2,22%. Trong đó, giá dịch vụ giáo dục tăng 2,43% do một số trường đại học, trung học dân lập và mầm non tư thục tại một số địa phương điều chỉnh tăng học phí năm học 2025-2026, đồng thời các trường công lập được miễn, giảm và hỗ trợ học phí theo Nghị định số 238/2025/NĐ-CP ngày 3/9/2025 của Chính phủ.

Bên cạnh đó, giá các mặt hàng văn phòng phẩm cũng đồng loạt tăng như: bút viết các loại tăng 0,88%; sản phẩm từ giấy tăng 0,81%; sách giáo khoa tăng 0,40%; văn phòng phẩm, đồ dùng học tập khác tăng 0,49%.

Trong khi đó, nhóm giao thông tăng 0,58%, góp phần làm tăng CPI chung 0,06 điểm phần trăm. Trong đó, xăng tăng 1,85%; dầu diesel tăng 0,71%, thể hiện rõ nét ảnh hưởng từ các đợt điều chỉnh giá xăng dầu trong tháng. Thêm vào đó, giá xe ô tô đã qua sử dụng tăng 0,15%; phụ tùng ô tô tăng 0,18%; bảo dưỡng phương tiện đi lại tăng 0,10%.

Nhóm hàng ăn và dịch vụ ăn uống tăng 0,41%, góp phần làm CPI chung tăng 0,14 điểm phần trăm. Đáng chú ý, do nhu cầu tăng cao vào dịp nghỉ lễ Quốc khánh và lễ Vu Lan, chỉ số giá nhóm thực phẩm tăng 0,49%, chủ yếu ở một số mặt hàng tươi sống và chế biến như: thịt gia cầm, thủy sản, trứng, rau, hoa quả tươi…

Do được tính dựa trên doanh thu và sản lượng tiêu dùng của tháng trước, chỉ số giá điện, nước sinh hoạt tháng 9 phản ánh biến động trễ một tháng so với các mặt hàng khác. Nhóm nhà ở, điện nước, chất đốt và vật liệu xây dựng tăng 0,41% chủ yếu do giá thuê nhà tăng tại một số địa phương khi bước vào năm học mới; giá điện sinh hoạt tăng 0,30%; giá nước sinh hoạt tăng 0,27% do thời tiết nắng nóng làm nhu cầu tiêu dùng tăng.

Ngoài ra, giá vật liệu bảo dưỡng nhà ở tăng 0,52% do giá gạch, cát, đá tăng cao khi nguồn cung khan hiếm, chi phí sản xuất như than, điện và vận chuyển tăng trong khi nhu cầu xây dựng cao.

Giá gas cũng tăng tăng 0,35% do từ ngày 1/9/2025, giá gas trong nước điều chỉnh tăng theo giá gas thế giới, đồng thời giá dầu hỏa tăng 0,67% do ảnh hưởng của các đợt điều chỉnh giá trong tháng.

Một số nhóm hàng khác cũng tăng giá trong tháng 9 vừa qua còn có: Nhóm hàng hóa và dịch vụ khác tăng 0,22%; Nhóm đồ uống và thuốc lá tăng 0,12%; Nhóm thiết bị và đồ dùng gia đình tăng 0,10%; Nhóm may mặc, mũ nón và giày dép tăng 0,07%; Nhóm bưu chính, viễn thông tăng 0,04%; Nhóm thuốc và dịch vụ y tế tăng 0,03%.

Kịch bản cuối năm - ứng phó với áp lực chi phí

Bức tranh tiêu dùng tháng 9 vừa qua cho thấy cả yếu tố mùa vụ và tác động từ biến động giá một số mặt hàng chủ chốt như năng lượng, vật liệu đầu vào lan truyền đến các chi phí khác. Áp lực chi phí sinh hoạt tăng ở một số nhóm có thể khiến người tiêu dùng thay đổi về cơ cấu chi tiêu, ví dụ như chuyển từ mua sắm lâu bền sang tăng chi cho dịch vụ giáo dục, thực phẩm và điện nước.

Trong những tháng cuối của năm, áp lực giá mang tính mùa vụ dự kiến vẫn tồn tại, khiến CPI có thể duy trì, thậm chí tăng cao hơn. Nguyên nhân là do thời điểm cuối năm thường có nhiều chương trình khuyến mãi và một số dịp lễ thúc đẩy nhu cầu tiêu dùng tăng lên. Đặc biệt trong lĩnh vực bán lẻ, dịch vụ ăn uống và du lịch nội địa.

Bên cạnh đó, sự biến động về giá năng lượng và vật liệu xây dựng cũng là những rủi ro tạo áp lực tăng giá. Bởi nếu giá gas, dầu hoặc chi phí vận chuyển của thế giới tiếp tục biến động theo chiều tăng, giá xăng/dầu trong nước có thể điều chỉnh theo, làm tăng chi phí giao thông và giá hàng hóa. Đồng thời, thay đổi từ nguồn cung vật liệu xây dựng sẽ có thể tiếp tục gây áp lực lên chi phí nhà ở, sửa chữa.

Nhóm thực phẩm tăng giá chủ yếu ở một số mặt hàng tươi sống và chế biến như: thịt gia cầm, thủy sản, trứng, rau, hoa quả tươi…

Để kìm đà tăng giá, cần triển khai mạnh mẽ các chính sách và can thiệp vĩ mô bằng các biện pháp hỗ trợ, miễn giảm, điển hình như chính sách miễn học phí dành cho trường công lập mới được thực hiện, hoặc chính sách điều hành giá dịch vụ công nhằm bù đắp phần nào áp lực cho người dân.