Kinh doanh lúa, gạo trầm lắng: Giải mã sự "thận trọng" của thương lái và kho gạo

Nguyên nhân chính khiến thị trường kinh doanh gạo trong nước trầm lắng được cho là do cầu tiêu dùng nội địa chưa phục hồi mạnh sau mùa cao điểm.

Nguồn cung ổn định, sức mua giảm

Thị trường lúa, gạo trong nước thời gian qua không có nhiều điểm nhấn nổi bật. Dữ liệu ghi nhận tại các địa phương sản xuất lúa, gạo chính cho thấy mức giá phổ biến cho lúa tươi các giống thường ở vùng 5.000-6.200 đồng/kg, còn giá gạo thành phẩm phổ thông và gạo thơm được niêm yết trên chợ lẻ có biên độ khác nhau tùy loại. Tại các kho, bến gạo và chợ ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long, nguồn cung vụ thu hoạch vẫn về đều nhưng sức mua yếu do các kho lớn hạn chế mua còn thương lái thận trọng, giao dịch chủ yếu mang tính cầm chừng. Theo số liệu ghi nhận tại nhiều điểm ở An Giang, Đồng Tháp, Vĩnh Long, giá lúa tươi các giống phổ biến dao động không đáng kể, cụ thể: lúa IR 50404 khoảng 5.000-5.200 đồng/kg; OM 5451 khoảng 5.400-5.600 đồng/kg; Đài Thơm 8 và OM 18 thường khoảng 5.800-6.000 đồng/kg; Nàng Hoa 9 ở khoảng 6.000-6.200 đồng/kg.

Ở thị trường bán lẻ, biên độ giá các chủng loại gạo thực phẩm vẫn có khoảng cách lớn hơn. Theo đó, gạo thường phổ thông ở mức khoảng 13.000-16.000 đồng/kg, gạo thơm và các chủng loại cao cấp niêm yết cao hơn; điển hình như gạo Nàng Nhen xấp xỉ 28.000 đồng/kg, gạo Hương Lài xấp xỉ 22.000 đồng/kg. Sự khác biệt này phản ánh phân khúc thị trường còn phân tán, người tiêu dùng đô thị có nhu cầu với gạo chất lượng cao, trong khi mua sắm đại trà vẫn chi phối phần lớn tiêu thụ nội địa.

Nguyên nhân chính khiến thị trường kinh doanh gạo trong nước trầm lắng được cho là do cầu tiêu dùng nội địa chưa phục hồi mạnh sau mùa cao điểm. Chi phí nhiều mặt hàng thiết yếu khác tăng cao người tiêu dùng thận trọng chi tiêu dẫn tới giảm mua dự trữ. Trong bối cảnh thị trường không mấy sôi động, thương lái mang tâm lý tránh rủi ro biến động nên mua chậm. Ngoài ra, chi phí đầu vào (giống, phân bón, nhân công) cũng là yếu tố ảnh hưởng tới kỳ vọng giá bán của nhà sản xuất.

Hướng đi cho thị trường gạo nội địa

Dự báo trong ngắn hạn, giá lúa, gạo có khả năng sẽ duy trì xu hướng ổn định hoặc giảm nhẹ tại các vùng thu hoạch lớn nếu sức mua nội địa tiếp tục yếu và kho chứa chưa mạnh tay thu mua. Mặc khác, khi đến vụ thu hoạch, sản lượng gia tăng có thể tạo áp lực lên nguồn cung tạm thời, khiến thương lái chần chừ trong mua vào nếu không có nhu cầu tiêu thụ ngay. Từ diễn biến thị trường trong thời gian qua cho thấy, việc “đứng giá” kèm giao dịch hạn chế là kịch bản khả dĩ.

Trong dài hạn, giá lúa, gạo nội địa sẽ phản ánh tổng hòa nhiều yếu tố như: năng suất mùa vụ (kỹ thuật canh tác, quản lý nước), chi phí đầu vào, chính sách hỗ trợ tại chỗ (về tín dụng, bảo hiểm nông nghiệp, tổ chức thu mua dự trữ) và thay đổi trong mô hình tiêu dùng nội địa. Các chương trình phát triển vùng chuyên canh, số hóa chuỗi giá trị và hỗ trợ hợp tác xã đang được thúc đẩy có thể giúp ổn định chi phí sản xuất và nâng giá trị gia tăng cho sản phẩm, từ đó góp phần giữ ổn định thu nhập cho nông dân và giảm áp lực bán tháo khi giá thấp.

Một số khuyến nghị

Trước diễn biến của thị trường lúa, gạo trong nước hiện nay, để giảm rủi ro cho người sản xuất và giữ ổn định thị trường nội địa, cần kết hợp giữa biện pháp ngắn hạn như: quản lý bán hàng, kho chứa, xúc tiến tiêu thụ, với chiến lược dài hạn như: nâng cao chất lượng, số hóa chuỗi giá trị, hỗ trợ tổ chức sản xuất.

Về phía nông dân sản xuất, thay vì bán toàn bộ sản lượng ngay sau khi thu hoạch trong bối cảnh giá thấp, cần cân nhắc phân kỳ bán hàng, kết hợp với bảo quản sản phẩm đúng kỹ thuật để chờ thời điểm có nhu cầu tiêu dùng cao hơn và giá mua cải thiện hơn. Song song với đó, cần áp dụng kỹ thuật canh tác, cây giống và quản lý chi phí để giảm giá thành sản xuất.

Các thương lái và khi chưa cần chủ động xúc tiến tiêu thụ sản phẩm thông qua các kênh bán lẻ truyền thống và hiện đại, đẩy mạnh xúc tiến tiêu thụ trên các sàn thương mại điện tử; hợp tác với các thương hiệu gạo để tiêu thụ ổn định. Đầu tư kho bảo quản để chủ động nguồn cung và linh hoạt thời điểm bán, tránh tình trạng bán tháo hoặc không đủ nguồn cung.

Trong khi đó, cơ quan quản lý cần đẩy mạnh thông tin thị trường thường xuyên, hỗ trợ tài chính ngắn hạn cho hợp tác xã/nhà máy chế biến nhằm tăng khả năng lưu kho và chế biến sâu; thúc đẩy chương trình số hóa vùng trồng, xây dựng bản đồ sản xuất để kịp thời điều phối cung - cầu trong nội địa.