Hoàn thiện khung pháp lý về chuyển đổi số, tạo động lực cho TMĐT Việt Nam

Luật Chuyển đổi số khi được thông qua sẽ tạo hành lang pháp lý đồng bộ, thúc đẩy quá trình chuyển đổi số quốc gia, phát triển kinh tế số và TMĐT. Đồ họa: TT

Đảm bảo đồng bộ giữa Luật Chuyển đổi số và Luật TMĐT

Theo Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Vũ Hải Quân, việc ban hành Luật Chuyển đổi số là cần thiết nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật về chuyển đổi số quốc gia, điều chỉnh các quan hệ trên môi trường số, thúc đẩy kinh tế số, TMĐT và hội nhập quốc tế.

Luật được xây dựng theo định hướng thể chế hóa đường lối của Đảng và Nhà nước, đặc biệt là Nghị quyết số số 57-NQ/TW, bảo đảm đồng bộ trong hệ thống pháp luật và tương thích với các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Dự thảo Luật Chuyển đổi số gồm 8 chương, 79 điều, quy định về hạ tầng số, chính phủ số, kinh tế số, xã hội số và các biện pháp bảo đảm cho chuyển đổi số. Luật sẽ áp dụng cho các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước có hoạt động liên quan đến chuyển đổi số tại Việt Nam, trong đó bao gồm các doanh nghiệp TMĐT, nền tảng số và dịch vụ trực tuyến.

Theo kế hoạch, dự án luật này sẽ trình Quốc hội xem xét và thông qua tại Kỳ họp thứ 10 (tháng 10/2025) theo trình tự, thủ tục rút gọn.

Nhất trí với sự cần thiết ban hành Luật Chuyển đổi số, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Phương Tuấn khẳng định: Dự thảo cơ bản phù hợp với chủ trương của Đảng, bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất với hệ thống pháp luật và tương thích quốc tế.

Tuy nhiên, ông Tuấn đề nghị rà soát, đối chiếu dự thảo với các luật hiện hành như Luật Đầu tư, Luật Đấu thầu, Luật Ngân sách Nhà nước, cũng như Luật TMĐT để bảo đảm tính đồng bộ, nhất là trong quản lý hoạt động giao dịch, thanh toán, bảo vệ người tiêu dùng trên môi trường số.

Ông Tuấn cũng cho rằng, cơ quan soạn thảo cần phối hợp chặt chẽ với các dự án Luật khác như Luật Công nghệ cao, Luật Sở hữu trí tuệ, Luật An ninh mạng... để tránh chồng chéo và đảm bảo sự thống nhất trong điều chỉnh các hoạt động TMĐT và kinh tế số.

Luật hóa các nền tảng công nghệ phục vụ tiêu dùng số

Các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội đều thống nhất, Luật Chuyển đổi số là công cụ quan trọng để phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt trong bối cảnh hoạt động mua bán, thanh toán, tiêu dùng của người dân đang chuyển mạnh lên môi trường số.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng cho rằng, cần làm rõ vị trí của Luật Chuyển đổi số trong hệ thống pháp luật, tránh trùng lặp hoặc chồng chéo với Luật TMĐT, Luật Công nghệ cao và Luật Đổi mới sáng tạo, đồng thời xác định rõ phạm vi điều chỉnh của Luật để bảo đảm tính khả thi.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh đánh giá, dự thảo Luật đã kế thừa những nội dung còn phù hợp của Luật Công nghệ thông tin, đồng thời bổ sung các quy định mới liên quan đến công nghệ hiện đại như trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, internet vạn vật, chuỗi khối và bản sao kỹ thuật số.

Cơ quan soạn thảo đã tham khảo khung chính phủ số và các đạo luật quốc tế của Liên minh châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc... giúp dự thảo tiếp cận các chuẩn mực tiên tiến, tạo nền tảng pháp lý lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm, hướng tới kinh tế số và xã hội số bền vững.

Ông Nguyễn Khắc Định, Phó Chủ tịch Quốc hội cũng cho rằng, Luật Chuyển đổi số khi ban hành sẽ là động lực quan trọng để TMĐT phát triển thống nhất, giúp giảm chi phí đầu tư, tối ưu hạ tầng số và kết nối dữ liệu giữa các địa phương. Ông Định đề nghị, Chính phủ cần nghiên cứu để có sự thống nhất về hạ tầng số, tránh tình trạng mỗi tỉnh một hệ thống riêng, gây khó kết nối và lãng phí nguồn lực.

Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh, Luật Chuyển đổi số không chỉ giúp tăng hiệu quả quản lý nhà nước, mà còn tạo điều kiện để doanh nghiệp công nghệ, sàn TMĐT và người tiêu dùng được hưởng lợi từ chính sách minh bạch, công bằng. Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ tiếp thu tối đa ý kiến đóng góp của các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội để hoàn thiện dự thảo, bảo đảm khả thi khi áp dụng.

Đánh giá cao báo cáo thẩm tra, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ rà soát toàn bộ quy định liên quan đến chuyển đổi số, kinh tế số, TMĐT trong hệ thống pháp luật tránh trùng lặp, dẫn chiếu hoặc quy định lại nội dung đã có. Mục tiêu là giảm chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp và đảm bảo môi trường pháp lý rõ ràng cho người tiêu dùng.

Cơ quan soạn thảo cũng được yêu cầu quy định rõ trách nhiệm của các bên trong hoạt động TMĐT, bao gồm doanh nghiệp cung cấp nền tảng, người bán, người mua và cơ quan quản lý, đồng thời hoàn thiện cơ chế tài chính, mua sắm công phục vụ chuyển đổi số, nhất là với các dịch vụ công nghệ cao có tính chiến lược quốc gia.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng lưu ý Chính phủ cần nghiên cứu cơ chế thanh toán linh hoạt cho các dịch vụ thuê công nghệ, có thể thanh toán trước một phần hoặc toàn bộ, phù hợp với thực tiễn TMĐT và thông lệ quốc tế, nhằm hỗ trợ doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội yêu cầu cơ quan chủ trì tiếp thu đầy đủ ý kiến và hoàn thiện dự thảo trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 10. “Luật Chuyển đổi số khi được thông qua sẽ tạo hành lang pháp lý đồng bộ, thúc đẩy quá trình chuyển đổi số quốc gia, phát triển kinh tế số và TMĐT, hướng tới môi trường số an toàn, minh bạch, lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm”, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan nhấn mạnh.