Số hóa, tạo nền tảng pháp lý cho hoạt động kinh doanh hàng miễn thuế

Sửa để đáp ứng mô hình tổ chức mới

Thực hiện chương trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật năm 2025, Bộ Tài chính triển khai thực hiện sửa đổi, bổ sung Nghị định 100/2020/NĐ-CP ngày 28/8/2020 về kinh doanh hàng miễn thuế. Hiện dự thảo đang được Bộ Tài chính lấy ý kiến các bộ, ngành, cộng đồng DN, các đối tượng chịu sự điều chỉnh của quy định này.

Mục tiêu dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 100/2020/NĐ-CP đưa ra nhằm hướng đến đồng bộ hệ thống pháp luật, đơn giản hóa thủ tục hành chính, thúc đẩy số hóa và giải quyết các vướng mắc thực tiễn nhằm mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho DN và các cơ quan quản lý.

Cửa hàng miễn thuế tại sân bay quốc tế Nội Bài. Ảnh: N.Linh

Đặc biệt, theo Bộ Tài chính, dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 100/2020/NĐ-CP được xây dựng dựa trên các cơ sở chính trị, pháp lý và thực tiễn, phản ánh nhu cầu cấp bách trong bối cảnh quản lý hải quan hiện đại và định hướng cải cách thủ tục hành chính của Đảng, Nhà nước.

Đáng chú ý, khi mô hình tổ chức bộ máy chính quyền 2 cấp đã đi vào hoạt động, việc sửa đổi các quy định cũng sẽ tạo nền tảng pháp lý cho hoạt động kinh doanh hàng miễn thuế tại các khu vực kinh tế mới. Trong đó, sự đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của cơ quan Hải quan kể từ 1/3/2025 đòi hỏi các quy định pháp luật của ngành Hải quan phải được điều chỉnh để đảm bảo tính thống nhất, minh bạch và hiệu quả trong quản lý hoạt động kinh doanh hàng miễn thuế.

Theo đó, dự thảo thay thế các cụm từ như “Chi cục Hải quan” thành “Hải quan”, “Cục trưởng Cục Hải quan” thành “Chi cục trưởng Chi cục Hải quan khu vực”, “Chi cục trưởng Chi cục Hải quan” thành “Đội trưởng Hải quan tại các Điều 6, 9, 12, 17, 18,... để phù hợp với mô hình ba cấp của cơ quan Hải quan. Đồng thời thay đổi Mẫu 04/BCNKTKTL và 06/BBBG tại Phụ lục II của Nghị định 100/2020/NĐ-CP để đảm bảo tính thống nhất trong quản lý.

Cũng theo đơn vị soạn thảo, qua rà soát nhận thấy đối tượng mua hàng miễn thuế là hành khách trên các chuyến bay quốc tế xuất cảnh từ Việt Nam được quy định tại khoản và khoản 2 Điều 3 Nghị định 100/2020/NĐ-CP. Vì vậy, tại dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 100/2020/NĐ-CP đã bỏ đối tượng mua hàng miễn thuế là hành khách trên các chuyến bay quốc tế xuất cảnh từ Việt Nam tại khoản 1 Điều 3, giữ nguyên đối tượng này tại khoản 2 Điều 3. Điều này nhằm đảm bảo tính mạch lạc, thống nhất, tránh chồng chéo khi cùng một đối tượng nhưng được quy định tại hai khoản khác nhau.

Ngoài ra, dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 100/2020/NĐ-CP cũng đã thay thế cụm từ “cảng biển loại 1” thành “cảng biển” để phù hợp với quy định tại Điều 75 Bộ Luật Hàng hải và dự thảo Nghị định thay thế Nghị định 68/2016/NĐ-CP và Nghị định 67/2020/NĐ-CP do đã bổ sung “cảng biển đặc biệt” vào vị trí được phép đặt cửa hàng miễn thuế.

Cắt giảm, cải tiến thủ tục để số hóa quy trình

Qua quá trình thực thi Nghị định 100/2020/NĐ-CP, Bộ Tài chính nhận thấy nhiều bất cập cần khắc phục. Một số thủ tục hành chính vẫn yêu cầu chứng từ giấy dù hệ thống công nghệ thông tin hiện có đã vận hành ổn định, đủ điều kiện để thực hiện bằng điện tử, gây lãng phí và chưa tận dụng tối đa tiềm năng số hóa.

Cán bộ công chức Hải quan tiếp nhận và xử lý tờ khai hải quan.

Đặc biệt, việc thực hiện quy định tại Điều 11 Nghị định 100/2020/NĐ-CP về giám sát hải quan đối với hàng hóa vận chuyển giữa kho chứa hàng miễn thuế và tàu bay gặp khó khăn khi thiếu thống nhất về phương thức giám sát giữa các trường hợp kho trong và ngoài khu cách ly, gây trở ngại cho DN.

Ngoài ra, quy định hiện hành chưa có cơ chế xử lý trường hợp khách mua hàng miễn thuế tại cửa hàng miễn thuế trong nội địa nhưng không đến nhận hàng tại quầy giao hàng trong khu cách ly, dẫn đến khó khăn cho cả DN và cơ quan Hải quan.

Thêm vào đó, sự ra đời của Trung tâm tài chính quốc tế và Khu thương mại tự do đòi hỏi bổ sung quy định để tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho hoạt động kinh doanh hàng miễn thuế tại các khu vực này.

Để đáp ứng chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước về cải cách hành chính, chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển phương thức quản lý từ thủ công sang điện tử, Bộ Tài chính cho rằng, dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 100/2020/NĐ-CP cần bãi bỏ các quy định không cần thiết, rườm rà, thay thế bằng quy trình tinh gọn, phù hợp với năng lực vận hành của các hệ thống công nghệ hiện có, qua đó nâng cao hiệu quả quản lý và hỗ trợ DN tiết kiệm thời gian, nguồn lực.

Nhấn mạnh về lộ trình, theo cơ quan soạn thảo dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 100/2020/NĐ-CP không chỉ đảm bảo tính đồng bộ với hệ thống pháp luật mà còn thể hiện cam kết của Bộ Tài chính trong việc hiện đại hóa quản lý hải quan.

Bởi việc cắt giảm thủ tục, số hóa quy trình và giải quyết vướng mắc sẽ giảm chi phí, thời gian cho DN, tạo môi trường kinh doanh minh bạch, thuận lợi. Đặc biệt, các quy định mới hỗ trợ phát triển kinh doanh hàng miễn thuế tại các Trung tâm tài chính quốc tế và Khu thương mại tự do, góp phần thúc đẩy hội nhập và cạnh tranh quốc tế.