Tinh gọn thủ tục, chuẩn hóa cơ chế giám sát trong kinh doanh hàng miễn thuế

Nhận định từ Bộ Tài chính, các quy định mới sẽ đem lại hiệu ứng đa chiều, giúp DN kinh doanh hàng miễn thuế giảm gánh nặng thủ tục hành chính, linh hoạt hơn trong quản trị tồn kho; cơ quan quản lý thuận lợi hơn trong việc bố trí nguồn lực phù hợp vào đúng trọng tâm cần giám sát.

Co lại thủ tục

Đánh giá quá trình 5 năm triển khai quy định về kinh doanh hàng miễn thuế, Bộ Tài chính đánh giá, Nghị định 100/2020/NĐ-CP đã tạo lực đẩy đáng kể cho hệ thống kinh doanh hàng miễn thuế tại các sân bay, địa điểm du lịch. Thu hút được số lượng lớn khách du lịch đến từ các quốc gia như: Trung Quốc, Hàn Quốc, Ấn Độ, Philippines…

Số liệu ghi nhận, doanh thu toàn quốc của khối DN hoạt động trong lĩnh vực này tăng từ hơn 10,3 triệu USD năm 2020 lên gần 158 triệu USD năm 2024.

Mặc dù vậy, theo nhìn nhận của nhiều chuyên gia xây dựng chính sách, qua thực tiễn triển khai, đến nay nhiều thủ tục không còn cần thiết và một số khoảng trống pháp lý đã phát sinh. Cụ thể, quy định hiện chưa có cơ chế kiểm tra, giám sát khi khách mua hàng miễn thuế tại cửa hàng trong nội địa nhưng không tới nhận tại quầy nhận hàng trong khu cách ly. Hay đối với quy trình giám sát kho chứa hàng miễn thuế cũng đang áp chung cho cả trường hợp kho nằm trong và ngoài khu cách ly, khiến cách hiểu và cách làm giữa các địa bàn và các DN tham gia không thống nhất.

Sửa đổi quy định về kinh doanh hàng hóa miễn thuế. Nguồn: Internet

Bàn sâu đến thủ tục đối với nhóm hàng thuốc lá, quy định về cảnh báo sức khỏe bộc lộ vướng mắc kỹ thuật. Trong đó, quy định hiện hành yêu cầu thuốc lá nhập để bán tại cửa hàng miễn thuế phải in cảnh báo sức khỏe bằng tiếng Việt hoặc tiếng Anh; còn thuốc lá bán cho hành khách nhập cảnh phải dán cảnh báo bằng tiếng Việt.

Tuy nhiên, hiện chưa rõ dán theo bao/tút/cây hay dán theo từng bao. Lý giải vấn đề này, nếu dán từng bao, DN buộc phải bóc lẻ, làm mất nguyên trạng lô hàng và gần như không thể tái xuất phần tồn kho, trong khi tâm lý người mua cũng không chuộng sản phẩm đã bị bóc/mất nguyên trạng.

Do đó, tại dự thảo sửa đổi, bổ sung Nghị định 100/2020/NĐ-CP đang đề xuất giữ yêu cầu in cảnh báo với hàng bán tại cửa hàng miễn thuế. Còn với hàng bán cho hành khách nhập cảnh, cho phép dán cảnh báo bằng tiếng Việt theo đơn vị đóng gói (bao/tút/cây) ngay tại thời điểm bán. Cách tiếp cận này xử lý đúng điểm nghẽn mà vẫn bảo toàn tính nguyên vẹn của hàng hóa.

Điểm đáng chú ý khác mà dự thảo sửa đổi, bổ sung Nghị định 100/2020/NĐ-CP đề cập tới là đề xuất bãi bỏ giấy phép NK thuốc lá đối với hàng kinh doanh miễn thuế. Bởi theo ghi nhận, thực tế lâu nay, cơ quan cấp phép chủ yếu căn cứ khả năng bán của DN mà không hạn chế sản lượng theo năm, trong khi cùng nhóm đồ uống có cồn lại được quản lý đơn giản hơn.

Cùng với đó là loạt điều chỉnh, biện pháp giảm thủ tục, bỏ khâu xác nhận trên phiếu nhập kho của DN, đơn giản hóa thủ tục bán hàng miễn thuế cho một số đối tượng, dự thảo sửa đổi, bổ sung Nghị định 100/2020/NĐ-CP cũng bổ sung nguyên tắc mua, bán và luân chuyển hàng miễn thuế trong Khu thương mại tự do và Trung tâm tài chính quốc tế để đồng bộ với cấu trúc tổ chức mới.

Bộ Tài chính cho rằng, nếu được thông qua, các sửa đổi dự kiến sẽ giúp DN nâng cao năng lực cạnh tranh nhờ quy định dán cảnh báo theo đơn vị đóng gói; quy trình giám sát phân tầng giúp rút ngắn thời gian luân chuyển.

Tách bạch quy trình giám sát kho

Định hướng mà Bộ Tài chính muốn hướng tới các quy định đảm bảo tính đồng bộ với hệ thống pháp luật, thể hiện cam kết trong việc hiện đại hóa công tác quản lý trong lĩnh vực hải quan.

Theo đó, dự thảo sửa đổi, bổ sung Nghị định 100/2020/NĐ-CP chuyển trọng tâm từ tiền kiểm sang hậu kiểm, cơ quan quản lý dựa trên dữ liệu để giám sát rủi ro. Trong đó, DN phải báo cáo hằng năm về NK, tồn kho, tiêu thụ… điều đó để thống nhất cách quản lý chặt chẽ hơn đối với mặt hàng rượu, bia, thuốc lá… và xa hơn là giảm chi phí tuân thủ.

Trong quy trình giám sát hải quan, dự thảo sửa đổi, bổ sung Nghị định 100/2020/NĐ-CP cũng tách bạch quy trình giữa kho trong khu cách ly và kho ngoài khu cách ly. Với luồng hàng di chuyển giữa kho nằm trong khu cách ly và tàu bay, mức độ rủi ro được đánh giá thấp hơn nên không cần biện pháp giám sát chặt như trường hợp kho ngoài khu cách ly.

Nếu áp dụng quy định này, cơ quan Hải quan sẽ bố trí nguồn lực vào đúng trọng tâm theo cơ chế rủi ro, nhất là với kho ngoài khu cách ly và các chặng vận chuyển nhạy cảm. Mặt khác, việc cải thiện trong quá trình trải nghiệm mua sắm hàng hóa được minh bạch, thuận tiện từ tham khảo hàng, nhận, trả cũng sẽ thu hút sự quan tâm nhiều hơn cho hành khách.

Nói về những cải cách này, theo đại diện Cục Hải quan, việc “mạnh tay” cắt giảm những thủ tục không cần thiết sẽ tạo điều kiện cho DN tập trung nguồn lực phát triển kinh doanh, đồng thời cơ quan quản lý có thể tập trung nguồn nhân lực cho công tác giám sát trọng tâm, trọng điểm và hiệu quả hơn.

Đại diện Cục Hải quan nhấn mạnh, để thực sự giảm tối đa thủ tục hành chính, việc chuẩn hóa dữ liệu phục vụ hậu kiểm, từ báo cáo hàng năm của DN tới kết nối với hệ thống điện tử của cơ quan Hải quan cũng là những điểm mới trong dự thảo sửa đổi, bổ sung Nghị định 100/2020/NĐ-CP này.