“Vùng đệm” để doanh nghiệp thích ứng với thuế tối thiểu toàn cầu

Ảnh: minh họa.

Giảm trừ trách nhiệm: Cơ chế “thở” cho doanh nghiệp FDI

Cục Thuế cho biết, Nghị định 236/2025/NĐ-CP quy định hàng loạt cơ chế chuyển tiếp và giảm trừ, cho phép doanh nghiệp được miễn hoặc giảm nghĩa vụ thuế bổ sung trong các trường hợp nhất định.

Cụ thể, Điều 8 quy định về xử lý các khoản thuế trong thời gian chuyển tiếp: đối với năm tài chính đầu tiên mà tập đoàn đa quốc gia thuộc phạm vi thuế tối thiểu toàn cầu và các năm tiếp theo, tập đoàn phải tính đến toàn bộ tài sản thuế hoãn lại và thuế hoãn lại phải trả được phản ánh trong báo cáo tài chính của các đơn vị hợp thành tại nước đó trước khi bắt đầu năm chuyển tiếp.

Trường hợp một đơn vị hợp thành tại Việt Nam thuộc đối tượng áp dụng thuế TNDN bổ sung tối thiểu đạt chuẩn (QDMTT) trước khi thuộc đối tượng quy định về tổng thu nhập chịu thuế tối thiểu (IIR) tại nước của công ty mẹ, thì năm chuyển tiếp được xác định là năm tài chính đầu tiên mà đơn vị đó thuộc đối tượng áp dụng IIR, và thuế suất thực tế tại Việt Nam được tính theo hướng dẫn tại Phụ lục II của Nghị định 236/2025/NĐ-CP.

Đáng chú ý, theo Điều 9, thuế bổ sung theo QDMTT được xác định bằng 0 trong giai đoạn đầu hoạt động đầu tư quốc tế nếu tập đoàn đa quốc gia có không quá 6 quốc gia thành viên và tổng giá trị tài sản hữu hình tại các nước (ngoài nước tham chiếu) không vượt 50 triệu EUR.

Cơ chế này giúp các tập đoàn quy mô nhỏ hoặc mới mở rộng đầu tư quốc tế có thêm dư địa ổn định sản xuất, tránh bị gánh nặng thuế đột ngột.

Trong thời gian chuyển tiếp 2024 – 2026, cơ quan thuế không xử phạt hành chính đối với các lỗi kê khai, đăng ký, nộp hồ sơ quá hạn trong phạm vi nhất định nếu người nộp thuế đã tự khắc phục và nộp đủ nghĩa vụ. Đây là tín hiệu tích cực thể hiện sự đồng hành của Nhà nước, giúp doanh nghiệp làm quen với cơ chế mới.

Giảm trừ không có nghĩa là miễn hoàn toàn

Cũng theo cơ quan thuế, bên cạnh ưu tiên về thời gian, Nghị định 236/2025/NĐ-CP còn đưa ra các tiêu chí giảm trừ trách nhiệm theo hướng đơn giản hóa. Doanh nghiệp có thể được xác định thuế bổ sung bằng 0 nếu đáp ứng một trong các tiêu chí về tổng doanh thu, lợi nhuận trước thuế thu nhập doanh nghiệp hoặc thuế suất thực tế được đơn giản hóa theo hướng dẫn của OECD.

Cơ quan thuế luôn đồng hành cùng doanh nghiệp, người nộp thuế để làm quen với cơ chế mới. Ảnh: TL.

Các trường hợp đã thực hiện QDMTT đạt chuẩn tại quốc gia khác hoặc năm đầu áp dụng cơ chế IIR cũng được miễn nghĩa vụ thuế bổ sung tại Việt Nam.

Các quy định này vừa đảm bảo tính tương thích quốc tế, vừa giúp giảm áp lực tuân thủ cho doanh nghiệp trong bối cảnh nhiều quốc gia mới bắt đầu nội luật hóa thuế tối thiểu toàn cầu.

Theo ông Đặng Ngọc Minh, Phó Cục trưởng Cục Thuế, các quy định chuyển tiếp và giảm trừ trách nhiệm trong Nghị định 236/2025/NĐ-CP được xây dựng trên cơ sở hướng dẫn của OECD, đồng thời phù hợp với pháp luật quản lý thuế của Việt Nam.

“Những quy định này có vai trò rất quan trọng, giúp giảm bớt gánh nặng tuân thủ và tạo lộ trình thích ứng cho doanh nghiệp. Đặc biệt, quy định giảm trừ trong thời gian 2024 – 2026 giúp doanh nghiệp có thêm thời gian chuẩn bị và điều chỉnh, tránh bị xử phạt do chưa kịp thích ứng”, ông Đặng Ngọc Minh nhấn mạnh.

Nghị định 236/2025/NĐ-CP cũng khẳng định rõ, giảm trừ trách nhiệm không đồng nghĩa với miễn nghĩa vụ thuế. Nếu cơ quan thuế xác định có yếu tố ảnh hưởng trọng yếu đến điều kiện được giảm trừ mà doanh nghiệp không giải trình được, quy định giảm trừ sẽ không được áp dụng.

Do đó, doanh nghiệp cần lưu trữ và giải trình đầy đủ các căn cứ tính thuế, bảo đảm minh bạch theo yêu cầu.