Hoàn thiện khung pháp lý quản lý thuế trong chuyển đổi số và kinh tế số

Thu thuế từ hoạt động kinh doanh thương mại điện tử ngày càng tăng. Ảnh: TNga.

Tăng cường kiểm soát thông tin thanh toán xuyên biên giới

Sau thời gian lấy ý kiến đối với hồ sơ chính sách dự án Luật Quản lý thuế (thay thế), Bộ Tài chính đã nhận được nhiều đóng góp của các bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương… Bộ Tài chính đã tổng hợp giải trình, tiếp thu đầy đủ các ý kiến góp ý và đang hoàn thiện hồ sơ chính sách dự án Luật Quản lý thuế (thay thế) để trình Chính phủ.

Theo đó, góp ý một số nội dung của dự án Luật, Thanh tra Chính phủ đã đề nghị Bộ Tài chính nghiên cứu, bổ sung cơ chế giám sát, kiểm tra hoạt động kê khai, nộp thuế đối với các tổ chức, cá nhân có phát sinh hoạt động kinh doanh trên nền tảng thương mại điện tử hoặc mạng xã hội.

Theo lý giải của cơ quan này, hiện nay có nhiều tổ chức, cá nhân kinh doanh trên các nền tảng như Google, Facebook, YouTube, Zalo… nhưng không đăng ký mã số thuế, trong khi chưa có quy định kiểm soát chặt chẽ hoạt động thanh toán, dẫn đến nguy cơ thất thu thuế. Do đó, Thanh tra Chính phủ đề nghị nội dung này cần được cân nhắc bổ sung vào chính sách 3 trong Tờ trình của Dự án Luật.

Về nội dung này, Bộ Tài chính cho biết Luật số 56/2024/QH15 đã quy định rõ trách nhiệm của nhà cung cấp dịch vụ ở nước ngoài đối với hoạt động kinh doanh thương mại điện tử, kinh doanh nền tảng số và các dịch vụ khác tại Việt Nam.

Theo đó, nhà cung cấp nước ngoài có nghĩa vụ trực tiếp hoặc ủy quyền thực hiện đăng ký thuế, khai thuế, nộp thuế tại Việt Nam theo quy định của Bộ trưởng Bộ Tài chính.

Đối với hộ, cá nhân có hoạt động kinh doanh trên nền tảng thương mại điện tử, nền tảng số, tổ chức là nhà quản lý sàn giao dịch thương mại điện tử, nhà quản lý nền tảng số có chức năng thanh toán (bao gồm cả tổ chức trong nước và nước ngoài) cùng các tổ chức có hoạt động kinh tế số khác sẽ thực hiện khấu trừ, nộp thuế thay, kê khai số thuế đã khấu trừ cho hộ, cá nhân kinh doanh. Trường hợp không thuộc diện bị khấu trừ, hộ/cá nhân có nghĩa vụ trực tiếp thực hiện đăng ký, khai và nộp thuế.

Chính phủ đã ban hành Nghị định số 117/2025/NĐ-CP về quản lý thuế đối với hộ, cá nhân có hoạt động kinh doanh trên nền tảng thương mại điện tử, nền tảng số. Bộ Tài chính cũng đã ban hành Thông tư số 80/2021/TT-BTC với các quy định cụ thể về quản lý thuế đối với nhà cung cấp nước ngoài không có cơ sở thường trú tại Việt Nam nhưng có kinh doanh trên nền tảng thương mại điện tử.

Trong ba năm gần nhất (2022–2024), tổng số thu từ các tổ chức, cá nhân có hoạt động kinh doanh thương mại điện tử đạt 296 nghìn tỷ đồng. Riêng trong 6 tháng đầu năm 2025, số thu đạt 98 nghìn tỷ đồng, tăng 58% so với cùng kỳ năm 2024.

Cụ thể đã có 163 nhà cung cấp nước ngoài đã đăng ký thuế, kê khai và nộp thuế qua Cổng thông tin điện tử với số thu 5,7 nghìn tỷ đồng (tăng 41% so với cùng kỳ). Gần 93 nghìn tổ chức, cá nhân có hoạt động kinh doanh thương mại điện tử đã nộp tổng cộng 88,6 nghìn tỷ đồng tiền thuế. Và 130 nghìn hộ, cá nhân kinh doanh đã đăng ký, khai và nộp gần 1,7 nghìn tỷ đồng tiền thuế qua Cổng thông tin điện tử chuyên biệt. Ngoài ra còn có 752.176 hộ, cá nhân kinh doanh thương mại điện tử đã nộp gần 1,5 nghìn tỷ đồng tiền thuế.

Trong công tác thanh tra, kiểm tra, cơ quan Thuế đã xử lý truy thu đối với 1.831 doanh nghiệp với tổng số tiền hơn 543 tỷ đồng (thuế GTGT: 124,2 tỷ đồng; thuế TNDN: 418,1 tỷ đồng; thuế TTĐB: 71 triệu đồng). Đồng thời, truy thu thuế đối với 550 hộ, cá nhân kinh doanh với số tiền 35 tỷ đồng.

Hiện nay, Bộ Công Thương đang chủ trì xây dựng Luật Thương mại điện tử. Bộ Tài chính đã tham gia góp ý, đề nghị bổ sung các yêu cầu về cung cấp thông tin đối với người bán, nền tảng trung gian, tổ chức cung cấp dịch vụ thanh toán và logistics.

Đồng thời, đề xuất quy định bắt buộc các chủ thể kinh doanh thương mại điện tử xuyên biên giới phải thực hiện thanh toán qua Cổng thanh toán chuyên biệt, nhằm kiểm soát thông tin và chống thất thu thuế.

Tăng cường quản lý thuế đối với tài sản số, công nghệ số

Thanh tra Chính phủ cũng đề xuất Bộ Tài chính nghiên cứu, bổ sung nội dung về cơ chế quản lý thuế đối với lĩnh vực công nghiệp công nghệ số. Kiến nghị này nhằm đảm bảo tính đồng bộ với Luật Công nghiệp Công nghệ số vừa được Quốc hội thông qua ngày 14/6/2025, trong đó có các quy định liên quan đến nghĩa vụ thuế và ưu đãi thuế đối với sản phẩm bán dẫn, tài sản mã hóa, dịch vụ công nghệ số…

Thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW, ngành Thuế đang sắp xếp lại mô hình quản lý, chuyển từ quản lý theo chức năng sang quản lý theo đối tượng; đồng thời áp dụng nguyên tắc quản lý rủi ro, quản lý tuân thủ.

Do vậy, các doanh nghiệp sản xuất sản phẩm bán dẫn, cung cấp dịch vụ công nghệ số, phát hành hoặc sở hữu tài sản mã hóa như NFT, token và các tài sản số khác cũng sẽ thuộc đối tượng quản lý thuế, với các tiêu chí rủi ro riêng phù hợp với đặc thù: phi vật chất, tốc độ phát triển nhanh, khó xác định chính xác đối tượng nộp thuế và khả năng chuyển giao giá trị linh hoạt.

Bộ Tài chính đã tiếp thu ý kiến của Thanh tra Chính phủ và bổ sung các nội dung đánh giá vào Mục 6.3 (trang 32) Báo cáo Tổng kết thi hành Luật Quản lý thuế để hoàn thiện Hồ sơ dự án luật.