Doanh nghiệp dệt may cần đổi mới toàn diện để cạnh tranh toàn cầu

Các doanh nghiệp dệt may Việt Nam cần có chiến lược chuyển đổi xanh, đồng thời nỗ lực giảm phát thải từ hoạt động sản xuất, hướng tới xuất khẩu bền vững.

Tháo gỡ điểm nghẽn, xây dựng chuỗi cung ứng minh bạch

Theo ông Nguyễn Văn Đồng - Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Hà Nội, ngành Dệt may Việt Nam đang phải đối mặt với ba thách thức lớn: nguồn nguyên liệu phụ thuộc nhập khẩu, năng lực quản trị yếu và yêu cầu phát triển xanh ngày càng khắt khe từ các thị trường lớn.

Hiện nay, khoảng 60-70% nguyên liệu đầu vào của các doanh nghiệp dệt may Việt Nam vẫn phải nhập từ Trung Quốc, Đài Loan, Hàn Quốc và Ấn Độ. Điều này khiến việc chứng minh xuất xứ hàng hóa (CO) trở nên khó khăn, dẫn đến mất cơ hội hưởng ưu đãi thuế dù có năng lực sản xuất.

Không chỉ vậy, đa phần các doanh nghiệp dệt may Việt Nam là nhỏ và vừa, thiếu bộ phận chuyên trách hội nhập, nhân sự chưa am hiểu sâu về quy tắc FTA, dẫn đến hồ sơ CO thường sai sót, chậm tiến độ giao hàng, ảnh hưởng uy tín quốc tế.

Bên cạnh đó, yêu cầu “xanh hóa” chuỗi sản xuất ngày càng cấp thiết. Các thị trường như EU, Mỹ đòi hỏi quy trình sản xuất carbon thấp, sử dụng năng lượng sạch, quản lý nước thải đạt chuẩn. Tuy nhiên, Việt Nam hiện chưa có đủ khu công nghiệp dệt may chuyên biệt có hệ thống xử lý tập trung. Do đó, nếu không hình thành được chuỗi cung ứng xanh và minh bạch, doanh nghiệp Việt khó có thể tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Để tháo gỡ, ông Nguyễn Văn Đồng nhấn mạnh, cần quy hoạch lại các khu, cụm công nghiệp dệt may theo chuyên ngành, hình thành hệ sinh thái khép kín từ sợi - dệt - nhuộm - may. Khi chuỗi cung ứng hoàn thiện, doanh nghiệp mới có thể chủ động về nguyên liệu, đáp ứng tiêu chuẩn xuất xứ và quy định môi trường quốc tế. Đồng thời, Nhà nước cần tăng cường phổ biến chính sách, đào tạo đội ngũ doanh nghiệp về quy tắc FTA và hồ sơ xuất khẩu để giảm thiểu sai sót, nâng cao hiệu quả thực thi.

Đổi mới công nghệ, nâng cao sức cạnh tranh của sản phẩm

Theo Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Hà Nội, đổi mới công nghệ không chỉ là đầu tư thêm vài thiết bị, mà là một chiến lược toàn diện về quản trị, sản xuất và nhân lực. Nếu doanh nghiệp không đầu tư cho tự động hóa, không chuyển đổi số, thì dù có nhà máy, vẫn khó cạnh tranh cả trong nước lẫn quốc tế.

Về phía Nhà nước, cần có cơ chế hỗ trợ tín dụng ưu đãi, giúp doanh nghiệp tiếp cận công nghệ tự động hóa, vật liệu xanh, thiết bị tiết kiệm năng lượng. Hạ tầng số quốc gia - bao gồm cơ sở dữ liệu, hệ thống truy xuất nguồn gốc cũng cần được hoàn thiện để doanh nghiệp dễ dàng kết nối và chứng minh xuất xứ.

Doanh nghiệp dệt may Việt Nam cần bắt đầu từ việc ứng dụng robot và phần mềm quản trị sản xuất để tăng năng suất, giảm lỗi và chi phí. Tiếp đó là chuyển đổi số trong kiểm soát đơn hàng, truy xuất CO, logistics và thương mại điện tử.

Đặc biệt, nhân lực cần được đào tạo để hiểu và vận hành công nghệ hiện đại. Người lao động ngành dệt may hôm nay không chỉ cần tay nghề, mà còn phải biết sử dụng dữ liệu, phần mềm, quy trình quốc tế. Khi con người, công nghệ và quản trị cùng đổi mới, năng suất sẽ tăng, chất lượng ổn định và doanh nghiệp Việt có thể nâng tầm vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Trong kỷ nguyên hội nhập sâu rộng, đổi mới toàn diện là lựa chọn bắt buộc chứ không còn là xu hướng. Khi doanh nghiệp dệt may chủ động đầu tư công nghệ, xây dựng chuỗi cung ứng xanh và đào tạo nhân lực chất lượng cao, Việt Nam sẽ không chỉ gia công mà còn trở thành trung tâm sản xuất và xuất khẩu bền vững của khu vực.