Phép thử đối với EU

Châu Âu điêu đứng vì đại dịch Covid-19

	Tiêu hủy gần 80.000 chiếc khẩu trang chưa đủ điều kiện lưu hành
	Thủ tướng yêu cầu xử lý nghiêm mọi hành vi kỳ thị du khách nước ngoài
	Nhiều doanh nghiệp bị đề nghị rút giấy phép kinh doanh
	Dịch Covid-19 có thể là chất xúc tác khởi đầu cho một cuộc suy thoái mới

Trước việc số ca mắc Covid-19 không ngừng tăng tại các nước thành viên, EU đã nhất trí quyết định đóng cửa biên giới trong 30 ngày đối với những người không phải là công dân của khối. Các nhà lãnh đạo đã thống nhất áp đặt lệnh cấm nhập cảnh vào EU, trừ một vài ngoại lệ nhỏ. Cùng với đó, EU thống nhất thiết lập các "tuyến đường xanh" ưu tiên cho giao thông thiết yếu để đảm bảo vận chuyển hàng hóa và trang thiết bị y tế được thông suốt. Lãnh đạo các nước EU cũng phê duyệt một tuyên bố do Nhóm bộ trưởng Tài chính Khu vực đồng tiền chung châu Âu (Eurogroup) đưa ra, trong đó có nội dung sẽ làm bất cứ điều gì cần thiết để đối phó với những khó khăn kinh tế do dịch bệnh gây ra.

Không phải dễ gì mà EU có thể đưa ra được kế hoạch hành động chung này. Ngay khi đại dịch bùng phát tại Italy và bắt đầu lây lan sang các nước châu Âu, 27 nước thành viên EU chỉ đưa ra những phản ứng riêng rẽ, không đồng bộ, vẽ ra một bức tranh rối loạn với những hành động đơn lẻ vì đất nước mình. Lãnh đạo EU cũng như các nước thành viên rơi vào bối rối và đã chần chừ khi đánh giá thấp sự bùng nổ của bệnh dịch và những hậu quả tiêu cực đến kinh tế. Hầu như không thành viên nào có biện pháp hỗ trợ cụ thể dành cho Italy - ổ dịch lớn nhất châu Âu.

Bản thân việc thiết lập lại kiểm soát biên giới cũng có vấn đề. Tính đến thời điểm hiện tại, nhiều quốc gia như Áo, Cộng hòa Séc, Đan Mạch, Estonia, Đức, Hungary, Litva và Ba Lan, cũng như Na Uy và Thụy Sĩ, Tây Ban Nha đã thông báo quyết định thiết lập lại kiểm soát biên giới với tất cả hoặc một số nước láng giềng. Đức dù lo lắng muốn bảo tồn khu vực Schengen, vốn đã lung lay do cuộc khủng hoảng di cư và các cuộc tấn công khủng bố trong những năm gần đây, cũng đã thông báo đóng cửa biên giới với 5 nước láng giềng. Những biện pháp này đã gây hậu quả thực sự và ngay lập tức cho dòng chảy hàng hóa trong EU. Hàng dài xe tải nối đuôi nhau tại các khu vực biên giới của nhiều quốc gia, làm dấy lên nỗi lo ngại về việc chậm trễ nguồn cung của các công ty châu Âu, vốn đã quen với việc lưu thông hàng hóa trơn tru trong EU, thường duy trì hoạt động với việc lưu trữ hàng hóa ở mức tối thiểu. Trên thực tế, giữa các quốc gia thành viên cùng chia sẻ một thị trường chung và khu vực đi lại tự do chung (Schengen) như EU, biện pháp này tạo ra thách thức không nhỏ trong quá trình phối hợp cùng nhau, đặc biệt để đảm bảo các bệnh viện được tiếp cận với các trang thiết bị điều trị bệnh Covid-19 và sự lưu thông hàng hóa cần thiết cho hoạt động thường nhật của nền kinh tế.

Việc phân phối trang thiết bị y tế tại EU cũng đang trong tình trạng mạnh ai nấy làm. Khi tình hình bệnh dịch ở Italy trở nên đáng báo động, Pháp và Đức ngày 4/3 đã quyết định không xuất khẩu các trang thiết bị bảo vệ trong ngành y tế. Trong khi EC phải đấu tranh để yêu cầu hai nước hành động có lý hơn, với kết quả là Berlin tuyên bố giao 1 triệu khẩu trang cho Italy, thì các nước khác như Cộng hòa Séc, Bulgaria và... ngay cả Italy cũng lại thông báo ý định cấm xuất khẩu thiết bị bảo vệ y tế.

Trước thực trạng này, Chủ tịch EC Usula Von der Layen đã kêu gọi 27 nước nêu cao tinh thần liên minh, bày tỏ hy vọng rằng trên cơ sở xem xét tác động hằng ngày của các biện pháp, các quốc gia thành viên sẽ hiểu ra rằng lợi ích lớn nhất mà họ có được là nhờ sự hợp tác và áp dụng cách tiếp cận thống nhất. Theo bà, với một liên minh như EU, việc các quốc gia thành viên áp dụng các biện pháp đơn phương là điều hoàn toàn không tốt cho nỗ lực chung để chống lại dịch bệnh vốn không có biên giới. Và điều này còn tạo ra những hiệu ứng domino. Những biện pháp đơn phương đó đã ngăn cản thiết bị y tế đến với bệnh nhân, bệnh viện và nhân viên y tế đang có nhu cầu khẩn cấp. Trong bối cảnh đoàn kết giữa các quốc gia thành viên đang trở nên cần thiết hơn bao giờ hết, việc áp đặt các biện pháp kiểm soát đơn lẻ có thể gây tác dụng ngược. Trong nỗ lực hành động vì cộng đồng, Ủy ban châu Âu cũng đã tìm cách phối hợp mua thiết bị y tế chung cho EU.

Kế hoạch hành động chung được EU nhất trí cho thấy các nước thành viên đã thực sự nhận thức được sự nguy hiểm của đại dịch Covid-19 và việc kiềm chế dịch lây lan đang trở nên cấp bách hơn bao giờ hết. Bên cạnh kế hoạch chung này, mỗi quốc gia cũng quyết định dựa trên thực tế của nước mình, nhưng nhìn chung đều cho thấy sự lo lắng của các chính phủ với hàng loạt biện pháp cứng rắn như đóng cửa trường học, nhà hàng, quán bar và các địa điểm công cộng, hủy bỏ các hoạt động văn hóa thể thao….

Chắc chắn châu Âu chưa thể đẩy lùi đại dịch Covid-19 trong ngày một ngày hai, nhưng việc người dân bắt đầu hành động với ý thức trách nhiệm cao, tuân thủ và thực hiện các biện pháp kiên quyết của chính phủ đề ra, đã tạo cơ sở để hy vọng rằng EU sẽ cùng nhau vượt qua được thử thách lần này.