Đẩy mạnh xuất khẩu hàng Việt sang các thị trường trọng điểm

Trung Quốc: Thị trường lớn nhưng yêu cầu khắt khe

Tại Hội nghị giao ban xúc tiến thương mại với hệ thống thương vụ Việt Nam ở nước ngoài tháng 8/2025, các thương vụ Việt Nam tại các thị trường quốc tế đã có những chia sẻ nhiều thông tin quan trọng về diễn biến thị trường, chỉ ra cơ hội và thách thức đối với hàng hóa Việt Nam tại những thị trường trọng điểm. Nhiều khuyến nghị thiết thực được đưa ra nhằm hướng đến mục tiêu duy trì và mở rộng thị phần xuất khẩu trong giai đoạn mới, đặc biệt trong bối cảnh cạnh tranh quốc tế ngày càng gay gắt.

Trung Quốc hiện vẫn khẳng định vai trò là thị trường xuất khẩu trọng điểm của Việt Nam. Theo ông Nông Đức Lai, Tham tán thương mại Việt Nam tại Trung Quốc, nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đang tích cực mở rộng hợp tác thương mại, liên tục bổ sung ngành nghề ưu tiên đầu tư, đồng thời mở rộng ưu đãi thuế quan với nhiều quốc gia. Đặc biệt, Trung Quốc cởi mở trong nhập khẩu nông sản và thủy sản, song lại yêu cầu khắt khe về chất lượng, an toàn thực phẩm và quy định kỹ thuật.

Trung Quốc là thị trường xuất khẩu trọng điểm của Việt Nam

Thực tế cho thấy, chỉ trong nửa đầu năm 2025, Trung Quốc đã cấp phép nhập khẩu khoảng 15 loại nông lâm thủy sản từ gần 20 quốc gia như: Sầu riêng Campuchia, dừa tươi Malaysia, xoài Ecuador, hạt điều Gambia hay thủy sản từ Brazil, Kenya. Điều này thể hiện sự mở cửa mạnh mẽ, nhưng đồng thời làm nổi bật sức ép cạnh tranh toàn cầu đối với doanh nghiệp Việt.

Song song với mở cửa, Trung Quốc áp dụng nhiều biện pháp giám sát chặt chẽ, điển hình là Lệnh 248 và 249 về quản lý an toàn thực phẩm, yêu cầu kiểm tra trực tuyến và trực tiếp tại cơ sở sản xuất nước ngoài. Doanh nghiệp vi phạm có nguy cơ bị hủy mã số đăng ký, gây gián đoạn xuất khẩu. Điều này khiến không ít lô hàng của Việt Nam, đặc biệt là sầu riêng, bị cảnh báo.

Theo số liệu Cục Hải quan, 7 tháng năm 2025, kim ngạch thương mại Việt Nam – Trung Quốc đạt 136,47 tỷ USD, tăng 21,3% so với cùng kỳ 2024. Xuất khẩu đạt 35 tỷ USD (tăng 7,1%), trong khi nhập khẩu lên tới 101,4 tỷ USD (tăng 27,1%), dẫn đến nhập siêu hơn 66 tỷ USD. Đáng chú ý, nhóm hàng nông lâm thủy sản tăng trưởng tích cực: thủy sản tăng 44,1%, gạo tăng 92,2%, hạt điều tăng 47%. Tuy nhiên, rau quả giảm 15,1% và gỗ, sản phẩm gỗ giảm 12,9%. Ngược lại, nhiều nhóm công nghiệp chế biến - chế tạo sụt giảm mạnh, như điện thoại, máy ảnh, linh kiện.

Ông Nông Đức Lai cho rằng, nguyên nhân chính khiến xuất khẩu chưa đạt kỳ vọng là do Trung Quốc ưu tiên hàng nội địa, đồng Nhân dân tệ mất giá so với USD làm giảm lợi nhuận của nhà nhập khẩu, cộng thêm quy định kiểm tra an toàn thực phẩm siết chặt. Ông kiến nghị doanh nghiệp Việt cần tập trung nâng cao chất lượng, truy xuất nguồn gốc toàn diện, đầu tư công nghệ bảo quản, chế biến sâu để tăng giá trị, chú trọng bao bì mẫu mã phù hợp thị hiếu người tiêu dùng Trung Quốc. Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh xúc tiến tại các tỉnh phía Bắc và Tây Bắc Trung Quốc, đầu tư logistics và kho lạnh để ổn định nguồn cung.

Ông cũng khẳng định Thương vụ Việt Nam tại Trung Quốc sẽ tăng cường cung cấp thông tin thị trường, hỗ trợ kết nối giao thương, phối hợp các địa phương biên giới tháo gỡ vướng mắc thông quan, đồng thời đẩy mạnh quảng bá hàng Việt tại các hội chợ lớn.

Hoa Kỳ: Dư địa lớn nhưng rào cản thương mại gia tăng

Cùng với Trung Quốc, Hoa Kỳ tiếp tục giữ vai trò thị trường xuất khẩu chiến lược của Việt Nam. Theo ông Đỗ Ngọc Hưng, Tham tán thương mại Việt Nam tại Hoa Kỳ, 7 tháng đầu năm 2025, kim ngạch thương mại song phương đạt 114,5 tỷ USD, tăng 41% so với cùng kỳ năm 2024. Đây là mức tăng trưởng ấn tượng, khẳng định sức hút mạnh mẽ của hàng Việt tại thị trường lớn nhất thế giới.

Các nhóm hàng chủ lực của Việt Nam đều duy trì đà tăng trưởng cao: Máy móc, thiết bị, gỗ và sản phẩm gỗ, dệt may, thủy sản. Nhiều mặt hàng ghi nhận mức tăng từ 15% đến trên 100%. Đặc biệt, sự kiện Vietnam International Sourcing 2025 do Bộ Công Thương tổ chức đã giúp doanh nghiệp Việt mở rộng kết nối với các tập đoàn phân phối lớn của Mỹ, từng bước tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Tuy nhiên, thị trường Hoa Kỳ vẫn tiềm ẩn nhiều thách thức. Các rào cản về thuế quan, quy tắc xuất xứ và gia tăng điều tra phòng vệ thương mại đang là áp lực lớn. Trong 7 tháng đầu năm, nhiều vụ việc liên quan đến hàng hóa Việt Nam bị điều tra đã khiến doanh nghiệp tốn kém chi phí và chịu rủi ro pháp lý.

Theo ông Đỗ Ngọc Hưng, để duy trì đà tăng trưởng, cần thúc đẩy đàm phán các thỏa thuận thương mại song phương, đồng thời tăng cường phối hợp liên bộ nhằm tháo gỡ những tác động từ chính sách mới, nhất là trong lĩnh vực thủy sản. Với mặt hàng gỗ, doanh nghiệp phải minh bạch về nguồn gốc, quy trình sản xuất; với thủy sản, cần vận động cơ chế chuyển tiếp, tránh gián đoạn xuất khẩu. Ngoài ra, cần đẩy mạnh cung cấp thông tin, dự báo sớm về phòng vệ thương mại để doanh nghiệp kịp thời ứng phó.

Giữ vững thị trường trọng điểm, mở rộng cơ hội từ FTA

Nhìn tổng thể, cả Trung Quốc và Hoa Kỳ đều là những thị trường khổng lồ, dư địa tăng trưởng xuất khẩu lớn, nhưng đồng thời cũng tiềm ẩn không ít rủi ro. Cả hai thị trường này đều có yêu cầu cao về chất lượng sản phẩm, truy xuất nguồn gốc, minh bạch quy trình và tuân thủ nghiêm ngặt các quy định kỹ thuật.

Để thúc đẩy xuất khẩu hàng Việt vào các thị trường trọng điểm, ông Vũ Bá Phú, Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại cho biết, từ nay đến cuối năm 2025, Bộ Công Thương sẽ phối hợp tổ chức hai hội chợ công nghiệp và tiêu dùng lớn tại Trung tâm Triển lãm Quốc gia, với sự tham gia của nhiều nhà mua hàng quốc tế. Đây sẽ là cơ hội quan trọng để doanh nghiệp Việt quảng bá sản phẩm, ký kết hợp đồng và mở rộng mạng lưới phân phối.

Cục Xúc tiến thương mại cũng đề nghị hệ thống thương vụ Việt Nam ở nước ngoài phát huy hơn nữa vai trò “cầu nối” không chỉ ở việc cung cấp thông tin, mà còn phải chủ động giới thiệu đối tác nhập khẩu, phân phối, tận dụng cơ hội từ các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới như CPTPP, EVFTA, RCEP. Bên cạnh đó, các hiệp hội ngành hàng và địa phương cũng cần tham gia mạnh mẽ vào các hoạt động xúc tiến quốc gia, tạo thành sức bật chung cho xuất khẩu.

Có thể khẳng định, để giữ vững và mở rộng thị trường trọng điểm, doanh nghiệp Việt Nam không thể chỉ dựa vào lợi thế giá rẻ hay nguồn cung dồi dào, mà cần tiến tới nâng tầm chất lượng, đẩy mạnh chế biến sâu, chú trọng xây dựng thương hiệu. Chỉ khi hội đủ các yếu tố này, hàng Việt mới đủ sức cạnh tranh bền vững trên sân chơi toàn cầu, góp phần đưa kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam trong năm 2025 và những năm tới đạt được những dấu ấn mới.