Gỡ rào cản pháp lý, mở đường cho mô hình kinh doanh mới

Mục tiêu chuyển đổi số quốc gia đặt ra là đến năm 2025 trên 50% doanh nghiệp nhỏ và vừa sử dụng nền tảng số và đến năm 2030 sẽ là 70%. Đồ họa: TT

Mô hình kinh doanh mới cần được khuyến khích

Luật TMĐT do Bộ Công Thương chủ trì xây dựng, dự kiến trình Quốc hội vào kỳ họp tháng 10/2025, hiện đang là tâm điểm thảo luận của giới chuyên gia, doanh nghiệp và các tổ chức nghiên cứu chính sách.

Theo TS, Luật sư Lê Bá Thường, Viện trưởng Viện Nghiên cứu pháp luật và Văn hoá doanh nghiệp, việc ban hành Luật TMĐT là hết sức cần thiết trong bối cảnh nền kinh tế đang chuyển đổi sang môi trường số mạnh mẽ.

Tuy nhiên, ông Thường cho rằng, dự thảo hiện tại cần được điều chỉnh theo hướng nuôi dưỡng hệ sinh thái TMĐT thay vì tập trung quá nhiều vào khía cạnh siết chặt quản lý. Hệ sinh thái này không chỉ bao gồm người tiêu dùng, mà còn có các doanh nghiệp, sàn giao dịch, hạ tầng công nghệ và cả các mô hình kinh doanh sáng tạo đang ngày càng phát triển.

“Chúng ta đã có Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, có Luật Cạnh tranh. Vì vậy, Luật TMĐT cần hướng đến việc khuyến khích, tạo điều kiện phát triển cho nhiều chủ thể cùng tham gia”, TS, Luật sư Lê Bá Thường nhấn mạnh.

Chuyên gia cũng chỉ rõ rằng, Luật TMĐT cần tương thích với các mục tiêu phát triển kinh tế số, chuyển đổi số quốc gia mà Chính phủ và Bộ Chính trị đã đề ra. Mục tiêu đến năm 2025 là trên 50% doanh nghiệp nhỏ và vừa sử dụng nền tảng số và đến năm 2030 sẽ là 70%.

Để đạt được mục tiêu đặt ra thì khung pháp lý phải cởi mở, linh hoạt và tạo động lực cho doanh nghiệp, đặc biệt là các mô hình kinh doanh mới như: sàn TMĐT, kinh doanh trực tuyến trên mạng xã hội...

“Sàn TMĐT là một trong những mô hình kinh doanh mới. Do đó, khi thiết kế chính sách, cần tạo dư địa để khuyến khích việc thành lập và phát triển nhiều hơn các mô hình kinh doanh này”, ông Thường phân tích.

Một trong những quy định trong dự thảo khiến dư luận băn khoăn là các sàn TMĐT có trách nhiệm buộc người bán phải cung cấp đầy đủ giấy tờ chứng minh điều kiện kinh doanh. Theo TS, Luật sư Lê Bá Thường, quy định này thiếu tính khả thi, bởi ngay cả cơ quan quản lý nhà nước cũng khó có thể kiểm soát hết các ngành nghề kinh doanh có điều kiện. Việc giao trách nhiệm này cho các sàn sẽ gây áp lực rất lớn, không dễ dàng thực hiện.

Có nên “cào bằng” giữa các loại hình kinh doanh?

Một nội dung khác trong dự thảo cũng đang thu hút sự quan tâm của dư luận, đó là quy định về quản lý hoạt động kinh doanh trên mạng xã hội. Theo TS Khúc Đại Long (Khoa Marketing, Trường Đại học Thương mại), việc áp dụng các yêu cầu pháp lý quá chặt với hộ kinh doanh nhỏ lẻ có thể khiến họ gặp khó khăn, thậm chí dẫn tới việc né tránh việc thực thi pháp luật.

“Cần có khảo sát, phân loại theo quy mô hoặc doanh thu để áp dụng điều kiện phù hợp. Nếu không, những hộ nhỏ lẻ sẽ gặp khó khăn, thậm chí tìm cách né tránh”, TS Long nói.

Do đó, ông Long kiến nghị không nên “cào bằng” giữa các loại hình kinh doanh mà cần có tiêu chí phân loại cụ thể, từ đó áp dụng các yêu cầu pháp lý tương ứng. Điều này không chỉ giúp tránh tạo gánh nặng cho nhóm kinh doanh nhỏ mà còn tạo điều kiện để họ tiếp cận dễ hơn với TMĐT và các nền tảng số.

TS Khúc Đại Long cũng cho rằng, để đạo luật này thực sự đi vào cuộc sống và thúc đẩy nền kinh tế số phát triển đúng hướng, cần phải tạo môi trường pháp lý thuận lợi, tránh gây trở ngại không cần thiết cho doanh nghiệp, đặc biệt là các mô hình kinh doanh mới.

"Luật TMĐT là văn bản cần thiết nhưng để thực sự đi vào đời sống, cần đồng bộ với mục tiêu chuyển đổi số quốc gia, tạo môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, đồng thời khuyến khích mô hình kinh doanh mới phát triển", TS Long nhấn mạnh.

TMĐT và các mô hình kinh doanh mới đang trở thành một phần không thể thiếu trong nền kinh tế hiện đại. Việc xây dựng Luật TMĐT không chỉ là yêu cầu cấp thiết, mà còn là cơ hội để tạo dựng một hệ sinh thái số phát triển bền vững. Tuy nhiên, để làm được điều đó, chính sách mới ban hành cần có cách tiếp cận linh hoạt, bao quát và tạo cơ sở pháp lý để nuôi dưỡng toàn bộ hệ sinh thái TMĐT.