“Vấn nạn” thuốc giả... vẫn nhức nhối

Công an Hà Nội triệt phá, thu giữ hơn 100 tấn thực phẩm chức năng, thiết bị y tế giả trong tháng 5/2025.

“Vấn nạn” thuốc giả

Theo đánh giá của Ban Chỉ đạo 389 Bộ Y tế, tình hình tội phạm liên quan dược phẩm giả vẫn được phát hiện ở Việt Nam do nhu cầu thuốc cho công tác khám chữa bệnh tăng cao, đặc biệt sau dịch Covid-19.

Ngoài ra, lợi nhuận cao từ hoạt động sản xuất, kinh doanh thuốc giả; công nghệ in ấn, bao bì và sự phát triển của thương mại điện tử cũng tạo thuận lợi cho thuốc nói riêng và các loại hàng hóa nói chung có thể bị làm giả nhiều hơn.

Thương mại điện tử và mạng xã hội (Zalo, Facebook, Youtube) là kênh chủ đạo để tiêu thụ thuốc giả, lợi dụng tâm lý người tiêu dùng muốn mua thuốc giá rẻ, tự điều trị; nhân sự làm công tác phòng chống thuốc giả của ngành y tế còn mỏng; các trung tâm kiểm nghiệm tại các địa phương còn chưa đáp ứng được yêu cầu.

Từ các vụ việc thuốc giả bị lực lượng chức năng phát hiện, có hiện tượng kinh doanh thuốc giả, thuốc không rõ nguồn gốc xuất xứ (thuốc nhập lậu, thuốc xách tay) tại một số cơ sở bán lẻ (quầy thuốc, nhà thuốc); thuốc giả được sản xuất tại các cơ sở bất hợp pháp chưa được Bộ Y tế cấp phép sản xuất.

Các đối tượng kinh doanh thuốc giả bị lực lượng công an triệt phá thường sử dụng mạng xã hội để kinh doanh thuốc, né tránh việc truy xuất nguồn gốc, xuất xứ bán hàng cho các cơ sở bán lẻ thuốc; một số cơ sở bán lẻ thuốc chưa tuân thủ đầy đủ các quy định về kinh doanh thuốc, mua bán thuốc không có hóa đơn, chứng từ, không rõ nguồn gốc xuất xứ dẫn đến tình trạng thuốc giả trà trộn vào hệ thống bán lẻ thuốc hợp pháp.

Hiện nay, trên thị trường xuất hiện nhiều sản phẩm thực phẩm bảo vệ sức khỏe được quảng cáo, giới thiệu như thuốc chữa bệnh, gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng và vi phạm quy định của pháp luật về quảng cáo, quản lý dược và an toàn thực phẩm.

Nhiều sản phẩm được quảng cáo trên mạng xã hội, sàn thương mại điện tử với nội dung “điều trị”, “chữa khỏi”, “hiệu quả như thuốc" trong khi chưa được cấp phép lưu hành dưới dạng thuốc tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng, làm mất niềm tin của người dân vào thuốc hợp pháp và gây khó khăn cho công tác quản lý nhà nước.

Trong lĩnh vực đông dược và y học cổ truyền, một số cơ sở sản xuất, kinh doanh thổi phồng công dụng, quảng cáo vượt quá phạm vì tác dụng được cấp phép, thậm chí trộn lẫn tân dược (như corticoid, paracetamol, sildenafil...) nhằm tăng hiệu quả tức thời; sử dụng các loại dược liệu trôi nổi trên thị trường, không có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng.

Đây là hành vi gian lận, vi phạm nghiêm trọng quy định về an toàn, chất lượng, sử dụng các sản phẩm này kéo dài có thể ảnh hưởng đến sức khỏe người sử dụng.

Đề xuất tăng chế tài xử phạt

Theo ông Tạ Mạnh Hùng, Phó Cục trưởng Cục Quản lý dược, trong quá trình triển khai Cục Quản lý dược nhận thấy, các chế tài về xử phạt vi phạm hành chính quy định tại Nghị định này còn nhẹ, chưa đủ sức răn đe.

Ví dụ như đối với các cơ sở bán lẻ thuốc (quầy thuốc, nhà thuốc), trị giá tang vật là thuốc giả rất thấp, nếu giá trị tang vật nhỏ hơn 3.000.000 đồng hoặc thu lợi bất hợp pháp dưới 5.000.000 đồng, cơ sở này chỉ bị xử phạt từ 2.000.000 đồng đến dưới 6.000.000 đồng.

Đặc biệt, việc kinh doanh hàng hóa không rõ nguồn gốc xuất xứ sẽ tạo cơ hội cho thuốc giả xâm nhập vào kênh lưu thông dược phẩm hợp pháp, tuy nhiên, các quy định tại Nghị định số 98/2020/NĐ-CP đối với hành vi này còn khá nhẹ, đặc biệt chưa quy định hình thức xử phạt bổ sung như tước giấy phép kinh doanh hay tước chứng chỉ hành nghề...

Ông Tạ Mạnh Hùng đề xuất tăng chế tài mức xử lý về hàng giả. Đó là, tăng mức xử phạt bằng tiền, hình thức xử phạt bổ sung đối với hành vi sån xuất kinh doanh thuốc giả; tăng mức xử phạt bằng tiền, quy định các biện pháp xử phạt bổ sung đối với hành vi kinh doanh thuốc không rõ nguồn gốc xuất xứ.