Nhức nhối vải nhập lậu- Bài 1: Khám phá "thủ phủ" vải lậu

Dỡ hàng từ xe tải mang biển kiểm soát Quảng Ninh ở điểm tập kết Từ Sơn (Bắc Ninh).

"Tổng kho” hàng lậu

Theo số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan, năm 2013, tổng kim ngạch NK mặt hàng vải các loại đạt 8,4 tỉ USD (khoảng 8,4 triệu tấn vải). Số liệu này cũng được Hiệp hội Dệt may Việt Nam sử dụng trong các báo cáo chính thức của đơn vị này. Trong năm 2013, kim ngạch NK vải nguyên liệu từ Trung Quốc là 3,87 tỉ USD (chiếm 46% tổng vải NK). Theo Hiệp hội Dệt may Việt Nam, sản lượng vải sản xuất trong nước chỉ đáp ứng được 15% nhu cầu, tương đương 800 triệu mét vải, số lượng vải NK để đáp ứng nhu cầu khoảng 6 tỷ mét.

Chợ Ninh Hiệp (huyện Gia Lâm, Hà Nội) được dân buôn coi là “kinh đô” của vải vóc, quần áo may sẵn. Sự nhộn nhịp ấy có thể thấy ngay từ đầu con đường rẽ vào trung tâm xã Ninh Hiệp. Càng vào sâu bên trong, người ta càng có cảm giác như đang lạc vào một "mê cung" được dựng lên với hằng hà sa số quần áo, vải vóc đủ màu sắc, chủng loại nhưng hầu hết có cùng một xuất xứ: Trung Quốc!

Trung tâm mua sắm sầm uất nhất của Ninh Hiệp là khu chợ chính với cái tên quen thuộc: Chợ Nành. Bao quanh khu chợ này là bạt ngàn ki-ốt khiến khách lạ có cảm giác chợ Nành không có ranh giới nào cả. "Sức hút" giá rẻ và sự phong phú về hàng hóa, hàng ngày Ninh Hiệp đón tiếp cả nghìn lượt khách mua buôn, mua lẻ. Hiện nay, sự "bành trướng" của mặt hàng quần áo đã "đẩy" những gian hàng bán vải nằm sâu trong chợ, tập trung hết về khu ngõ Đền.

Theo số liệu của Đội Quản lí thị trường số 8 (Chi cục Quản lí thị trường Hà Nội) - đơn vị quản lí địa bàn toàn huyện Gia Lâm, trên địa bàn xã Ninh Hiệp có 1.604 sạp, ki-ốt kinh doanh. Trong đó 1.093 sạp tại chợ Nành, Ninh Hiệp, 80 sạp tại chợ Sơn Long, 40 sạp mới đi vào hoạt động tại Trung tâm thương mại Phú Điền; 391 hộ kinh doanh tại các trục đường của xã. Trong 1.093 sạp ở chợ Nành, có tới 95% kinh doanh vải, quần áo, phần còn lại là kinh doanh các ngành hàng khác. 90% số hộ đã có Giấy chứng nhận đăng kí kinh doanh. Với tổng diện tích không lớn nhưng Ninh Hiệp lại nằm cạnh 2 tuyến quốc lộ huyết mạch 1A và 1B và nằm gần tuyến đường sắt Yên Viên nên hàng hóa từ các cửa khẩu Cao Bằng, Lạng Sơn, Quảng Ninh về đây rất thuận tiện.

Cách Ninh Hiệp chừng 1,5 km lại là một "tổng kho" vải lậu khác, có quy mô "hoành tráng" không kém, đó là chợ đầu mối Baza. Chợ này nằm trên địa phận phường Đình Bảng, Từ Sơn, Bắc Ninh. Đây cũng là nơi tập trung nhiều cửa hàng bán vải với khối lượng lớn. Tiếng là thuộc địa phận Bắc Ninh, nhưng chợ đầu mối Baza tọa lạc trên trục đường chính vào Ninh Hiệp. Theo nhận định của nhóm phóng viên, xét về quy mô, chợ đầu mối Baza là điểm buôn bán vải lớn. Tuy những năm gần đây, kinh tế khó khăn khiến nhiều ki-ốt trong chợ đã đóng cửa, nhưng hàng trăm gian hàng chạy dọc theo trục đường chính với số lượng vải vóc rất lớn đủ khiến nhiều người hoa mắt, chưa kể hàng trăm ki-ốt nằm sâu trong chợ đầu mối được tận dụng làm nhà kho.

Vải chất đầy thùng xe tại điểm tập kết ở Từ Sơn-Bắc Ninh

Trong vai những người có nhu cầu mua buôn để mở sạp vải, chúng tôi được các chủ hàng cho biết đa số vải tại chợ Ninh Hiệp và Baza đều có xuất xứ từ Quảng Châu, Chiết Giang (Trung Quốc). Nếu mua buôn thì giá cả khá mềm. Và theo các chủ hàng thì người mua không lo “hớ” bởi các chủ hàng đều “nhìn nhau để ra giá”. Cá biệt có một số chủ hàng giới thiệu vải của mình là hàng Hàn Quốc với giá cao hơn. Bằng mắt thường thì ngay cả với những người “cao tay” cũng không dễ để phân biệt đâu là vải Tàu, vải Hàn hay vải Việt Nam. Nhưng theo một tài xế chuyên đánh hàng về Ninh Hiệp thì: “Làm gì có hàng Hàn Quốc, ở đây toàn hàng Trung Quốc thôi”. Cũng theo tài xế này, vải, quần áo ở Ninh Hiệp chủ yếu được “đánh” về qua ngả Lạng Sơn, Quảng Ninh vì địa bàn Ninh Hiệp rất thuận tiện cho việc trung chuyển hàng từ các cửa khẩu ở hai địa bàn trên về bằng cả đường bộ lẫn đường sắt. Phương thức mua bán là người mua chọn mã, số lượng hàng và thanh toán tiền cho chủ hàng đồng thời liên hệ với bên vận chuyển. Hàng sẽ được đội quân chuyên vận chuyển đi các tỉnh đảm nhiệm.

Vải từ trên xe tải được dỡ xuống xe tải nhỏ để đưa vào Ninh Hiệp

Vải "chạy" về Ninh Hiệp

Trong những ngày "nằm vùng" tại Ninh Hiệp, nhóm phóng viên đã phần nào phát hiện ra các cung đường đưa hàng lậu vào Ninh Hiệp, Baza. Trên các trục đường làng, xe ba bánh - phương tiện chở hàng chủ yếu của dân buôn vải chạy như bay. Theo sau những chiếc xe này, chúng tôi đã phát hiện ra điểm tập kết vải để đưa vào Baza và Ninh Hiệp. Đó là một bãi đất trống thuộc địa phận phường Đình Bảng, Từ Sơn, Bắc Ninh. Trên những chiếc xe chất đầy vải vóc, những bóng người lố nhố, hò hét nhau chuyển hàng xuống các xe ba bánh đang đợi sẵn. Cả khoảng không gian trở nên huyên náo, rầm rập tiếng người, tiếng xe.

Vải được chở bằng xe ba bánh vào cất ở nhà dân tại Ninh Hiệp

Qua nhiều ngày quan sát, nhóm phóng viên chúng tôi đã nắm được quy luật hoạt động của điểm trung chuyển này. Thời điểm xe bắt đầu vào "bến đỗ" là khoảng 4 giờ sáng cho đến 11 giờ trưa. Cách 30 phút lại có 1-2 xe hàng được đưa vào bốc dỡ tại đây. Các xe tải chở vải có tải trọng lớn, từ 10-30 tấn, chất đầy hàng hóa. Những xe tải tại điểm tập kết này thường đeo biển số Quảng Ninh, hoặc biển số Hưng Yên, Hải Dương, Bắc Giang… Đặc biệt, để lẩn tránh sự kiểm soát của lực lượng chức năng, có xe tải chúng tôi ghi nhận được cùng lúc sử dụng hai biển kiểm soát khác nhau, tức đằng trước một biển kiểm soát nhưng đằng sau lại là một biển kiểm soát khác.

Sau khi dỡ hàng xong, xe chở vải theo đường Cụm Công nghiệp Đình Bảng (Bắc Ninh) ra Quốc lộ 1

Đây là điểm trung chuyển hàng được cho là lớn nhất vào Baza, Ninh Hiệp. Theo quan sát của chúng tôi, ước tính, trung bình 1 ngày, điểm trung chuyển hàng hóa này đón nhận từ 15-20 xe hàng. (Hiện nay số lượng xe giảm nhiều so với trước khi kinh tế khó khăn. Người buôn bán ở Ninh Hiệp cho biết 2 năm gần đây, hàng hóa khá ế ẩm). Mỗi xe hàng chở 60-100 bao hàng. Như vậy một ngày có khoảng 1.000-2.000 bao hàng được chuyển vào khu vực Baza, Ninh Hiệp, mỗi bao hàng gồm 5 kiện vải. Ước tính một ngày có khoảng trên 6.000 kiện vải được chở vào Ninh Hiệp từ điểm tập kết này.