Đối tượng phạm tội về động vật hoang dã bị bắt giữ, phạt tù tăng cao

Vụ nhập lậu ngà voi lớn nhất từ trước đến nay tại cảng Hải Phòng do Cục Hải quan Hải Phòng (nay là Chi cục Hải quan khu vực III) chủ trì bắt giữ ngày 20/3/2023. Ảnh: T.Bình.

288 vụ án hình sự được đưa ra xét xử

Trung tâm Giáo dục thiên nhiên (ENV) vừa chia sẻ báo cáo “công tác xử lý tội phạm về động vật hoang dã (ĐVHD) tại Việt Nam năm 2024”, ghi nhận hiệu quả công tác xử lý tội phạm về ĐVHD trong năm vừa qua.

Đây là báo cáo được ENV thực hiện hàng năm, tổng hợp từ các vụ án hình sự về ĐVHD xảy ra hoặc được đưa ra xét xử trong năm 2024 mà ENV ghi nhận trên hệ thống dữ liệu vi phạm về ĐVHD.

Theo đó, có 242 vụ án hình sự về ĐVHD được ghi nhận trong năm 2024, trong đó 239 vụ có đối tượng vi phạm bị bắt giữ thành công (chiếm tỉ lệ 98,8%, tăng so với các năm trước, tính từ năm 2018 sau khi Bộ luật Hình sự sửa đổi năm 2017).

Đặc biệt, có 288 vụ án hình sự được đưa ra xét xử (bao gồm cả các vụ án của thời điểm trước được xét xử vào năm 2024).

Đáng chú ý, 156 bị cáo bị tuyên án phạt tù không được hưởng án treo (tăng gấp 4 lần so với năm 2018 và cao hơn các năm trước), mức án tù trung bình là 3,27 năm.

Trong năm 2024, có ít nhất 13 vụ án hình sự liên quan đến ĐVHD được Tòa án nhân dân (TAND) các địa phương đưa ra xét xử và áp dụng các hình phạt tù nghiêm khắc lên đến 12 năm tù với đối tượng phạm tội.

Điển hình là ngày 5/12/2024, TAND TP. Hồ Chí Minh tuyên phạt đối tượng Lê Phùng Biển 24 năm tù (12 năm tù về các tội phạm liên quan đến ĐVHD và 12 năm tù về tội buôn lậu) cho hành vi vận chuyển trái phép gỗ, 505 kg cá ngựa khô, 56,3 kg xương và nhiều sản phẩm ĐVHD nguy cấp, quý, hiếm khác qua cảng Cát Lái.

Tháng 7/2024, Cao Xuân Mạnh, đối tượng cầm đầu một đường dây buôn bán ĐVHD xuyên quốc gia, đã bị bắt giữ tại Hà Nội.

Mạnh cũng là một trong số 11 đối tượng cầm đầu của các đường dây buôn bán ĐVHD lớn đã bị phát hiện và truy cứu trách nhiệm hình sự kể từ năm 2017 đến nay.

Tuy nhiên, theo EVN, vẫn còn ít nhất 47 đối tượng chủ chốt khác của các đường dây buôn bán ĐVHD hiện đang đứng ngoài vòng pháp luật. Đây là những đối tượng chịu trách nhiệm chính cho hoạt động vận chuyển số lượng lớn hổ, ngà voi, vảy tê tê và sừng tê giác vào hoặc qua lãnh thổ Việt Nam.

Theo ghi nhận của tổ chức này, có rất ít đối tượng là chủ sở hữu thật sự của những lô hàng chứa hàng tấn ngà voi và vảy tê tê bị đưa ra xét xử trong thời gian qua.

Đối tượng Hoàng Văn Hảo - một trong các đối tượng cầm đầu đường dây buôn bán ĐVHD được đưa ra xét xử năm 2024.

Nỗ lực đấu tranh với tội phạm về ĐVHD

“Việc triệt phá các đường dây buôn bán trái phép xuyên quốc gia và bắt giữ được đối tượng cầm đầu đóng vai trò then chốt trong nỗ lực đấu tranh, phòng ngừa tội phạm về ĐVHD. Chỉ khi những kẻ cầm đầu các đường dây quy mô lớn bị điều tra, truy tố và xử lý nghiêm minh, thì các tổ chức tội phạm mới thực sự bị xóa bỏ, từ đó tạo ra chuyển biến rõ rệt trong công tác đấu tranh với loại tội phạm rất nghiêm trọng này,” bà Bùi Thị Hà, Phó Giám đốc ENV chia sẻ.

Cũng theo ENV, tính công bằng cần được đề cao trong công tác xử lý từng vụ án. Sự công bằng ở đây không phải là áp dụng mức hình phạt như nhau với mọi đối tượng phạm tội hay chỉ dựa trên các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ trách nhiệm hình sự mà cần có sự đánh giá, phân hóa giữa các đối tượng buôn bán, vận chuyển ĐVHD chuyên nghiệp và những người dân bình thường thực hiện hành vi phạm tội để quyết định hình phạt.

Trong đó, các đối tượng chuyên nghiệp cần bị áp dụng các hình phạt nghiêm khắc hơn để răn đe, đặc biệt là trường hợp buôn bán thường xuyên hoặc có dấu hiệu tái phạm.

Theo bà Bùi Thị Hà, năm 2024 đã là năm thứ 7 kể từ khi Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 có hiệu lực.

Kết quả công tác xử lý tội phạm về ĐVHD trong năm 2024 tiếp tục khẳng định vai trò của Bộ luật Hình sự cũng như cho thấy quyết tâm và nỗ lực đấu tranh với tội phạm về ĐVHD của các cơ quan chức năng, cơ quan tiến hành tố tụng trên cả nước.

“Tuy nhiên, những thách thức vẫn còn, hi vọng các cơ quan chức năng tiếp tục phát huy tinh thần của Bộ luật Hình sự và giữ vững quyết tâm để giải quyết những thách thức đang tồn tại, nâng cao hiệu quả công tác đấu tranh với tội phạm về ĐVHD và góp phần nâng cao uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế”, bà Bùi Thị Hà bày tỏ.