Bài 4: Chủ động ứng dụng công nghệ hiện đại trong kiểm soát chống buôn lậu

Hải quan khu vực II giám sát hàng hóa qua hệ thống camera. Ảnh: T.H

Ứng dụng thiết bị hiện đại

Ông Bùi Tấn Nam- Phó Đội trưởng Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 1 (Chi cục Hải quan khu vực II) cho biết, tình hình buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả và xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ trên địa bàn quản lý của đơn vị vẫn diễn biến phức tạp với nhiều thủ đoạn tinh vi.

Các đối tượng lợi dụng sự đa dạng của loại hình hàng hóa xuất nhập khẩu, phương thức vận chuyển và đặc biệt là sự phát triển của công nghệ để che giấu hành vi vi phạm.

Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 1 đã chủ động xây dựng và triển khai các chương trình, kế hoạch tăng cường đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại; thu thập, phân tích thông tin, áp dụng quản lý rủi ro. “Chúng tôi đã nâng cao năng lực phân tích dữ liệu, nhận diện các lô hàng, doanh nghiệp có độ rủi ro cao để tập trung nguồn lực kiểm tra, kiểm soát”, ông Bùi Tấn Nam nhấn mạnh.

Song song đó, đơn vị đẩy mạnh sử dụng các thiết bị soi chiếu hiện đại, camera giám sát và hệ thống quản lý hải quan điện tử để nâng cao hiệu quả phát hiện và xử lý vi phạm.

Đặc biệt, đơn vị đã chỉ đạo quyết liệt các bộ phận liên quan tập trung vào công tác nghiệp vụ, thu thập thông tin và phối hợp chặt chẽ với các lực lượng chức năng trên địa bàn quản lý.

Nhờ đó, đã kịp thời phát hiện và xử lý vụ buôn lậu, trốn thuế, vận chuyển hàng cấm và hàng giả mạo xuất xứ Việt Nam.

Trong 6 tháng đầu năm 2025, Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 1 đã chủ trì và phối hợp phát hiện, bắt giữ 618 vụ vi phạm, với trị giá hàng hóa vi phạm ước tính 772 tỷ đồng. Trong số đó, đã xử phạt hành chính 616 vụ vi phạm, thu nộp ngân sách nhà nước gần 3,9 tỷ đồng, tăng hơn 3 lần so với cùng kỳ năm 2024.

Ngoài đường biển, Chi cục Hải quan khu vực II nhận định đường hàng không cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro về buôn lậu, gian lận thương mại, nhất là mặt hàng ma túy.

Đối với đường hàng không sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất, mặc dù đã được cơ quan chức năng kiểm soát chặt chẽ, song theo đánh giá của cơ quan Hải quan, vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro, đặt ra thách thức không nhỏ đối với lực lượng Hải quan.

Theo ông Phan Bình Tuy - Phó Đội trưởng Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất, qua thực tế đấu tranh, các vụ vi phạm bị bắt giữ có tính chất, mức độ ngày càng nghiêm trọng. Điều này cho thấy tình hình buôn lậu, gian lận thương mại, vận chuyển hàng cấm qua cửa khẩu hàng không sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất còn hết sức phức tạp, là thách thức không nhỏ đối với lực lượng kiểm soát hải quan.

Căn cứ vào tình hình thực tiễn, ngay từ đầu năm, Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất đã chủ động xây dựng, triển khai các kế hoạch kiểm tra, kiểm soát trọng điểm; đồng thời chỉ đạo quyết liệt các bộ phận công tác tăng cường kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ hàng hóa xuất nhập khẩu, hành lý của hành khách xuất nhập cảnh đã phát hiện và ngăn chặn hiệu quả các hành vi vi phạm.

Nâng cao hiệu quả phối hợp

Thời gian qua, sự phối hợp giữa các lực lượng: Ban chỉ đạo 389, Hải quan, Công an, Biên phòng, Quản lý thị trường trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh đã đạt nhiều kết quả, nhiều chuyên án lớn về ma túy được triệt phá tận gốc.

Đối với hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, một số doanh nghiệp đã chủ động phối hợp, cung cấp thông tin cho cơ quan chức năng để bảo vệ thương hiệu hàng hóa của mình.

Đánh giá cao hiệu quả công tác phối hợp giữa các lực lượng tại Tọa đàm "Bảo vệ doanh nghiệp và người tiêu dùng trước nạn hàng giả, hàng lậu" do Tạp chí Kinh tế - Tài chính tổ chức mới đây, ông Nguyễn Văn Ổn - Phó Chi cục trưởng Chi cục Hải quan khu vực II cho biết, chính các doanh nghiệp là người có nhiều thông tin nhất liên quan đến lĩnh vực hoạt động sản xuất, cơ quan Hải quan rất mong nhận được sự chia sẻ thông tin từ các doanh nghiệp để chủ động các giải pháp đấu tranh ngăn chặn, tạo môi trường kinh doanh bình đẳng cho doanh nghiệp.

Hải quan khu vực II phối hợp bắt giữ vụ xuất lậu thuốc lá qua cảng Cát Lái. Ảnh: T.H

Với sự chủ động phối hợp hiệu quả, chỉ tính riêng trong tháng cao điểm (từ ngày 15/5/2025 đến ngày 15/6/2025), Hải quan khu vực II đã chủ trì kiểm tra, xử lý 297 vụ việc; trị giá hàng vi phạm trên 830 tỷ đồng; số tiền xử phạt trên 14 tỷ đồng.

Theo ông Nguyễn Văn Ổn, để nâng cao hiệu quả trong công tác phối hợp chống buôn lậu, hàng giả, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ trong thời gian tới, cần xây dựng cơ chế liên thông dữ liệu liên ngành; tăng cường hợp tác công – tư với doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng; đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân và doanh nghiệp; hợp tác quốc tế sâu rộng với Tổ chức Hải quan thế giới, hải quan các nước.

Đứng ở góc độ doanh nghiệp, bà Trịnh Thúy Hằng, Công ty SNB- React, đại diện cho hơn 300 thương hiệu- đã đánh giá cao sự ra quân quyết liệt của các lực lượng chức năng trong thời gian qua và đã phát hiện, xử lý hàng loạt vụ xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.

Bà Hằng cho rằng, Công ty SNB- React thường xuyên phối hợp với cơ quan thực thi, như: Hải quan, Quản lý thị trường, Công an trong việc ngăn chặn hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.

Theo đánh giá của bà Hằng, việc ứng dụng thiết bị hiện đại của cơ quan thực thi hỗ trợ rất lớn cho doanh nghiệp vừa đảm bảo thông quan hàng hóa nhanh chóng, vừa hỗ trợ phát hiện những trường hợp vi phạm.

Theo Chi cục Hải quan khu vực II, dự báo trong thời gian tới, đặc biệt là vào những tháng cuối năm 2025, tình hình buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả sẽ tiếp tục có những diễn biến phức tạp hơn, đặc biệt là trước các dịp lễ, Tết nhu cầu tiêu dùng tăng cao; các đối tượng sẽ tiếp tục thay đổi thủ đoạn, sử dụng công nghệ cao hơn để thực hiện hành vi vi phạm.

Trước tình hình đó, các đơn vị Hải quan tiếp tục triển khai quyết liệt các biện pháp chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.

Trong đó, tăng cường công tác nghiệp vụ kiểm soát hải quan; đẩy mạnh công tác kiểm tra sau thông quan, tập trung: nâng cao hiệu quả kiểm tra, phát hiện các hành vi gian lận thông qua hồ sơ, chứng từ sau khi hàng hóa đã được thông quan; thực hiện tốt việc duy trì mối quan hệ phối hợp thường xuyên, chặt chẽ với các lực lượng chức năng trên địa bàn trong việc kiểm soát, ngăn chặn hành vi vi phạm.