Cú hích giúp doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ tham gia sâu vào chuỗi cung ứng

Các doanh nghiệp đã phát triển cả về số lượng và chất lượng sau hơn 8 năm triển khai Chương trình phát triển công nghiệp hỗ trợ.

Hơn 6.000 doanh nghiệp Việt đã vào chuỗi

Tháng 1/2017, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 68/QĐ-TTg, phê duyệt Chương trình phát triển công nghiệp hỗ trợ từ năm 2016 đến năm 2025.

Chương trình đã triển khai trên phạm vi cả nước với nhiều nhóm giải pháp: hỗ trợ kỹ thuật và chuyển giao công nghệ cho doanh nghiệp, xây dựng các trung tâm hỗ trợ phát triển công nghiệp, thúc đẩy liên kết giữa doanh nghiệp trong nước và các tập đoàn FDI, ưu đãi tín dụng và đào tạo nhân lực chuyên sâu.

Đến nay, sau hơn 8 năm, Chương trình phát triển công nghiệp hỗ trợ đã mang đến một bức tranh đa sắc và rực rỡ hơn cho ngành công nghiệp hỗ trợ, các doanh nghiệp đã phát triển cả về số lượng và chất lượng, đủ năng lực cung ứng trực tiếp cho các tập đoàn đa quốc gia, từng bước tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Liên quan tới vấn đề này, tại Tọa đàm “Phát triển công nghiệp hỗ trợ: Những bài học và định hướng”, ông Phạm Văn Quân, Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp, Bộ Công thương cho biết, kể từ khi Nghị định 111 của Chính phủ về phát triển hỗ trợ ra đời thì chính sách đã được áp dụng, triển khai và lan tỏa đến rất nhiều doanh nghiệp.

Từ con số ban đầu chỉ khoảng vài trăm doanh nghiệp, đến nay, theo báo cáo tổng kết của Bộ Công thương, hiện đã có hơn 6.000 doanh nghiệp của Việt Nam trở thành doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ và tham gia vào chuỗi cung ứng.

Ngoài việc phát triển về số lượng thì chất lượng của các doanh nghiệp cũng đã chuyển biến tốt, nhiều doanh nghiệp tham gia vào chuỗi cung ứng và trở thành nhà cung ứng cấp một, cấp hai trong chuỗi của các doanh nghiệp như Samsung, Toyota...

Bên cạnh các doanh nghiệp FDI, ở Việt Nam cũng đã có rất nhiều doanh nghiệp đã tự phát triển thành doanh nghiệp chuỗi, ví dụ như Vinfast thông tin là tỷ lệ nội địa hóa đạt được đến trên 60% và sang năm nay nếu nhà máy pin của Vinfast ở Hà Tĩnh hoàn thành thì tỷ lệ nội địa hóa của Vinfast có thể đạt được 80%.

Hoặc Thaco chẳng hạn cũng đã hình thành một chuỗi công nghiệp để thu hút các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ.

“Ngoài sự hỗ trợ của Nhà nước hỗ trợ thì vai trò của kinh tế nhân trong đóng góp vào sự phát triển của công nghiệp hỗ trợ cũng thể hiện rõ nét trong giai đoạn vừa qua”, ông Quân nhấn mạnh.

Ông Quân cũng cho biết, vai trò chính sách của nhà nước với công nghiệp hỗ trợ cũng được thể hiện qua số lượng những doanh nghiệp được hưởng ưu đãi, hỗ trợ từ chính sách của Nghị định 111.

Theo thống kê, có khoảng hơn 2.000 doanh nghiệp được tham gia các khóa đào tạo từ chương trình công nghiệp hỗ trợ; khoảng gần 700 doanh nghiệp được tham gia học hỏi những mô hình mới và được chuyển giao công nghệ từ những nước tiên tiến; hơn 86 hội thảo cũng đã được tổ chức để chia sẻ kinh nghiệm, kiến thức với sự tham gia của hơn 13.000 thành viên tham dự…

Ở góc độ Hiệp hội Doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ Việt Nam và cũng là người có nhiều năm gắn bó với ngành công nghiệp hỗ trợ, công nghiệp chế biến chế tạo, bà Bùi Thị Hồng Hạnh, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ Việt Nam, Giám đốc Công ty NC Network Việt Nam cho biết, doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ của Việt Nam đã phát triển toàn diện cả về số lượng và chất lượng.

Các doanh nghiệp cũng đã chủ động tìm kiếm đối tác, nắm bắt cơ hội hợp tác, hướng đến sản phẩm có giá trị gia tăng cao hơn trong chuỗi

Theo bà Hạnh, thay vì ngày xưa doanh nghiệp bị động, ai đặt hàng gì thì làm cái đó, thì hiện nay bản thân các doanh nghiệp đã chủ động hơn trong việc tự đặt ra những bài toán cho mình về sản phẩm, chất lượng sản phẩm để cung cấp cho lĩnh vực nào đó.

Thậm chí, các doanh nghiệp có thể tương tác lại với đối tác để góp ý về tính thực tiễn của sản phẩm, đề xuất ngược lại một giải pháp trong công nghệ hoặc trong sản xuất để đẩy quy trình sản xuất nhanh hơn, hiệu quả hơn và đạt giá trị tốt hơn.

Doanh nghiệp cần liên kết với nhau để sản xuất cụm linh kiện

Theo chia sẻ của ông Vũ Đăng Khoa, Phó Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Công nghiệp JK, năm 2007 - khi mới thành lập, JK đã đặt trọng tâm là chuyển dịch và tìm kiếm các đối tác cuối chuỗi trong lĩnh vực xe máy và ô tô. Đây cũng là thời điểm các doanh nghiệp của nước ngoài như Honda và Yamaha… bắt đầu ồ ạt vào thị trường Việt Nam.

Về định hướng thời gian tới, ông Khoa cho rằng, thị trường nội địa còn nhiều dư địa, các doanh nghiệp FDI cũng đang tìm kiếm cơ hội ở thị trường nội địa, doanh nghiệp nội hoàn toàn có thể trở thành những nhà cung ứng trong chuỗi cung ứng. Đồng thời, doanh nghiệp cũng có thể tận dụng cơ hội xuất khẩu.

Đồng thời, doanh nghiệp cần liên kết với nhau đa ngành nghề để sản xuất cụm linh kiện phục vụ trong nước và xuất khẩu. Bên cạnh đó, chính sách phát triển các ngành cần được cụ thể hóa tạo động lực cho doanh nghiệp tham gia.

Dù vậy, theo các chuyên gia, bối cảnh mới đặt ra những đòi hỏi, yêu cầu mới cho ngành công nghiệp hỗ trợ, sẽ cần có những định hướng, giải pháp phù hợp hơn trong giai đoạn tới.

Về những rào cản, bà Hạnh cho rằng, trước hết năng lực kỹ thuật, R&D của doanh nghiệp trong nước còn hạn chế. “Không thể là doanh nghiệp nào cũng có bộ phận R&D được, đặc biệt là những doanh nghiệp nhỏ”, bà Hạnh chia sẻ và vho biết, để giải quyết vấn đề này, bản thân các doanh nghiệp cần linh hoạt, chủ động học hỏi.

Bên cạnh đó, theo bà Hạnh, hiện nay doanh nghiệp cũng gặp khó khăn trong việc tiếp cận bất động sản công nghiệp; thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao…

Về phía Hiệp hội, bà Hạnh cho biết Hiêp hội đã kết nối các doanh nghiệp online, offline để chia sẻ về kỹ thuật, kết nối cung cầu; đẩy mạnh thu hút các nhà mua quốc tế; tổ chức hội thi tay nghề trong sinh viên.

Kiến nghị các giải pháp, bà Hạnh cho rằng cơ quan quản lý cần tiếp tục chung tay hỗ trợ doanh nghiệp bằng hành động quyết liệt; giải quyết vấn đề quỹ đất và nguồn vốn cho doanh nghiệp; liên kết chặt chẽ với Hiệp hội và địa phương; phát triển thêm triển lãm kết nối cung cầu khu vực phía Nam; cho Hiệp hội tham gia vào thẩm định hồ sơ đăng kí của doanh nghiệp.

Theo các chuyên gia, để hóa giải những thách thức này, ngoài sự cố gắng của doanh nghiệp, cần sự hỗ trợ quyết liệt, đồng bộ và dài hạn của Nhà nước.

Trong đó, cần bố trí đủ nguồn lực để triển khai các hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp nhằm nâng cao năng lực các doanh nghiệp công nghiệp và công nghiệp hỗ trợ đạt trình độ khu vực và toàn cầu trong quá trình phát triển, rút ngắn thời gian tiếp cận trình độ sản xuất toàn cầu.

Các chính sách hỗ trợ cần được xây dựng đồng bộ và theo đuổi kiên trì, dài hạn, đầu tư nguồn lực thích đáng để gấp rút nâng cao năng lực của các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ thông qua các chương trình có mục tiêu cụ thể.

Đặc biệt, Chương trình phát triển công nghiệp hỗ trợ bao gồm các giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp giải quyết các khó khăn của doanh nghiệp về thị trường, kết nối chuỗi giá trị, đào tạo, phát triển công nghệ, chuyển đổi số, phát triển bền vững… cần được duy trì và triển khai hiệu quả trong giai đoạn tới để có thể giúp doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ thực chuyển mình và tham gia sâu hơn nữa vào chuỗi giá trị toàn cầu.