Đẩy mạnh chuyển đổi số, hoàn thành mục tiêu 5E trong lĩnh vực hải quan

Theo ông Trần Đức Hùng, những năm qua, ngành Hải quan luôn xác định, ứng dụng khoa học công nghệ, đặc biệt là công nghệ thông tin, chuyển đổi số là công cụ hữu hiệu nhằm tạo thuận lợi thương mại, góp phần nâng cao vị thế cạnh tranh thương mại cho DN trên thị trường khu vực và trên thế giới.

Với những nỗ lực, quyết tâm, bám sát chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Tài chính trong việc triển khai công tác ứng dụng CNTT, chuyển đổi số tạo thuận lợi tối đa cho người dân và DN, Cục Hải quan đã đạt được một số kết quả và được cộng đồng DN ghi nhận đánh giá cao.

Theo đó, đối với việc thực hiện khai báo điện tử và xử lý thông quan tự động (E-Declaration), đến nay, 100% thủ tục hải quan cơ bản đã được tự động hóa, các đơn vị hải quan trên phạm vi toàn quốc với 99,65% DN tham gia, xử lý hơn 99,6% tờ khai và thời gian thông quan đối với hàng luồng Xanh chỉ từ 1-3 giây.

Công chức Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài giám sát qua hệ thống camera. Ảnh: N.Linh

Hệ thống thông quan tự động VNACCS/VCIS cho phép sử dụng chứng từ điện tử có gắn chữ ký số để khai báo hải quan qua mạng internet. Hệ thống tự động xử lý, phân luồng và phản hồi cho DN, ra quyết định thông quan hàng hóa.

Cơ quan Hải quan cũng thúc đẩy thực hiện thanh toán điện tử (E-Payment) bằng việc triển khai Đề án nộp thuế điện tử và thông quan 24/7 từ năm 2017. Theo đó, DN có thể nộp tiền thuế mọi lúc, mọi nơi, mọi phương tiện; hạn chế tối đa việc thanh toán bằng tiền mặt và thay vào đó là thực hiện giao dịch trên môi trường điện tử; đảm bảo thông tin nộp tiền được thanh khoản thuế kịp thời, chính xác, từ đó giúp giảm thời gian nộp thuế, giảm thời gian thông quan hàng hóa ngay sau khi DN hoàn thành nghĩa vụ nộp thuế. Đến nay, số thuế thu được bằng phương thức điện tử đạt khoảng 98% tổng số thu ngân sách của Cục Hải quan.

Cũng từ tháng 8/2013, cơ quan Hải quan đã thực hiện Hệ thống tiếp nhận Manifest điện tử (E-Manifest)đối với phương tiện vận tải đường biển. Từ cuối năm 2014, Hệ thống này được triển khai thông qua Cơ chế một cửa quốc gia cho các thủ tục đối với tàu biển XNC, quá cảnh tại tất cả các cảng biển.

Từ tháng 11/2014, cơ quan Hải quan thực hiện phối hợp với các bộ, ngành bắt đầu triển khai chính thức Cơ chế một cửa quốc gia (E-Permit). Đến nay, đã có 250 TTHC của 13 bộ, ngành được chính thức triển khai trên Cơ chế một cửa quốc gia.

Từ 1/1/2018, Việt Nam (cơ quan Hải quan làm đầu mối) đã chính thức trao đổi thông tin C/O mẫu D điện tử với 4 nước Singapore, Malaysia, Indonesia, Thái Lan (E-C/O) và sử dụng chứng từ này làm căn cứ để áp dụng mức ưu đãi thuế quan theo Hiệp định thương mại hàng hóa ASEAN. Đến nay, Việt Nam đã trao đổi chính thức thông tin chứng nhận xuất xứ mẫu D điện tử với 9 nước ASEAN thông qua Cơ chế một cửa ASEAN.

Ngoài những kết quả đạt được trong mục tiêu 5E, theo ông Trần Đức Hùng, từ năm 2017, Cục Hải quan đã triển khai Hệ thống quản lý hải quan tự động (VASSCM) thông qua việc kết nối, trao đổi thông tin với DN kinh doanh cảng, sân bay, kho bãi, địa điểm chịu sự giám sát hải quan; từ năm 2020, triển khai Hệ thống quản lý seal định vị điện tử đối với hàng hóa chịu sự giám sát hải quan vận chuyển bằng container.

Đáng chú ý, cơ quan Hải quan không ngừng nâng cao chất lượng và số lượng dịch vụ công trực tuyến phục vụ người dân, DN. Đến nay có 225 TTHC trong lĩnh vực hải quan, trong đó có 214 TTHC do cơ quan Hải quan thực hiện và 11 TTHC do cơ quan khác thực hiện trên hệ thống dịch vụ công trực tuyến. Trong 214 TTHC do cơ quan Hải quan thực hiện, có 124 TTHC đã được cung cấp dịch vụ công trực tuyến toàn trình, 61 TTHC được cung cấp dịch vụ công trực tuyến một phần; 29 TTHC được cung cấp thông tin trực tuyến.

Ông Trần Đức Hùng, Phó Cục trưởng Cục Hải quan chia sẻ kết quả chuyển đổi số của ngành Hải quan tại tọa đàm “Hoàn thiện chính sách thuế, hải quan, thúc đẩy doanh nghiệp phát triển” do Tạp chí Kinh tế - Tài chính tổ chức ngày 16/10/2025. Ảnh: Thanh Hằng

Ông Trần Đức Hùng nhấn mạnh, nhằm thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, Cục Hải quan đã xây dựng Hải quan số; đặt mục tiêu giảm ít nhất 30% thời gian xử lý TTHC trong lĩnh vực hải quan, giảm ít nhất 30% chi phí kinh doanh, bãi bỏ ít nhất 30% điều kiện kinh doanh không cần thiết.

Phấn đấu đến năm 2030, cơ bản hoàn thành Hải quan thông minh; 100% các chứng từ thuộc hồ sơ hải quan đối với các loại hình cơ bản được chuyển sang dạng dữ liệu điện tử, tiến tới được số hóa, nhằm giảm chi phí, tạo thuận lợi tối đa cho người dân và DN.

Thời gian tới, Cục Hải quan cũng sẽ tiếp tục đẩy mạnh triển khai công tác chuyển đổi số nhằm tạo thuận lợi thương mại; cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh; nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia; hướng tới một cơ quan Hải quan chuyên nghiệp, minh bạch, hiệu quả với những điểm nhấn quan trọng.

Cụ thể như: Xây dựng và triển khai nền tảng số “Hệ thống công nghệ thông tin thực hiện Hải quan số”; nâng cấp nền tảng số “Cổng Thông tin một cửa quốc gia”; triển khai nhiệm vụ tại Đề án 06, nhằm tạo thuận lợi cho DN tiếp cận các thủ tục liên quan đến XNK hàng hóa; kiểm soát chặt chẽ thu thuế, chống thất thu thuế, hoàn thuế trên môi trường số.

Đặc biệt, cơ quan Hải quan sẽ cung cấp các dịch vụ để xác thực người sử dụng thông qua các tài khoản đăng nhập nội bộ hoặc tài khoản VneID; tiếp nhận thông tin, hồ sơ, phản hồi thông tin về kết quả xử lý thủ tục hành chính cho do người dân, DN, tổ chức tín dụng, các bộ, ngành...