Bài cuối: Đề nghị chế độ hỗ trợ đặc thù cho lực lượng Hải quan

	Bài 7: Chuyên án 218LP - Chặt đứt mắt xích cuối cùng trong đường dây hơn 1 tấn ma túy
	Bài 6: Sự trùng lặp kỳ lạ của hai lô hàng nhập khẩu về Việt Nam chứa 238 kg cocaine

Tổ kiểm soát phòng, chống ma túy Chi cục hải quan cửa khẩu Cha Lo, Cục Hải quan Quảng Bình sử dụng chó nghiệp vụ kiểm soát ma túy trên phương tiện xuất nhập cảnh. Ảnh: Tuấn Anh

Tuy nhiên, để thực hiện hiệu quả hơn nữa nhiệm vụ đầy khó khăn, gian khổ này, cần có thêm hỗ trợ theo chính sách đặc thù cho lực lượng chuyên trách phòng, chống ma túy của ngành Hải quan giống như lực lượng Công an.

Còn nhiều vướng mắc

Đại diện Cục Điều tra chống buôn lậu (Tổng cục Hải quan) cho biết: Theo pháp luật hiện hành, các quy định về thẩm quyền và nhiệm vụ của cơ quan Hải quan trong việc kiểm tra, kiểm soát, phát hiện và xử lý các hành vi mua bán, vận chuyển trái phép các chất ma túy qua biên giới còn hạn chế. Tại một số địa phương, có nhiều vụ việc, do yêu cầu nghiệp vụ, lực lượng Công an, Bộ đội Biên phòng đề nghị không tiến hành bắt giữ tang vật ngay mà để áp dụng các biện pháp nghiệp vụ câu nhử bắt đối tượng, bóc gỡ tận gốc đường dây tổ chức mua bán, vận chuyển ma túy. Nhưng khi không bắt được đối tượng thì công tác bàn giao hồ sơ, tang vật vụ án theo quy định của pháp luật gặp rất nhiều khó khăn vì điều kiện tố tụng đối với các vụ án ma túy phải có tang vật và đối tượng để điều tra, khởi tố vụ án, khởi tố bị can.

Mặt khác, hiện chưa có các văn bản quy định, hướng dẫn về việc lấy mẫu, quản lý, sử dụng các mẫu ma túy, tiền chất, thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần vì mục đích an ninh, quốc phòng hoặc quy định về quản lý, sử dụng các mẫu ma túy phục vụ cho công tác đào tạo, tập huấn nâng cao kỹ năng nghiệp vụ cho các lực lượng tham gia đấu tranh phòng, chống ma tuý.

Đối với tổ chức bộ máy, trang thiết bị và cơ chế chính sách cho lực lượng chuyên trách phòng, chống ma túy của ngành Hải quan, theo Cục Điều tra chống buôn lậu, tại Quyết định 330/QĐ-TTg ngày 17/2/2006 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Tăng cường năng lực phòng, chống ma túy của ngành Hải quan”, thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Tài chính, ngành Hải quan đã tập trung tổ chức xây dựng lực lượng chuyên trách phòng, chống ma túy của Ngành có hệ thống tổ chức thống nhất từ Trung ương đến cơ sở theo 3 cấp Tổng cục (Cục Điều tra chống buôn lậu có 4 đơn vị cấp phòng, đội), cục hải quan địa phương (12 đơn vị có cấp đội là Đội Kiểm soát phòng, chống ma túy), tại chi cục phân công nhiệm vụ phòng, chống ma túy cho các Tổ Kiểm soát chống buôn lậu hoặc Tổ nghiệp vụ.

Tuy nhiên, theo đánh giá của Cục Điều tra chống buôn lậu, hiện nay, đa số công chức được phân công làm nhiệm vụ chuyên trách phòng chống ma túy đều không được đào tạo về kỹ năng điều tra, nghiên cứu tội phạm chuyên sâu nên năng lực, trình độ còn nhiều hạn chế. Bên cạnh đó, chế độ luân chuyển công tác đối với công chức còn nhiều bất cập, dẫn đến thiếu nhân lực chuyên trách, am hiểu công việc, nghiệp vụ, từ đó ảnh hưởng đến hiệu quả công tác đấu tranh phòng, chống ma túy.

Đáng chú ý, nhiều năm qua, công chức làm công tác chuyên trách phòng, chống ma tuý của ngành Hải quan luôn phải khắc phục khó khăn, gian khổ, thường xuyên công tác tại những địa bàn trọng điểm về ma túy, vùng sâu, vùng xa, địa bàn đặc biệt khó khăn để hoàn thành nhiệm vụ và phải thường xuyên phải đối mặt với loại tội phạm nguy hiểm, các rủi ro về nghề nghiệp nhưng hiện nay vẫn chưa có chính sách hỗ trợ đặc thù. Trong khi đó, một số thiết bị kỹ thuật được đầu tư trang bị tại các chi cục hải quan cửa khẩu như: Camera giám sát, máy soi kiểm thể, máy soi chiếu hàng hóa, hành lý đến nay đã hư hỏng do thời gian sử dụng lâu hoặc lạc hậu không đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ trong tình mới.

Liên quan đến công tác phối hợp, việc triển khai Cơ chế một cửa quốc gia chưa thực sự đạt được yêu cầu dẫn đến thiếu thông tin từ xa, từ trước đối với hàng hóa xuất nhập khẩu, hành khách, phương tiện, hành lý xuất nhập cảnh. Công tác phối hợp giữa các lực lượng chủ công trên mặt trận đấu tranh phòng, chống ma túy (Công an, Bộ đội Biên phòng, Hải quan, Cảnh sát biển) thời gian gần đây có nhiều chuyển biến tích cực. Tuy nhiên, thực tế hoạt động trao đổi thông tin giữa các lực lượng chức năng mới chỉ thể hiện trên các văn bản và mang tính hình thức. Việc trao đổi và phản hồi thông tin nghiệp vụ chưa được thực hiện thường xuyên, kịp thời, nhất là những thông tin liên quan đến đối tượng, đường dây, tổ chức tội phạm ma tuý hoặc kết quả xử lý các vụ việc, tang vật liên quan đến tội phạm mua bán, vận chuyển trái phép các chất ma tuý qua biên giới đã bắt giữ.

Ngoài ra, sau khi tổng kết, đánh giá kết quả việc thực hiện Quyết định số 133/2002/QĐ-TTg ngày 9/10/2002 của Thủ tướng Chính phủ ban hành “Quy chế phối hợp giữa lực lượng Công an, Bộ đội Biên phòng, Cảnh sát biển và Hải quan trong đấu tranh phòng, chống các tội phạm về ma túy tại địa bàn biên giới, cửa khẩu và trên biển”, đến nay các bên liên quan vẫn chưa thống nhất xây dựng được quy chế phối hợp về công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm ma túy giữa các lực lượng, nhằm đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ, phù hợp với chức năng, thẩm quyền của từng lực lượng trong tình hình mới.

Cần có chính sách đặc thù

Để công tác phòng, chống ma túy của ngành Hải quan đạt được hiệu quả cao hơn nữa, đại diện Cục Điều tra chống buôn lậu đề xuất tăng cường đầu tư trang thiết bị, xây dựng cơ chế chính sách cho lực lượng công chức chuyên trách; nâng cao hơn nữa công tác phối hợp giữa các lực lượng.

Cụ thể, để đảm bảo chế độ, chính sách, thu hút nguồn nhân lực, cần kiện toàn, củng cố, xây dựng lực lượng chuyên trách phòng, chống ma túy ngành Hải quan đủ mạnh và đảm bảo các điều kiện để công chức làm công tác chuyên trách phòng, chống ma tuý yên tâm công tác hoàn thành nhiệm vụ. Theo đó, Cục Điều tra chống buôn lậu đề xuất lãnh đạo các cấp có thẩm quyền xem xét, ban hành chính sách đặc thù, hỗ trợ lực lượng chuyên trách phòng, chống tội phạm ma tuý của ngành Hải quan theo hướng tương đương với chính sách hỗ trợ đặc thù của lực lượng Công an đang được hưởng với mức phụ cấp 20%. Bên cạnh đó, Tổng cục Hải quan đề xuất Chính phủ, Bộ Tài chính quan tâm cho mua sắm, bổ sung máy soi container, máy soi hàng hóa, nhất là các loại thiết bị chuyên dụng hiện đại phát hiện ma túy trang bị cho tất cả các đơn vị hải quan trên toàn quốc nhằm đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ công tác phòng, chống ma túy.

Về công tác phối hợp giữa các lực lượng đấu tranh phòng, chống ma túy, cần sớm thống nhất xây dựng và tham mưu cho lãnh đạo các cấp ban hành quy chế phối hợp thay thế quy chế tại Quyết định số 133/2002/QĐ-TTg. Đồng thời, cần xây dựng quy chế phối hợp giữa lực lượng Hải quan và lực lượng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy trong công tác đấu tranh với hoạt động mua bán, vận chuyển trái phép các chất ma túy qua cửa khẩu biên giới, nhất là trong giai đoạn điều tra trinh sát và xử lý sau này phải nghiên cứu, xây dựng kế hoạch lập chuyên án đấu tranh chung, phân công nhiệm vụ, trách nhiệm cụ thể cho từng lực lượng.