Doanh nghiệp tôm vừa tăng xuất khẩu, vừa lo áp lực chi phí

Các doanh nghiệp kỳ vọng xuất khẩu tôm sẽ khởi sắc tại nhiều thị trường Ảnh: T.H

Nhiều yếu tố tác động

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), trong bối cảnh thị trường bất ổn, tôm Việt Nam vẫn duy trì được đà tăng trưởng xuất khẩu sang Mỹ trong nửa đầu năm. Tổng giá trị xuất khẩu đạt 341 triệu USD, tăng 12,7% so với cùng kỳ năm trước.

Trong đó, tôm chân trắng chiếm 81,1% với kim ngạch 276,7 triệu USD, chủ yếu là sản phẩm chế biến (HS16) trị giá 174 triệu USD (+11,7%). Dòng tôm đông lạnh (HS03) tăng nhẹ 4,1%, đạt 102,7 triệu USD – phản ánh xu hướng người tiêu dùng Mỹ ưa chuộng sản phẩm tiện lợi.

Tôm sú đạt 29,2 triệu USD, chiếm 8,6%. Tuy nhiên, xuất khẩu tôm sú chế biến lại giảm mạnh 21,6%, cho thấy sản phẩm này đang mất dần ưu thế tại Mỹ. Ngược lại, nhóm tôm khác đạt 35,1 triệu USD (+86,7%), chủ yếu nhờ vào dòng hàng chế biến tăng gần gấp đôi.

Theo đánh giá của VASEP, mặc dù đạt kết quả tích cực trong 6 tháng đầu năm, nhưng triển vọng xuất khẩu tôm Việt Nam sang Mỹ trong nửa cuối năm vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Không chỉ đối mặt với mức thuế đối ứng 20%, Việt Nam còn phải gánh thêm cả thuế chống trợ cấp và thuế chống bán phá giá (khi kết quả sơ bộ POR19 khá cao), khiến doanh nghiệp gặp khó trong việc định giá, lập kế hoạch sản xuất và chào hàng.

Không chỉ vậy, sức mua của người tiêu dùng Mỹ có thể giảm nếu giá tôm thành phẩm bị đẩy lên cao, nhất là khi thu nhập thực tế bị siết lại trong bối cảnh lạm phát và chi tiêu cẩn trọng hơn.

Lối đi nào cho tôm Việt?

Theo VASEP, hiện nay, xuất khẩu tôm sang Trung Quốc tăng 80% nửa đầu năm nay, thị trường lần đầu vượt Mỹ trong bối cảnh thuế siết chặt.

Theo số liệu từ sau giai đoạn chững lại, xuất khẩu tôm của Việt Nam phục hồi mạnh trong 6 tháng đầu năm. Trong cơ cấu sản phẩm, tôm chân trắng vẫn chiếm tỷ trọng lớn nhất với hơn 60%, tiếp đến là tôm sú và loại khác.

Nhóm "tôm loại khác" ghi nhận mức tăng trưởng tới 124%, cho thấy xu hướng đa dạng chủng loại và phục vụ các phân khúc ngách đang mang lại hiệu quả rõ rệt.

Thị trường Trung Quốc (gồm Hong Kong) nhập gần 595 triệu USD, tăng hơn 80% so với cùng kỳ. Việc nước này thiếu hụt nguồn cung trong nước, kết hợp với nhu cầu tiêu dùng tăng cao vào mùa hè, đặc biệt là tôm hùm và các dòng sản phẩm cao cấp đã mở ra cơ hội lớn cho doanh nghiệp Việt. Bên cạnh đó, vị trí địa lý gần và giá cả cạnh tranh giúp tôm Việt gia tăng hiện diện tại thị trường này.

VASEP dự báo trong những tháng tới, xuất khẩu tôm sẽ chững lại sau đợt "chạy đơn" ồ ạt hồi tháng 5-6. Mỹ tạm hoãn áp thuế đến đầu tháng 8 giúp một số doanh nghiệp tranh thủ xuất hàng, nhưng triển vọng vẫn phụ thuộc vào mức thuế cuối cùng cũng như khả năng chuyển hướng thị trường.

Doanh nghiệp chế biến tôm xuất khẩu đang tăng tốc xuất khẩu. Ảnh: DN cung cấp

Chính vì thế, trong ngắn hạn, Việt Nam cần theo dõi sát diễn biến chính sách thuế từ Mỹ, đặc biệt là kết quả cuối cùng của thuế chống bán phá giá dự kiến công bố cuối năm 2025. Doanh nghiệp nên cân nhắc điều chỉnh cơ cấu sản phẩm, tập trung vào dòng hàng chế biến giá trị gia tăng – nơi Việt Nam vẫn có thế mạnh – đồng thời tìm cách tối ưu chi phí và nâng cao chất lượng để giữ chân khách hàng.

Về dài hạn, việc giảm phụ thuộc vào thị trường Mỹ, mở rộng thị phần ở các thị trường CPTPP, EU, Hàn Quốc và Trung Quốc, đồng thời đa dạng hóa sản phẩm tôm (sạch, hữu cơ, carbon thấp...) sẽ là chiến lược thiết yếu để duy trì sự ổn định trước những cú sốc từ chính sách thương mại toàn cầu.