Đề xuất bổ sung quy định quản lý nền tảng đa dịch vụ

Thị trường xuất hiện của nhiều mô hình mới như livestream bán hàng, đặc biệt là nền tảng đa dịch vụ hay còn gọi là siêu ứng dụng. Đồ họa: TT

Sẽ quy định trách nhiệm đối với nền tảng đa dịch vụ

TMĐT tại Việt Nam đang chứng kiến sự thay đổi nhanh chóng với sự xuất hiện của các mô hình mới, đặc biệt là nền tảng đa dịch vụ hay còn gọi là siêu ứng dụng.

Theo Bộ Công Thương, thay vì phải tải về hàng loạt ứng dụng riêng biệt cho từng dịch vụ, người dùng hiện nay có xu hướng sử dụng một siêu ứng dụng duy nhất, trong đó tích hợp nhiều ứng dụng nhỏ phục vụ đa dạng nhu cầu như mua sắm, thanh toán, gọi xe, đặt đồ ăn...

Tuy nhiên, chính sự tiện lợi này lại đặt ra nhiều thách thức đối với công tác quản lý nhà nước. Theo Bộ Công Thương, việc tích hợp nhiều dịch vụ trên một nền tảng khiến mối quan hệ pháp lý giữa các bên trở nên phức tạp.

Một trong những lo ngại lớn là khả năng các siêu ứng dụng thu thập lượng lớn dữ liệu cá nhân, bao gồm: vị trí, lịch sử giao dịch, sở thích người dùng… Điều này không chỉ đặt ra vấn đề về bảo vệ dữ liệu cá nhân, mà còn có thể dẫn đến việc lạm dụng dữ liệu để thao túng thị trường, điều hướng hành vi tiêu dùng hoặc ngăn cản doanh nghiệp khác gia nhập thị trường.

Bộ Công Thương cho rằng, trong bối cảnh công nghệ như: trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn ngày càng phát triển, các mô hình kinh doanh mới tiếp tục xuất hiện. Tuy nhiên, quy định hiện hành vẫn chưa điều chỉnh cụ thể các mô hình này. Do vậy, việc bổ sung quy định nhằm đảm bảo công bằng thị trường và quyền lợi người tiêu dùng là cần thiết.

Trước thực trạng trên, Bộ Công Thương đề xuất quy định rõ trách nhiệm của các nền tảng TMĐT trung gian, đặc biệt là những nền tảng tích hợp nhiều dịch vụ trong một siêu ứng dụng. Điều này nhằm xử lý các phát sinh liên quan đến giao dịch, bảo mật thông tin, cạnh tranh công bằng và nghĩa vụ pháp lý của các bên tham gia.

Việc quy định trách nhiệm đối với nền tảng đa dịch vụ là bước đi cần thiết để bảo đảm môi trường TMĐT phát triển bền vững, đồng thời giúp cơ quan quản lý dễ dàng kiểm soát hoạt động trên môi trường số.

Việc quy định trách nhiệm đối với nền tảng đa dịch vụ là bước đi cần thiết để bảo đảm môi trường TMĐT phát triển bền vững. Đồ họa: TT

Cần lấp đầy khoảng trống pháp lý

Bên cạnh siêu ứng dụng, một xu hướng khác đang phát triển mạnh là livestream bán hàng. Tuy nhiên, hoạt động này hiện mới chỉ được điều chỉnh dưới góc độ là một hình thức quảng cáo, chưa có khung pháp lý riêng điều chỉnh đầy đủ.

Theo Bộ Công Thương, hiện vẫn chưa có quy định cụ thể về các chủ thể tham gia livestream như chủ tài khoản, người thực hiện livestream, cũng như các yêu cầu thông tin tối thiểu phải cung cấp cho người xem, trình độ chuyên môn của người livestream, hay nghĩa vụ nộp thuế. Việc thiếu vắng quy định như vậy dẫn đến hàng loạt vấn đề trong quản lý và kiểm soát thông tin phát sóng trực tiếp.

Việc các mô hình, xu hướng trên vượt ra ngoài phạm vi điều chỉnh của các chính sách hiện hành khiến cho công tác quản lý gặp nhiều khó khăn nhất là trong các vấn đề liên quan đến bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, bảo vệ dữ liệu cá nhân, chống thất thu thuế.

Thực tế thời gian qua đã xảy ra nhiều vụ việc liên quan đến livestream bán hàng gây tranh cãi, nhưng do chưa có quy định cụ thể nên cơ quan chức năng gặp nhiều khó khăn trong xử lý. Nhiều phiên livestream bán hàng có doanh thu lên tới hàng chục tỷ đồng, nhưng Nhà nước không thu được thuế.

Bên cạnh đó, không ít trường hợp người nổi tiếng livestream bán sản phẩm với thông tin bị cho là thổi phồng công dụng, làm ảnh hưởng đến quyết định mua hàng và sức khỏe của người tiêu dùng.

Với sự phát triển nhanh chóng của các mô hình thương mại điện tử hiện đại, đặc biệt là các siêu ứng dụng và hình thức bán hàng qua livestream, việc cập nhật, hoàn thiện hành lang pháp lý là điều tất yếu, đảm bảo hoạt động TMĐT phát triển lành mạnh, minh bạch và công bằng; bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và chống thất thu ngân sách nhà nước.