Covid-19 khiến các nước đang phát triển “hụt hơi”

Dịch Covid-9 tác động nghiêm trọng đến nền kinh tế thế giới

Theo tờ Wall Street Journal số ra ngày 5/8, từ năm 2000- 2012, các nước có thu nhập thấp và thu nhập trung bình đã tăng trưởng trung bình khoảng 6%/năm, so với mức tăng trưởng 2% ở các nước có thu nhập cao, theo số liệu của Ngân hàng thế giới (WB). Thế nhưng, tốc độ tăng trưởng của các nước này đã giảm xuống chỉ còn 4,5% trong khoảng thời gian từ 2013-2019 trong khi tốc độ tăng trưởng của các nước giàu hơn hầu như không thay đổi. Các nhà kinh tế cho rằng các yếu tố như giá cả hàng hóa thấp hơn, chủ nghĩa bảo hộ thương mại và công nghệ tự động hóa đã làm giảm sự cần thiết phải sử dụng lao động rẻ chính là những lý do khiến các nước đang phát triển nhận được ít đầu tư hơn và phải vất vả để bắt kịp xu hướng mới.

Tuy nhiên, đại dịch Covid-19 thời gian qua phá hủy các nền kinh tế và làm tê liệt hệ thống y tế của nhiều nước có thu nhập thấp và đây là yếu tố mới nhất góp phần khiến tốc độ tăng trưởng của các nước đang phát triển bị chậm lại. Nguyên nhân một phần là bởi nhu cầu đối với các loại hàng hóa xuất khẩu từ các nước thị trường mới nổi chẳng hạn như dầu lửa đã ít đi và một phần nữa là vì các nước giàu có như Mỹ bắt đầu đưa các ngành sản xuất công nghiệp từ các nước đang phát triển quay trở lại nước của họ, nhất là đối với việc sản xuất các mặt hàng như thiết bị y tế.

Nhiều nước nghèo có lực lượng lao động rất lớn làm việc trong các ngành bị ảnh hưởng nặng nề bởi đại dịch Covid-19 như ngành vận chuyển, xây dựng và du lịch nhưng chính phủ của họ không có đủ ngân sách để có thể đưa ra các chính sách kích cầu trên quy mô lớn như cách mà các nước phát triển như Mỹ và Nhật Bản đã áp dụng. Trong khi đó, lao động đi làm việc ở nước khác cũng gửi được ít tiền hơn về cho gia đình họ khiến nhiều nước xuất khẩu lao động như El Salvador và Phillipines bị ảnh hưởng rõ rệt. Theo báo cáo của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), tình trạng thất nghiệp tại Brazil đã tăng lên và nền kinh tế của nước này đươc dự báo sẽ giảm khoảng 9% trong năm nay. Còn với Indonesia, tốc độ tăng trưởng quý đầu tiên năm nay của nước này cán mốc thấp nhất kể từ năm 2001 tới nay.

IMF dự báo rằng các nền kinh tế phát triển sẽ phải đối mặt với mức giảm tăng trưởng nhiều hơn các nước đang phát triển trong năm nay nhưng trong năm sau, cả hai nhóm nước sẽ tăng trưởng ở tốc độ tương đương, khoảng 5% đối với các nền kinh tế phát triển và 6% đối với nhóm nước đang phát triển và thị trường mới nổi.

Giờ đây, khi việc đi lại trên toàn thế giới bị hạn chế bởi đại dịch Covid-19, các ngành chủ chốt như du lịch và bán lẻ đã bị giáng một đòn hết sức nặng nề. IMF dự báo kinh tế năm nay sẽ suy giảm trên toàn cầu và là đầu tiên suy giảm kể từ thời khủng hoảng tài chính châu Á vào những năm 1990. Một số nhà kinh tế nhận định rằng nếu Indonesia tiếp tục phụ thuộc vào nhiên liệu và lao động rẻ để vực dậy nền kinh tế thì việc duy trì tăng trưởng được ở mức 5% cũng là điều quá khó.

Trong khi đó, chuyên gia kinh tế Siwage Dharma Negara thuộc Viện nghiên cứu Đông Nam Á có trụ sở tại Singapore nhận định rằng trước đây các nước đang phát triển thường có tốc độ tăng trưởng nhanh hơn và một số có thể bắt kịp các nước phát triển, tuy nhiên gần đây xu hướng đã chuyển đổi khác hẳn.