Dự thảo Luật Quản lý thuế (sửa đổi): Thay đổi cách tiếp cận với người nộp thuế

Người nộp thuế sẽ được ưu tiên trong giải quyết thủ tục hành chính, nếu tuân thủ tốt pháp luật thuế.

Bổ sung nhiều quyền mới cho người nộp thuế

Nhiều năm qua, quản lý thuế thường được hiểu theo nghĩa cơ quan thuế giám sát, kiểm tra, bảo đảm người nộp thuế thực hiện đúng nghĩa vụ với NSNN. Tuy nhiên, trong bối cảnh cải cách quản lý tài chính công và sự phát triển kinh tế số, quan điểm này đang dần thay đổi.

Theo quan điểm của Bộ Tài chính khi xây dựng dự thảo Luật Quản lý thuế sửa đổi là cải cách triệt để công tác quản lý thuế, chuyển từ tư duy “quản lý” sang “phục vụ”, loại bỏ tư duy “không biết vẫn quản, không quản được thì cấm”. Đồng thời, thúc đẩy sự tuân thủ tự nguyện trên cơ sở phân loại mức độ tuân thủ pháp luật và mức độ rủi ro của người nộp thuế;

Do đó, ngoài các quyền đã được kế thừa từ Luật Quản lý thuế năm 2019, lần sửa đổi này, dự thảo đã bổ sung một số quyền quan trọng cho người nộp thuế.

Trong đó, Điều 55 của dự thảo Luật đề cập đến quyền của người nộp thuế được chia thành 5 nhóm, trong đó phải kể đến quyền được ưu tiên trong thủ tục hành chính nếu tuân thủ tốt pháp luật thuế.

Dự thảo đề xuất, người nộp thuế có mức độ tuân thủ cao sẽ được ưu tiên trong xử lý hồ sơ, thủ tục; đồng thời có thể được giảm tần suất thanh tra, kiểm tra. Đây là cách tiếp cận mới, lấy mức độ tuân thủ làm căn cứ phân loại, thay vì áp dụng cơ chế kiểm tra đồng loạt .

Đáng chú ý, dự thảo cũng đề cập đến quyền được phục hồi danh dự, bồi thường thiệt hại. Theo đó, nếu cơ quan thuế hoặc công chức thuế ban hành quyết định, hành vi sai, gây ảnh hưởng đến quyền lợi của người nộp thuế, thì phải xin lỗi, cải chính, phục hồi danh dự và bồi thường theo pháp luật .

Không chỉ vậy, dự thảo cũng đề cập đến quyền tra cứu và điều chỉnh thông tin. Người nộp thuế có quyền truy cập, tra cứu thông tin liên quan đến nghĩa vụ thuế của mình trên hệ thống quản lý thuế điện tử. Nếu phát hiện sai sót, họ có quyền đề nghị cơ quan thuế điều chỉnh, cập nhật dữ liệu .

Người nộp thuế cũng được quyền đề nghị gia hạn, miễn, giảm thuế theo các trường hợp được pháp luật cho phép.

Theo đánh giá, những quyền này không chỉ giúp tăng tính bảo vệ người nộp thuế, mà còn đặt trách nhiệm cao hơn cho cơ quan thuế trong hoạt động quản lý.

Song song với việc bổ sung quyền, dự thảo cũng quy định cụ thể hơn các nghĩa vụ của người nộp thuế, nhấn mạnh yếu tố minh bạch và tuân thủ.

Dự thảo yêu cầu người nộp thuế phải có trách nhiệm nộp thuế chính xác, đầy đủ, đúng hạn; tự khai, tính và nộp thuế, trừ trường hợp pháp luật quy định cơ quan thuế tính và thông báo .

Dự thảo Luật Quản lý thuế sửa đổi: tách bạch và cân bằng giữa quyền lợi và nghĩa vụ của người nộp thuế.

Trường hợp được miễn, giảm, không chịu thuế, người nộp thuế phải kê khai rõ ràng nguồn gốc, mục đích sử dụng, đảm bảo đúng chính sách ưu đãi.

Đồng thời, người nộp thuế cũng cần có nghĩa vụ hợp tác với cơ quan thuế trong quá trình phân tích, đánh giá rủi ro tuân thủ, đồng thời cung cấp thông tin theo yêu cầu.

Cùng với việc thực hiện đúng quy định về lập, quản lý, sử dụng hóa đơn, chứng từ điện tử, hóa đơn thương mại trong giao dịch với đối tác, người nộp thuế phải chịu trách nhiệm nếu sử dụng sai mục đích hàng hóa được miễn, giảm hoặc hưởng ưu đãi thuế.

Cân bằng giữa quyền lợi và nghĩa vụ

Một trong những điểm nhấn của dự thảo là tách bạch và cân bằng giữa quyền lợi và nghĩa vụ của người nộp thuế.

Quyền lợi được mở rộng, cơ chế bảo vệ rõ ràng hơn, tránh tình trạng cơ quan thuế ban hành quyết định chưa phù hợp. Trong khi đó, nghĩa vụ được quy định chặt chẽ, yêu cầu minh bạch hơn, từ khâu kê khai đến sử dụng ưu đãi.

Điều này phản ánh đúng nguyên tắc quản lý thuế hiện đại, quản lý dựa trên rủi ro và tuân thủ, đồng thời coi người nộp thuế là đối tượng được phục vụ chứ không chỉ là đối tượng bị quản lý.

Góp ý về vấn đề này, đại diện Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam – chi nhánh khu vực Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng, dự thảo có nhiều quy định quyền người nộp thuế, song vẫn còn mang tính khái quát.

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, Mỹ, Đức, Anh ban hành tuyên ngôn quyền của người nộp thuế, trong đó quy định cụ thể các quyền: như được giải thích, được hỗ trợ, được bảo vệ, được khiếu nại.

Do đó, đại diện đơn vị này kiến nghị, bổ sung một chương riêng về quyền người nộp thuế, bao gồm: quyền được giải thích kịp thời, được hỗ trợ pháp lý miễn phí, quyền khiếu nại – tố cáo độc lập; tăng trách nhiệm giải trình của cơ quan thuế.

Có thể nói, việc bổ sung quyền và nghĩa vụ của người nộp thuế trong dự thảo Luật Quản lý thuế (sửa đổi) có nhiều ý nghĩa quan trọng. Một mặt khuyến khích tuân thủ tự nguyện khi quyền lợi được bảo đảm, mặt khác nâng cao trách nhiệm giải trình.