Chuyển đổi số toàn diện công tác quản lý thu thuế

Ngành Thuế đang đẩy mạnh hiện đại hóa và chuyển đổi số toàn diện công tác quản lý thu thuế. Ảnh: TL.

Hướng tới hoàn thiện thể chế quản lý thuế hiện đại

Bộ Tài chính vừa có công văn gửi xin ý kiến hồ sơ chính sách của dự án Luật Quản lý thuế (thay thế).

Nhấn mạnh cần thiết phải xây dựng chính sách, cơ quan soạn thảo cho biết, thời gian qua, những định hướng và giải pháp của Bộ Chính trị, Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đặt ra sự cần thiết phái nghiên cứu sửa đổi Luật Quản lý thuế một cách toàn diện để đáp ứng mô hình tổ chức bộ máy mới, tạo hành lang pháp lý vững chắc cho quá trình chuyển đổi số trong công tác quản lý thuế.

Đồng thời sửa Luật để đáp ứng yêu cầu quản lý trong bối cảnh mới, nhất là các mô hình kinh tế mới, kinh doanh dựa trên công nghệ và nền tảng số, công nghệ tài chính, trí tuệ nhân tạo, tài sản ảo, tiền ảo, thương mại điện tử..

Ở góc độ thực tiễn, việc triển khai Luật Quản lý thuế thời gian qua cho thấy, một số quy định hiện hành chưa phù hợp với yêu cầu, đòi hỏi của thực tiễn phát triển kinh tế xã hội, cũng như luật chuyên ngành.

Quy định về nghiệp vụ quản lý thuế tại Luật đã bộc lộ một số điểm nghẽn. Các quy định về đăng ký, khai thuế và tính thuế chưa bao quát hết các tình huống thực tế, việc tạm ngừng kinh doanh, khôi phục mã số thuế, hợp đồng hợp tác kinh doanh.

Ngay cả quy trình nộp thuế và ấn định thuế cũng bộc lộ bất cập về thời hạn nộp thuế, xử lý chậm nộp, ấn định thuế đối với người nước ngoài đề nghị miễn thuế TNCN. Công tác hoàn thuế và quản lý chứng từ-hệ thống phân loại hồ sơ hoàn thuế hiện tại chưa tương thích với ứng dụng tự động, trong khi quy định về quản lý hóa đơn còn vướng mắc ở nhiều khía cạnh.

Đặc biệt, quy định quản lý thuế chưa theo kịp sự phát triển của nền kinh tế số. Trong bối cảnh thương mại điện tử xuyên biên giới bùng nổ, nhưng lại chưa có công cụ pháp lý phù hợp để quản lý doanh thu và thu thuế từ các nền tảng số, sàn giao dịch trực tuyến, các DN nước ngoài không có hiện diện thương mại tại Việt Nam…

Hệ thống quản lý thuế điện tử hiện nay chưa toàn diện từ khâu kê khai, nộp thuế đến hoàn thuế trực tuyến. Việc ứng dụng công nghệ trong phân tích và cảnh báo sớm các hành vi bất thường trong giao dịch tài chính và kê khai thuế còn hạn chế làm giảm hiệu quả công tác quản lý rủi ro.

Tại Hội nghị rà soát sửa đổi toàn diện Luật Quản lý thuế diễn ra hồi tháng 4, Phó Cục trưởng Cục Thuế Đặng Ngọc Minh cho rằng, việc xây dựng dự án Luật Quản lý thuế (thay thế) không chỉ nhằm khắc phục những bất cập, hạn chế trong thực tiễn thi hành, mà còn hướng tới việc hoàn thiện thể chế quản lý thuế hiện đại, tiệm cận với thông lệ quốc tế; đồng thời tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong công tác quản lý, hỗ trợ người nộp thuế.

Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền

Theo đó, dự án Luật Quản lý thuế (thay thế) hiện hành bao gồm chính sách về thủ tục hành chính; phân cấp, phân quyền; chuyển đổi số toàn diện và tự động hóa công tác quản lý thuế; đổi mới phương pháp quản lý đối với DN siêu nhỏ bao gồm cả hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh; hoàn thiện chính sách chung trong công tác quản lý thuế…

Một trong những nội dung đáng chú ý tại dự án Luật Quản lý thuế (thay thế) đó là đề xuất liên quan đến phân cấp, phân quyền trong công tác quản lý thuế.

Theo Bộ Tài chính, mục tiêu của chính sách là tăng tính chủ động và trách nhiệm của Chính phủ, Bộ Tài chính và cơ quan thuế các cấp trong xử lý công việc; giảm thời gian chờ đợi, xin ý kiến cấp trên; nâng cao hiệu quả quản lý và cải thiện dịch vụ công trong quản lý thuế, giảm tải cho trung ương, tăng sự linh hoạt trong thực hiện nhiệm vụ.

Dự thảo đề xuất phân quyền thẩm quyền quyết định về quản lý thuế cho Bộ Tài chính, bao gồm việc quy định rõ ràng và mở rộng thẩm quyền giải quyết thủ tục hành chính; phân cấp trong tổ chức thực hiện như chia trách nhiệm, quyền hạn giữa các cấp quản lý thuế để tăng cường hiệu quả, giảm tải cho các cơ quan trung ương, tạo thuận lợi cho người nộp thuế; phân định rõ trách nhiệm của cơ quan nhà nước có liên quan trong quản lý thuế.

Dự thảo sửa đổi các quy định cụ thể về phạm vi phân cấp, phân quyền cho Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài chính và cơ quan quản lý thuế các cấp. Quy định rõ cơ chế ủy quyền trong nội bộ cơ quan thuế, cho phép thủ trưởng được ủy quyền cho cấp dưới xử lý các nghiệp vụ trong giới hạn rủi ro, giá trị hoặc hồ sơ đơn giản…

Để thực hiện được những nội dung này, dự án luật đề ra nhiều giải pháp quan trọng, như bổ sung nội dung phân định quy định phạm vi quản lý các khoản thu ngân sách giữa cơ quan quản lý thuế và cơ quan quản lý được giao quản lý để phân định rõ trách nhiệm, tránh chồng chéo trong thực hiện.

Dự thảo luật cũng bổ sung thêm 1 điều về thẩm quyền quyết định miễn thuế, giảm thuế của thủ trưởng cơ quan thuế, cơ quan hải quan các cấp và bổ sung quy định trong trường hợp giải quyết miễn giảm thuế tự động; giao Bộ trưởng Bộ Tài chính quy định trình tự, thủ tục, thẩm quyền hoàn thuế, thu hồi miễn thuế, tiền giảm thuế, quy trình miễn thuế, giảm thuế tự động…

Theo Luật sư, TS Phan Hoài Nam - Tổng Giám đốc Hãng tư vấn W&A, Giảng viên Học viện Tư pháp, thực tiễn quản lý thuế hiện nay cho thấy, nhiều quy trình đang phụ thuộc vào các cấp trung ương, dẫn đến thời gian xử lý kéo dài, chi phí hành chính cao và sự lệ thuộc quá lớn của cơ quan thuế địa phương vào chỉ đạo từ trên xuống.

Điều này làm tăng chi phí tuân thủ cho người nộp thuế, gây cản trở cho hoạt động sản xuất – kinh doanh, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Ông Phan Hoài Nam cũng cho rằng, trong bối cảnh triển khai Nghị quyết số 68-NQ/TW của Trung ương về đổi mới tổ chức bộ máy hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả – cùng với việc sắp xếp lại chính quyền địa phương theo mô hình 2 cấp – thì việc phân cấp, phân quyền trong lĩnh vực thuế là mảnh ghép quan trọng để đồng bộ hóa cải cách thể chế.