Trung Quốc thách thức trật tự kinh tế quốc tế

Theo Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF), đồng Nhân dân tệ (NDT) của Trung Quốc là loại tiền tệ tài trợ thương mại lớn thứ 3 và là loại tiền thanh toán lớn thứ 5, đồng thời là loại tiền tệ có quyền rút vốn đặc biệt khi các nhà đầu tư nước ngoài yêu cầu tăng cường quốc tế hóa NDT. Tại hội nghị thượng đỉnh Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO) gần đây, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã bày tỏ mong muốn tạo ra một hệ thống mới có thể làm giảm ảnh hưởng toàn cầu của USD, đồng thời đặt mục tiêu đưa Trung Quốc trở thành người lãnh đạo trật tự kinh tế toàn cầu, được bảo vệ khỏi tác động của USD do các biện pháp trừng phạt và hệ thống thanh toán Hiệp hội Viễn thông Tài chính Liên ngân hàng Toàn cầu (SWIFT) gây ra. Ông Tập Cận Bình có kế hoạch thay thế SWIFT do Mỹ lãnh đạo thông qua Hệ thống thanh toán liên ngân hàng xuyên biên giới (CIPS) do Trung Quốc dẫn đầu và Hệ thống truyền tin nhắn tài chính (SPFS) do Nga dẫn đầu, chứng tỏ là một đối thủ đáng gờm của Mỹ trong nỗ lực tái định hình địa kinh tế và địa chính trị.

Ý tưởng tạo ra hệ thống này được đề xuất năm 2009, ban đầu tập trung vào việc tăng cường thương mại. Năm 2015, CIPS ra mắt nhằm cung cấp một hệ thống thanh toán quốc tế thay thế dựa trên đồng NDT, kết nối các tài khoản trong và ngoài nước với các ngân hàng tham gia, điều này có thể lách các lệnh trừng phạt của Mỹ vì họ không dựa vào USD để giao dịch. Tính đến tháng 1/2022, CIPS tuyên bố sẽ phục vụ khoảng 1.280 tổ chức tài chính ở 103 quốc gia, bao gồm 30 ngân hàng ở Nhật Bản, 23 ngân hàng ở Nga và 31 ngân hàng ở các nước châu Phi. Mục tiêu rõ ràng của Trung Quốc là quốc tế hóa việc sử dụng NDT thông qua CIPS và ngày càng có nhiều quốc gia bắt đầu tham gia, ví dụ Argentina đã quyết định chuyển sang NDT thay vì USD để thanh toán hàng nhập khẩu từ Trung Quốc. Tháng 3/2023, Brazil cũng đồng ý thanh toán mọi giao dịch song phương bằng đồng nội tệ của hai nước thay vì sử dụng USD. CIPS đặt ra thách thức rất lớn đối với trật tự kinh tế do Mỹ lãnh đạo, nhưng còn cả một chặng đường dài để có thể tạo ra mối đe dọa tài chính nghiêm trọng.

Trung Quốc sẽ không sớm vượt trội Mỹ về mặt kinh tế khi mà USD là đồng tiền thống trị trong 88% thương mại thế giới. Điều này không có nghĩa là Trung Quốc sẽ không bao giờ vượt qua nền kinh tế Mỹ. Trang tin Bloomberg Economics dự báo do tình trạng suy thoái kinh tế hiện nay của Trung Quốc, GDP của nước này sẽ vượt GDP của Mỹ trong 17 năm tới. Tuy nhiên, nếu Trung Quốc và Nga kết hợp thành công các hệ thống thanh toán thay thế của họ và thuyết phục các đồng minh của họ như Ấn Độ, Iran và Nam Phi đầu tư vào hệ thống thay thế này thay vì SWIFT, Mỹ sẽ phải đối mặt với thách thức đáng kể.