Trung Quốc - mục tiêu của chủ nghĩa bảo hộ?

Công nhân kiểm tra các cuộn nhôm tại một nhà máy ở Vũ Hán, Trung Quốc.

Cụ thể, Mexico, Chile và Brazil lần lượt nâng thuế quan đối với sản phẩm thép của Trung Quốc, thậm chí tăng gấp đôi trong một số trường hợp thậm nhất định. Colombia cũng có thể áp dụng biện pháp tương tự. Trung Quốc dường như trở thành nạn nhân chính của vòng chủ nghĩa bảo hộ này. Sự tái cấu trúc của hệ thống thương mại tự do toàn cầu đang thể hiện rõ dấu hiệu “phi Trung Quốc hóa” - một xu thế không phải là điều tốt lành đối với người tiêu dùng toàn cầu.

Sau khi Mỹ tuyên bố nâng cao thuế quan đối với xe điện Trung Quốc vào ngày 14/5, Canada cho biết đang xem xét thực hiện biện pháp này. Đức cũng sẽ sớm đưa ra quyết định có cấm sử dụng thiết bị 5G của Trung Quốc hay không. Mặc dù quyết định tăng thuế của Mỹ được cho là động thái chính trị phục vụ cuộc bầu cử Tổng thống vào tháng 11 tới, ý nghĩa biểu tượng lớn hơn thực chất, nhưng rõ ràng đã trở thành tín hiệu để các nước khác đi theo.

Trung Quốc không lập tức đáp trả đối với các biện pháp bảo hộ thương mại của Mỹ, chỉ nộp đơn khiếu nại lên Tổ chức Thương mại thế giới (WTO). Điều này có lẽ đã khuyến khích các nước Mỹ Latinh noi theo Mỹ. Tuy nhiên, biện pháp bảo hộ mà các nước nhằm vào Trung Quốc cũng cho thấy, Trung Quốc đang ngày càng trở thành mục tiêu chung về vấn đề trợ cấp xuất khẩu, và bị cô lập hơn.

Ngày 16/5, Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) chỉ trích việc Mỹ nâng mạnh một số thuế quan đối với Trung Quốc sẽ gây tổn hại cho tăng trưởng thương mại và kinh tế toàn cầu, hệ thống thương mại tự do toàn cầu chưa đảo ngược hoàn toàn mà xuất hiện sự tái cấu trúc. Do đó, cần phải cảnh giác trước bất kỳ sự phát triển nào không có lợi cho thương mại tự do. Một báo cáo của tổ chức nghiên cứu Mỹ năm 2019 ước tính, năm 2018 Tổng thống Mỹ khi đó là ông Donald Trump phát động cuộc chiến thương mại với Trung Quốc, trong vòng một năm đã khiến các nhà sản xuất và người tiêu dùng Mỹ thiệt hại 51 tỷ USD. Vòng tái cấu trúc chuỗi sản xuất và xuất nhập khẩu nhằm vào Trung Quốc lần này cũng không phải là không có chi phí tương tự. Kinh tế Trung Quốc có thể bị tác động không nhỏ, nhưng người tiêu dùng của các nước khác cũng đối mặt với chi phí sinh hoạt cao hơn.

Hệ thống thương mại tự do toàn cầu vốn chịu cú sốc của đọ sức địa chính trị, ngày càng có khả năng phân chia thành các thỏa thuận thương mại mới loại trừ Trung Quốc. Sự thù địch ngày càng tăng của dư luận phương Tây đối với Trung Quốc có thể làm trầm trọng thêm sự đứt gãy và tái cấu trúc của các thỏa thuận thương mại hiện có. Nếu xu thế cô lập, thậm chí loại trừ Trung Quốc ra khỏi hệ thống thương mại tự do toàn cầu tiếp tục, thì Trung Quốc sẽ rơi vào tình cảnh bị bao vây tứ phía, lợi tức của 45 năm cải cách mở cửa sẽ biến mất. Điều này sẽ không có lợi đối với sự ổn định của quốc gia đông dân nhất thế giới.