Triển khai mô hình hợp tác xã điện tử: Cần có lộ trình và cơ chế thử nghiệm

Việc kết nối HTX với các nền tảng TMĐT trong và ngoài nước sẽ giúp mở rộng thị trường, gia tăng cơ hội tiêu thụ sản phẩm, đặc biệt cho nông sản và hàng đặc sản địa phương. Ảnh minh họa.

Thách thức trong chuyển đổi số HTX

Tính đến ngày 30/6, cả nước có gần 35.000 HTX và 141 Liên hiệp HTX, tạo việc làm cho 1,65 triệu lao động. Khoảng 60 - 65% HTX đã ứng dụng công nghệ cao, giúp giảm chi phí sản xuất 15 - 20%, tăng lợi nhuận 15 - 28% và đáp ứng các tiêu chuẩn chất lượng ngày càng khắt khe của thị trường.

Nhiều chuyên gia đề xuất, mô hình HTX điện tử tạo ra một hình thức trung gian để hộ cá thể vận hành theo chuẩn doanh nghiệp.

Việc kết nối HTX với các nền tảng TMĐT trong và ngoài nước sẽ giúp mở rộng thị trường, gia tăng cơ hội tiêu thụ sản phẩm, đặc biệt cho nông sản và hàng đặc sản địa phương.

HTX điện tử sẽ cung cấp nền tảng số giúp hộ kinh doanh minh bạch hóa dòng tiền qua ví điện tử HTX; kế toán tập trung, hóa đơn điện tử và hợp đồng số; tư vấn pháp lý, đào tạo quản trị, hỗ trợ tiếp cận tín dụng và thị trường; từng bước chuyển đổi thành doanh nghiệp trong lòng HTX.

Chuyển đổi số là yêu cầu khách quan. Tuy nhiên, muốn thay đổi cục diện, nâng cao năng lực cạnh tranh, HTX buộc phải thay đổi tư duy, ứng dụng khoa học công nghệ.

Theo ông Nguyễn Bảo Sơn, Phó Trưởng Ban Tuyên truyền, Liên minh HTX Việt Nam: Khảo sát cuối năm 2024 tại 5 tỉnh, thành với 200 HTX cho thấy, thực tiễn còn nhiều rào cản. Có tới 68,2% HTX khó khăn về tài chính do chi phí đầu tư chuyển đổi số cao; 63,6% HTX thiếu hạ tầng công nghệ; khoảng 50% HTX chưa có chiến lược bài bản; 86,5% HTX dùng phần mềm không phù hợp, không có hệ thống nội bộ, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa và chỉ 47,5% HTX tiếp cận được chính sách hỗ trợ.

"Có 79,5% HTX mong được hỗ trợ kinh phí đầu tư hạ tầng, 75% cần thiết bị và cũng 75% mong muốn được đào tạo kỹ năng công nghệ. Nguồn nhân lực cũng là điểm yếu khi đa phần HTX có độ tuổi trung bình cao, thiếu nhân lực trẻ am hiểu công nghệ", ông Nguyễn Bảo Sơn cho biết.

Cần cơ chế thử nghiệm và lộ trình rõ ràng

HTX điện tử là mô hình HTX ứng dụng nền tảng số vào mọi hoạt động, từ quản trị nội bộ đến sản xuất, kinh doanh và tiếp thị. Thành viên có thể tham gia họp, biểu quyết, giám sát hay chia sẻ thông tin qua hệ thống điện tử. Hoạt động sản xuất được số hóa, dữ liệu được phân tích để tối ưu hiệu quả.

Hiện nay, một số HTX trong lĩnh vực nông nghiệp, dịch vụ, logistics đã bước đầu áp dụng nền tảng số. Tuy nhiên, còn nhiều vấn đề tồn tại như: hạ tầng chưa đồng bộ, trình độ số của cán bộ, xã viên thấp, nguồn lực đầu tư hạn chế, khung pháp lý và chính sách hỗ trợ chưa hoàn thiện. Do đó, cần có giải pháp đồng bộ để HTX điện tử không chỉ là hình thức mà thực sự đi vào chiều sâu, gắn với nhu cầu thị trường và các nền tảng TMĐT.

Theo đánh giá của các chuyên gia, ý tưởng HTX điện tử là sáng kiến hay nhưng cần đánh giá kỹ, xác định rõ nguồn lực và khoảng trống trước khi triển khai.

Nhiều ý kiến đề xuất áp dụng cơ chế thử nghiệm có kiểm soát tại một địa phương hoặc mô hình cụ thể, vừa vận hành vừa rà soát, đánh giá hiệu quả trước khi nhân rộng. Tóm lại, để thành lập HTX điện tử, các chuyên gia đề xuất ba hướng hỗ trợ cụ thể sau:

Thứ nhất, đào tạo xã viên số: Nâng cao kiến thức “bình dân học vụ số” cho xã viên, trang bị thiết bị, bảo mật thông tin, thanh toán điện tử, phần mềm phù hợp; tăng kỹ năng quản trị dữ liệu và tư duy quản trị số.

Thứ hai, đầu tư hạ tầng công nghệ: Phát triển hạ tầng TMĐT nội bộ kết nối với sàn lớn như Amazon, xây dựng hệ thống quản lý bán hàng, cổng thanh toán đa dạng, hỗ trợ vận hành cho HTX mới thành lập.

Thứ ba, hỗ trợ nguồn vốn và chính sách: Xây dựng Quỹ đổi mới sáng tạo cho HTX điện tử, quỹ hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, chú trọng an ninh mạng và xếp hạng xã viên số.

Nhìn chung, mô hình HTX điện tử không chỉ giúp số hóa hoạt động quản trị và sản xuất mà còn mở cánh cửa để HTX tham gia sâu hơn vào TMĐT, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh, mở rộng thị trường và thích ứng nhanh với xu thế kinh tế số toàn cầu.