Thương mại điện tử - trụ cột của kinh tế số Việt Nam

Giai đoạn 2020 - 2025, TMĐT Việt Nam tăng trưởng ấn tượng, đạt mức 18-25%/năm, dự kiến đạt 30 tỷ USD vào năm 2025.

Hoàn thiện thể chế, hạ tầng số và logistics, tạo nền móng phát triển

Theo báo cáo của Bộ Công Thương, giai đoạn 2021-2025, TMĐT Việt Nam chứng kiến sự tăng trưởng mạnh mẽ nhờ vào việc đầu tư bài bản về hạ tầng và khung pháp lý.

Bộ Công Thương đã chủ trì xây dựng nhiều văn bản quy phạm pháp luật quan trọng, đặc biệt là các nghị định liên quan đến TMĐT, ngoại thương, thị trường và các mô hình kinh doanh số.

Đáng chú ý, việc xây dựng Luật TMĐT và nghiên cứu sửa đổi Luật Thương mại đã đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế; thúc đẩy tính minh bạch, bảo đảm cạnh tranh lành mạnh và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trên không gian số.

Song song với hoàn thiện thể chế, hạ tầng thương mại và logistics cũng được chú trọng đầu tư. Tính đến năm 2023, Việt Nam đã có hơn 30.000 kho bãi và 6 trung tâm logistics cấp quốc gia. Nhờ đó, chỉ số hiệu quả logistics của Việt Nam đã tăng 10 bậc, từ vị trí 53 lên vị trí 43.

Bên cạnh đó, hạ tầng số phục vụ TMĐT cũng được đẩy mạnh. Bộ Công Thương hiện cung cấp 267 dịch vụ công trực tuyến, trong đó 100% thủ tục hành chính được thực hiện ở mức độ 3 và 4 trên Cổng Dịch vụ công quốc gia, giúp doanh nghiệp TMĐT tiết kiệm thời gian và chi phí vận hành.

Một yếu tố then chốt góp phần mở rộng không gian thị trường cho hàng hóa và dịch vụ TMĐT chính là việc Việt Nam tích cực ký kết và thực thi các hiệp định thương mại tự do (FTA). Trong giai đoạn 2020 - 2025, Việt Nam đã ký thêm 4 FTA, nâng tổng số lên 17 hiệp định với 65 đối tác toàn cầu.

Nhiều FTA hiện hữu cũng được nâng cấp, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp TMĐT nội địa tiếp cận thị trường quốc tế, gia tăng giá trị hàng hóa và nâng cao năng lực cạnh tranh. Cùng với đó, gần 1.000 đề án xúc tiến thương mại trên nền tảng số đã được triển khai, với tổng kinh phí hơn 800 tỷ đồng.

Thông qua hệ thống Thương vụ và Văn phòng Xúc tiến thương mại của Việt Nam tại nước ngoài, nhiều doanh nghiệp và sàn TMĐT trong nước đã được hỗ trợ hiệu quả trong hoạt động kết nối thị trường và bán hàng xuyên biên giới.

Việc đầu tư, nâng cấp các trung tâm dữ liệu lớn, nền tảng thanh toán điện tử và các sàn TMĐT xuyên biên giới cũng nằm trong lộ trình phát triển đến năm 2030. Đồ họa: TT

Hướng đến mục tiêu 30 tỷ USD vào năm 2030

Sự phát triển nhanh của TMĐT cũng đặt ra nhiều thách thức cho công tác quản lý thị trường và bảo vệ người tiêu dùng. Trong giai đoạn 2021 - 2025, gần 290.000 vụ việc đã được kiểm tra, trong đó gần 200.000 vụ vi phạm đã bị cơ quan chức năng xử lý.

Hoạt động kinh doanh đa cấp trên môi trường số được cơ quan chức năng kiểm soát chặt chẽ nhằm ngăn chặn các hành vi biến tướng, gây thiệt hại cho người tiêu dùng. Cụ thể, Bộ Công Thương triển khai 55 vụ điều tra phòng vệ thương mại, áp dụng biện pháp với 32 vụ, trong đó có nhiều vụ phát sinh trên sàn TMĐT.

Ngoài ra, Việt Nam đối mặt với 286 vụ kiện phòng vệ thương mại từ 25 thị trường quốc tế, trong đó nhiều vụ liên quan đến sản phẩm xuất khẩu qua nền tảng số. Để hỗ trợ doanh nghiệp ứng phó kịp thời, hệ thống cảnh báo sớm đã được Bộ Công Thương vận hành hiệu quả.

Đặc biệt, Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia (Bộ Công Thương) đã thẩm định hơn 800 hồ sơ và xử lý gần 100 vụ việc vi phạm cạnh tranh, bao gồm cả trong lĩnh vực TMĐT.

Để thực hiện các mục tiêu đến năm 2030, đạt quy mô 30 tỷ USD, chiếm khoảng 15% tổng mức bán lẻ hàng hóa, Bộ Công Thương tập trung hoàn thiện Luật TMĐT; tiếp tục ban hành các chính sách liên quan đến quản lý dữ liệu, bảo vệ người tiêu dùng số, logistics và công nghệ thanh toán.

Bên cạnh đó, mở rộng hệ thống logistics phục vụ TMĐT, nâng cao năng lực kho vận, giao hàng nhanh và hiệu quả. Việc đầu tư, nâng cấp các trung tâm dữ liệu lớn, nền tảng thanh toán điện tử và các sàn giao dịch xuyên biên giới cũng nằm trong lộ trình phát triển.

Đồng thời, tăng cường các hoạt động nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong toàn bộ chuỗi hoạt động, từ sản xuất, phân phối đến tiêu thụ hàng hóa trên nền tảng TMĐT.

Một nội dung quan trọng khác tiếp tục được chú trọng là phát triển doanh nghiệp nội địa. Theo định hướng, tập trung xây dựng các doanh nghiệp TMĐT lớn, hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân và doanh nghiệp nhà nước tham gia sâu vào chuỗi giá trị, phân phối và logistics.

Với sự hỗ trợ mạnh mẽ từ chính sách, hạ tầng và nguồn lực, TMĐT được kỳ vọng sẽ đóng vai trò trung tâm trong tiến trình chuyển đổi số quốc gia, góp phần đưa Việt Nam trở thành nền kinh tế số hàng đầu khu vực.