Nông nghiệp Việt Nam: đặt mục tiêu xuất khẩu 100 tỷ USD và lộ trình hiện thực hóa

Lũy kế 7 tháng 2025, xuất khẩu rau quả ước đạt 3,92 tỷ USD

Thành quả đáng khích lệ trong bối cảnh thách thức

Ngành nông nghiệp Việt Nam đang đặt ra những mục tiêu đầy tham vọng về xuất khẩu, hướng tới cột mốc 100 tỷ USD trong tương lai gần. Tại Hội nghị thúc đẩy xuất khẩu nông, lâm, thủy sản năm 2025 do Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức, với sự tham gia của lãnh đạo nhiều bộ, ngành, hiệp hội và doanh nghiệp xuất khẩu, nhằm thảo luận và thống nhất các giải pháp để hiện thực hóa những mục tiêu đầy hứa hẹn này.

Phát biểu tại hội nghị, Quyền Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng đã khẳng định quyết tâm bằng mọi biện pháp đạt tăng trưởng toàn ngành trên 4% và kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản đạt trên 65 tỷ USD, phấn đấu lên 70 tỷ USD trong năm 2025. Nhìn về dài hạn, giai đoạn 2026-2030, mục tiêu xuất khẩu còn cao hơn nữa, hướng tới 80, 90, thậm chí 100 tỷ USD. Ông Thắng bày tỏ sự tin tưởng rằng mục tiêu này hoàn toàn khả thi với sự vào cuộc đồng bộ của các cơ quan nhà nước, hiệp hội ngành hàng và cộng đồng doanh nghiệp.

Theo thống kê, 7 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu toàn ngành nông nghiệp và môi trường đã đạt 39,7 tỷ USD, tăng 14,7% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, nông sản đóng góp 21,5 tỷ USD (tăng 17%), lâm sản đạt 10,4 tỷ USD (tăng 8,6%), và thủy sản đạt 6,1 tỷ USD (tăng 13,8%). Riêng sản phẩm chăn nuôi cũng ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng 22,1%, đạt 339,2 triệu USD.

Các thị trường lớn truyền thống như Mỹ, Trung Quốc và Nhật Bản tiếp tục duy trì đà tăng trưởng, đặc biệt xuất khẩu sang châu Âu đã tăng 49%, đạt 4,3 tỷ USD, Trung Đông tăng 10,9%, và châu Phi tăng 8,9%. Những con số này cho thấy tiềm năng mở rộng sang các thị trường ngoài nhóm trọng điểm là rất lớn.

Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi, ngành vẫn đối mặt với không ít thách thức, đáng chú ý nhất là chính sách áp thuế đối ứng 20% từ Mỹ đối với một số mặt hàng chủ lực như rau quả, gỗ và thủy sản. Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Minh Hằng lưu ý rằng giá lương thực có xu hướng tăng, nhưng giá gạo lại giảm và dự kiến tiếp tục giảm trong 1-2 năm tới. Nhiều quốc gia có thể áp dụng chính sách hạn chế xuất khẩu hoặc áp hạn ngạch đột ngột, gây biến động khó lường cho thị trường.

Kiến nghị loạt giải pháp cho xuất khẩu Việt Nam

Để đạt được các mục tiêu đề ra, Quyền Bộ trưởng Trần Đức Thắng đã đưa ra ba định hướng lớn cần triển khai.

Đầu tiên, các cơ quan nhà nước, đặc biệt là Bộ Nông nghiệp và Môi trường, phải chịu trách nhiệm xây dựng hệ thống văn bản pháp luật phù hợp, cải cách hành chính, cắt giảm thủ tục nhưng vẫn đáp ứng các tiêu chuẩn nhập khẩu khắt khe của các nước.

Bộ sẽ trình Quốc hội dự luật sửa 15 luật vào tháng 10 tới và từ năm 2026 sẽ sửa đổi toàn diện 17 văn bản pháp luật để thích ứng với tình hình mới. Điều này nhằm kịp thời giải đáp, hướng dẫn những khó khăn của doanh nghiệp, người dân và hiệp hội ngành hàng, đồng thời hoàn thiện tiêu chuẩn, quy chuẩn và vùng nguyên liệu.

Thứ hai, Bộ sẽ tập trung vào cơ chế tỷ giá, tín dụng, logistics, đẩy nhanh đàm phán với Mỹ, cập nhật nhanh thông tin thị trường, bổ sung sản phẩm có giá trị gia tăng như thủy sản và trái cây chế biến, và triển khai giải pháp riêng cho từng ngành hàng.

Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường cũng được đề nghị xây dựng bản tin định kỳ cập nhật số liệu sản xuất, nhập khẩu, xuất khẩu, tình hình thị trường trong nước và quốc tế, cùng phân tích thị trường tiềm năng để doanh nghiệp và người dân tham khảo, định hướng sản xuất hiệu quả.

Thứ ba, về thị trường, cần chú trọng đồng thời cả thị trường truyền thống và tiềm năng như EU (Việt Nam mới chiếm 2% thị phần), UAE và khu vực lân cận (thị trường 200 tỷ USD nhưng Việt Nam mới chiếm 10%), châu Phi, Nam Mỹ. Đặc biệt, thị trường nội địa với hơn 100 triệu dân cũng cần được khai thác hiệu quả, thay thế nhập khẩu đối với các sản phẩm có thể sản xuất trong nước.

Đồng tình với quan điểm trển, nhiều hiệp hội ngành hàng cũng đã đồng loạt đưa ra kiến nghị và giải pháp nhằm tháo gỡ khó khăn, mở rộng thị trường và nâng cao giá trị xuất khẩu.

Chủ tịch Hiệp hội Lúa gạo Việt Nam (VIETRISA) Bùi Bá Bổng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát triển vùng nguyên liệu, đề xuất thúc đẩy chương trình “siêu vùng nguyên liệu” 1 triệu hecta lúa chất lượng cao, phát thải thấp ở Đồng bằng sông Cửu Long. Mô hình này gắn với nhãn hiệu “Gạo Việt xanh – Phát thải thấp” đã có lô hàng đầu tiên xuất sang Nhật Bản. Ông cũng kiến nghị tổ chức Festival Lúa gạo Quốc tế lần thứ 2 vào năm 2026, hướng tới trở thành sự kiện giao thương quốc tế lớn.

Về phía Hiệp hội Lương thực Việt Nam, Chủ tịch Đỗ Hà Nam đề xuất mở rộng xuất khẩu gạo sang Nhật Bản, Hàn Quốc và các thị trường châu Phi, đồng thời kiến nghị sớm tháo gỡ vướng mắc về thuế VAT để tạo thuận lợi cho doanh nghiệp.

Trong lĩnh vực cà phê – ca cao, Chủ tịch Hiệp hội Nguyễn Nam Hải cho rằng việc miễn thuế GTGT đối với cà phê nhân xanh sẽ giúp giảm áp lực vốn cho doanh nghiệp, đặc biệt trong bối cảnh giá cà phê lập đỉnh và Hoa Kỳ áp thuế 20%. Ông cũng đánh giá Trung Quốc là thị trường tiềm năng cần sớm khai thác.

Trong khi đó, bà Tô Thị Tường Lan – Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) – dự báo ngành thủy sản có thể đạt 9-9,5 tỷ USD nếu tận dụng tốt các FTA. Tuy nhiên, thách thức vẫn đến từ chính sách thuế của Mỹ và những bất cập nội địa như Nghị định 37 áp dụng cho cá ngừ. Bức tranh xuất khẩu thủy sản cuối năm, theo bà Lan, sẽ là “vừa thách thức vừa kỳ vọng”.

Ngành rau quả cũng ghi nhận những tín hiệu tích cực khi ông Nguyễn Thanh Bình – Chủ tịch Hiệp hội Rau quả Việt Nam cho biết, Hoa Kỳ hiện là thị trường tăng trưởng nhanh nhất với mức tăng 66% trong 6 tháng đầu năm 2025. Song mức thuế 20% đang làm tăng giá thành, giảm sức cạnh tranh, vì vậy ông kiến nghị đàm phán để đưa mức thuế này về 0% và gia tăng nhập khẩu trái cây từ Mỹ nhằm giảm thâm hụt thương mại.

Từ góc độ địa phương, ông Nguyễn Hoàng Phúc – Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Lâm Đồng đề nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường hỗ trợ đàm phán với Trung Quốc để cấp mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói cho sầu riêng, thanh long, đồng thời mở đường cho trái bơ xuất khẩu chính ngạch.

Quyền Bộ trưởng Trần Đức Thắng bày tỏ tin tưởng rằng với sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, sự đồng hành của doanh nghiệp và sự phối hợp của các bộ, ngành, địa phương, mục tiêu xuất khẩu 65 tỷ USD trong năm 2025 hoàn toàn khả thi, tạo nền tảng hướng tới mốc 100 tỷ USD trong tương lai gần.