 |
| Quang cảnh Diễn đàn. |
Nhấn mạnh vai trò then chốt của xúc tiến xuất khẩu trong bối cảnh mới của thương mại toàn cầu, ông Vũ Bá Phú, Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) cho rằng, kinh tế toàn cầu đang trải qua những thay đổi sâu sắc: dịch chuyển chuỗi cung ứng, cạnh tranh thương mại gia tăng, tiêu chuẩn xanh siết chặt và thương mại điện tử bùng nổ.
Những yếu tố này vừa tạo sức ép lớn, vừa mở ra cơ hội để hàng hóa Việt Nam thâm nhập sâu hơn vào các thị trường giá trị cao.
Việt Nam với độ mở cao về kinh tế, thương mại đang đứng trước thời cơ quan trọng để gia tăng thị phần, đa dạng hóa thị trường xuất khẩu và tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.
Theo ông Phú, những năm gần đây, xuất khẩu liên tục là điểm sáng của nền kinh tế. Cơ cấu sản phẩm chuyển dịch tích cực sang nhóm hàng chế biến, chế tạo.
Nhiều doanh nghiệp tư nhân đầu tư bài bản đã đưa được sản phẩm vào những thị trường khó tính và xây dựng thương hiệu Việt trên thị trường quốc tế.
Trong 10 tháng đầu năm 2025, Việt Nam xuất siêu gần 20 tỷ USD; tổng kim ngạch xuất nhập khẩu đạt khoảng 762 tỷ USD, tăng 17,4% so với cùng kỳ 2024. Dự kiến cả năm sẽ đạt trên 900 tỷ USD, đây là kim ngạch ở mức cao nhất từ trước tới nay.
Tuy nhiên, ông Phú lưu ý, thị trường Hoa Kỳ, EU, Nhật Bản, Trung Đông, châu Phi… vẫn còn nhiều dư địa chưa được khai thác hiệu quả. Yêu cầu đặt ra cho doanh nghiệp là phải đổi mới mạnh mẽ trong quản trị rủi ro, phát triển sản phẩm, chuẩn hóa quy trình, minh bạch nguồn gốc và tích cực tham gia thương mại số để nâng cao sức cạnh tranh.
Theo ông Vũ Bá Phú, Bộ Công Thương cũng đang xây dựng “Chương trình Vươn ra thị trường quốc tế giai đoạn 2026 - 2035 (Go Global)”, hỗ trợ doanh nghiệp vươn ra toàn cầu theo hướng dẫn dắt chuỗi giá trị; mở rộng thị trường sâu rộng và bền vững; tận dụng tối đa các FTA thế hệ mới; chuyển đổi xanh và nâng cấp tiêu chuẩn xuất khẩu; tăng cường ứng dụng số trong xúc tiến thương mại.
Giai đoạn 2021 - 2025 đã chứng kiến sự bứt phá mạnh mẽ của xuất khẩu Việt Nam, khi kim ngạch tăng trưởng đều ở mức hai con số và xuất siêu duy trì ổn định hơn một thập kỷ.
Tuy nhiên, trong bối cảnh thế giới biến động sâu sắc, từ thay đổi địa chính trị, xung đột thương mại, xu hướng bảo hộ gia tăng cho tới yêu cầu cấp bách về chuyển đổi xanh và chuyển đổi số, hoạt động xúc tiến thương mại buộc phải bước sang một giai đoạn phát triển mới.
Theo ông Vũ Bá Phú, triển khai Chương trình “Go Global” là một trong 5 định hướng lớn trong Kế hoạch Xúc tiến thương mại quốc gia giai đoạn 2026 - 2030 mà Bộ Công Thương đã và đang hoàn thiện.
Theo đó, sẽ lựa chọn các doanh nghiệp đầu ngành có năng lực cạnh tranh quốc tế để làm “đầu tàu” dẫn dắt, kéo theo hệ sinh thái doanh nghiệp vệ tinh cùng vươn ra thế giới.
Tại phiên thảo luận, các đại biểu tham dự đều nhất trí rằng xúc tiến thương mại hiện đại không chỉ là công cụ thúc đẩy xuất khẩu, mà còn là đòn bẩy phát triển công nghiệp chế biến, dịch vụ logistics, chuyển đổi năng lượng và kinh tế số.
Cùng với đó, với tinh thần “Chuyển đổi để dẫn đầu - Bứt phá để thành công”, Việt Nam đang hướng tới một mô hình xúc tiến thương mại thông minh, bền vững và mang tầm toàn cầu, qua đó đòi hỏi hiệp hội, doanh nghiệp cùng chung một tầm nhìn, phối hợp đồng bộ với Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương, trở thành một mắt xích quan trọng trong hệ sinh thái chung.
Theo ông Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược Thương hiệu và Cạnh tranh, thời gian qua, Việt Nam tăng trưởng xuất khẩu cao nhưng giá trị tạo ra cho doanh nghiệp Việt vẫn quá thấp bởi thương mại Việt Nam đang mắc năm một số điểm nghẽn.
Cụ thể gồm tăng trưởng cao nhưng giá trị gia tăng nội địa thấp, phần lớn lợi nhuận rơi vào tay doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI). Cùng đó là liên kết giữa khu vực FDI và doanh nghiệp trong nước còn yếu, hiệu ứng lan tỏa công nghệ và quản trị chưa đạt kỳ vọng.
Bên cạnh đó, cơ cấu thị trường xuất nhập khẩu mất cân đối, khi gần 45% tổng kim ngạch vẫn tập trung vào hai thị trường Hoa Kỳ và Trung Quốc.
Chuyên gia cũng chỉ rõ, dù Việt Nam xuất siêu hàng hóa nhưng lại nhập siêu dịch vụ, đặc biệt là du lịch, lĩnh vực vốn có tiềm năng mang lại nguồn thu ngoại tệ lớn
Trong khi đó, năng lực tận dụng các FTA còn hạn chế, việc xúc tiến thương mại dù được đẩy mạnh nhưng chưa đủ sức mở ra thị trường mới.
TS Võ Trí Thành nhấn mạnh, trong bối cảnh thế giới đang định hình một tư duy phát triển mới dựa trên ba giá trị: bền vững, bao trùm và sáng tạo, Việt Nam không thể tiếp tục bán hàng rẻ mà cần chuyển sang tạo giá trị, đổi mới chuỗi cung ứng và xây dựng thương hiệu quốc gia.
