Truy quét hàng giả trên sàn thương mại điện tử: Luật hóa và áp dụng công nghệ

Các hành vi vi phạm ngày càng khó phát hiện do lợi dụng đặc tính ẩn danh và tốc độ lan truyền nhanh trên không gian mạng. Đồ họa: TT

Kinh doanh bất hợp pháp trên nền tảng số ngày càng tinh vi, liều lĩnh

Mỗi năm, lực lượng chức năng xử lý hàng chục nghìn vụ việc liên quan đến xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ. Với sự bùng nổ của TMĐT, các hành vi vi phạm ngày càng khó phát hiện do lợi dụng đặc tính ẩn danh, khó truy vết và tốc độ lan truyền nhanh trên không gian mạng.

Các mặt hàng vi phạm rất đa dạng, bao gồm đồng hồ, túi xách hàng hiệu, mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, đồ điện tử, sách vở, đồ gia dụng, sữa bột, dầu ăn giả… Một số sản phẩm được làm giả tinh vi đến mức người tiêu dùng rất khó nhận biết nếu không có nghiệp vụ chuyên môn.

Đáng chú ý, các sàn TMĐT và nền tảng mạng xã hội, như: Shopee, Lazada, Tiki, Facebook, TikTok, Zalo, xuất hiện nhiều quảng cáo và gian hàng có dấu hiệu xâm phạm các thương hiệu lớn như: Adidas, Gucci, Louis Vuitton, Hermes, Chanel, Boss…

Ngoài các thương hiệu quốc tế, nhiều thương hiệu nội địa cũng bị làm giả như: gạo, tương ớt, tôn lợp mái, thậm chí cả pháo hoa… làm ảnh hưởng và tác động tiêu cực đến doanh nghiệp trong nước.

Riêng tại Hà Nội, tình hình vi phạm trong TMĐT tiếp tục phức tạp. Trong 6 tháng đầu năm, lực lượng chức năng xử lý 72 vụ vi phạm, riêng tháng 6 ghi nhận tới 33 vụ.

Các hành vi phổ biến nhất bao gồm: kinh doanh mỹ phẩm, thực phẩm và phụ kiện không rõ nguồn gốc xuất xứ. Đáng lo ngại, 7 vụ buôn bán khí N2O (bóng cười) với tổng cộng 206 bình bị thu giữ tại Hà Nội tiếp tục cho thấy sự tinh vi và liều lĩnh của các đối tượng kinh doanh bất hợp pháp trên nền tảng số.

Những con số trên cho thấy rằng, đã đến lúc cơ quan chức năng cần thiết phải thay đổi cách tiếp cận, kết hợp nghiệp vụ truyền thống và công nghệ hiện đại để giám sát và kiểm soát thị trường.

Xây dựng môi trường lành mạnh, tạo động lực cho doanh nghiệp

Theo ông Nguyễn Thanh Vân, Chủ tịch Hiệp hội TMĐT toàn cầu, hàng giả trên không gian mạng không chỉ gây thiệt hại cho doanh nghiệp chân chính mà còn đe dọa trực tiếp đến sức khỏe và quyền lợi người tiêu dùng.

“Bên cạnh siết quản lý, cần tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức người tiêu dùng để tự trang bị kỹ năng nhận diện và phòng tránh”, ông Nguyễn Thanh Vân chia sẻ.

Ông Trần Hữu Linh, Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương) cho biết, mục tiêu cao nhất là xây dựng môi trường TMĐT lành mạnh, tạo động lực cho doanh nghiệp làm ăn chân chính, bảo vệ người tiêu dùng khỏi rủi ro hàng giả, hàng kém chất lượng.

Theo đó, các sàn có trách nhiệm xác minh người bán, gỡ bỏ sản phẩm vi phạm và chia sẻ thông tin khi cơ quan chức năng yêu cầu. Ngoài ra, lực lượng chức năng đang áp dụng phần mềm chuyên dụng để quét dữ liệu, giúp sớm phát hiện sản phẩm có dấu hiệu giả mạo.

Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước tích cực phối hợp với các hiệp hội ngành hàng và doanh nghiệp chính thống nhằm nâng cao hiệu quả giám sát và xử lý. Trong đó, các doanh nghiệp sản xuất chính hãng có vai trò quan trọng trong việc cung cấp thông tin nhận diện sản phẩm thật, cảnh báo sớm hành vi làm giả.

Một số giải pháp trọng tâm sẽ được cơ quan chức năng tập trung triển khai trong thời gian tới, cụ thể như tăng cường kiểm tra định kỳ, kiểm tra theo chuyên đề tại các sàn TMĐT và mạng xã hội; áp dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc và phần mềm phát hiện vi phạm.

Bên cạnh đó là nâng cao hiệu quả phối hợp liên ngành giữa quản lý thị trường, công an, hải quan và các nền tảng công nghệ. Yêu cầu các sàn TMĐT minh bạch chính sách kiểm duyệt, công bố tiêu chí kiểm soát sản phẩm…