Thụy Điển lách khe cửa hẹp để gia nhập NATO

Quốc hội Hungary phê chuẩn yêu cầu của Thụy Điển gia nhập NATO

Bước đi này giúp chấm dứt hơn 18 tháng bất đồng ngoại giao giữa hai nước và gần hai năm kể từ khi Thuỵ Điển đệ đơn gia nhập NATO, đưa Thuỵ Điển sớm trở thành thành viên thứ 32 của liên minh quân sự lớn nhất thế giới này.

Thụy Điển là một trong 4 quốc gia thuộc bán đảo Scandinavia - khu vực chiến lược, từ lâu đã được NATO hướng đến. Giống như Phần Lan - thành viên thứ 31 của NATO, Thụy Điển theo đuổi chính sách không liên kết quân sự trong nhiều thập kỷ, ngay cả khi Chiến tranh Lạnh diễn ra. Tuy nhiên, từ sau khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự đặc biệt nhằm vào Ukraine, các tính toán địa chính trị đã bị đảo lộn, kéo theo việc Thụy Điển và Phần Lan quyết định đệ đơn xin gia nhập NATO vào ngày 18/5/2022. Đơn xin gia nhập của hai quốc gia Bắc Âu này đã được chấp thuận tại Hội nghị thượng đỉnh NATO hồi tháng 6/2022.

Để chính thức trở thành thành viên của tổ chức này cần phải được Quốc hội của toàn bộ 30 nước thành viên liên minh phê chuẩn. Phần Lan sau đó đã trở thành thành viên thứ 31 của NATO vào ngày 4/4/2023, trong khi tiến trình xin gia nhập của Thụy Điển lại không thể dễ dàng khi nước này không nhận được sự ủng hộ của Thổ Nhĩ Kỳ và Hungary do tranh cãi về một số vấn đề.

Thổ Nhĩ Kỳ ban đầu trì hoãn phê chuẩn tiến trình gia nhập NATO của Thụy Điển với lý do Thụy Điển là nơi ẩn náu của các đối tượng bị tình nghi liên quan âm mưu đảo chính bất thành tại nước này hồi năm 2016 và các thành viên đảng Công nhân người Kurd (PKK) bị coi là một nhóm khủng bố. Trong khi đó với Hungary, sau khi Thụy Điển nộp đơn xin gia nhập NATO, Chính phủ của Thủ tướng Hungary Viktor Orbán đã đệ trình các nghị định thư phê duyệt việc Thụy Điển gia nhập NATO kể từ tháng 7/2022, nhưng vấn đề này đã bị đình trệ tại Quốc hội của Hungary trước sự phản đối của các nhà lập pháp của đảng cầm quyền. Hungary cho rằng một số chính khách Thụy Điển đã thông qua các kênh ngoại giao, sử dụng tầm ảnh hưởng chính trị để gây tổn hại lợi ích của Hungary; và còn nhiều bất đồng khác mà hai nước cần giải quyết trước khi Thụy Điển được chấp thuận trở thành thành viên của NATO.

Theo giới phân tích, việc Thụy Điển gia nhập NATO là một bước thắt chặt an ninh cho chính quốc gia này, đồng thời giúp liên minh quân sự lớn nhất thế giới NATO củng cố sức mạnh. Về vị trí địa chính trị, việc NATO mở rộng sang phía Đông bằng cách kết nạp Thụy Điển (và Phần Lan) đã làm thay đổi sườn phía Đông của NATO bằng cách tăng gấp đôi biên giới giữa NATO với Nga lên hơn 1.600 km. Thụy Điển và Phần Lan bao phủ gần hết đường bờ biển phía Bắc của Biển Baltic. Do đó, việc kết nạp Thụy Điển và Phần Lan đã đặt gần như toàn bộ biển này dưới sự kiểm soát của NATO. Trong khi đó, với tư cách là các quốc gia thành viên NATO, Thụy Điển sẽ được hưởng sự bảo vệ theo Điều 5 của hiệp ước thành lập liên minh NATO, trong đó quy định một cuộc tấn công vào một thành viên được coi là một cuộc tấn công chống lại tất cả. Tuy nhiên, để được hưởng những lợi ích của việc gia nhập NATO, Thụy Điển sẽ phải thực hiện một số yêu cầu bắt buộc, trong đó có dành ngân sách quốc phòng hàng năm là 2% GDP theo quy định, phải sẵn sàng tham chiến bên cạnh NATO nếu một thành viên của khối bị tấn công, phải điều chỉnh toàn bộ khí tài, phương thức tác chiến, các quy định theo chuẩn của NATO...

Do đó, dù cần tới chữ ký của Tổng thống Hungary để chính thức được xác nhận, song việc Quốc hội nước này thông qua được ví như bước tiến cho thấy Thụy Điển đã "lách được 1 chân qua khe cửa hẹp" trong tiến trình gia nhập NATO.