Thuế đối ứng 20%: Doanh nghiệp Việt vững tin xuất khẩu vào Mỹ

Tác động của thuế đối ứng Mỹ 20% khác nhau theo ngành, nhưng doanh nghiệp Việt đang tích cực thích ứng.

Triển vọng xuất khẩu lạc quan dù có thách thức mới

Việc giảm thuế từ 46% xuống 20% là kết quả của những nỗ lực đàm phán không ngừng giữa Việt Nam và Mỹ.

Từ cuối tháng 4/2025, hai bên đã tiến hành nhiều phiên đàm phán thương mại đối ứng ở cả cấp kỹ thuật và cấp Bộ trưởng, với đoàn đàm phán của Chính phủ Việt Nam do Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên làm Trưởng đoàn.

Các cuộc thảo luận đã đạt được nhiều tiến bộ về các vấn đề như thuế quan, quy tắc xuất xứ, hải quan, và nhiều lĩnh vực khác, cho thấy ý chí chung về một mối quan hệ kinh tế, thương mại và đầu tư ổn định, hài hòa lợi ích, tương xứng với quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện giữa hai quốc gia.

Giới chuyên gia và doanh nghiệp tin rằng, chính sách thuế nhập khẩu mới của Mỹ sẽ không ảnh hưởng quá nhiều đến thương mại hay hoạt động xuất khẩu của Việt Nam trong năm 2025. Thậm chí, việc hoãn áp dụng mức thuế 46% trước đó trong 3 tháng đã tạo động lực cho các nhà nhập khẩu đẩy nhanh đơn hàng, góp phần vào những thành tựu ấn tượng của xuất khẩu Việt Nam trong nửa đầu năm 2025 với mức tăng trưởng 14,4%. Mục tiêu tăng trưởng xuất khẩu 12% cho cả năm nay được đánh giá là hoàn toàn khả thi.

Về mặt kinh tế vĩ mô, Việt Nam đang ở một vị thế thuận lợi hơn nhiều quốc gia khác trong khu vực. Tiềm năng tăng trưởng dài hạn mạnh mẽ cùng với ý chí chính trị cao trong công cuộc cải tổ kinh tế củng cố niềm tin rằng Việt Nam có thể đạt mức tăng trưởng kinh tế cao hơn mức trung bình của thập kỷ trước, thậm chí mục tiêu tăng trưởng 8% là hoàn toàn khả thi.

Mức chênh lệch thuế giữa Việt Nam và các quốc gia khác trong khu vực không quá cao, chỉ vài phần trăm, do đó không phải là lý do để các nhà đầu tư nước ngoài rời Việt Nam. Hơn nữa, Chính phủ Việt Nam đã và đang có nhiều chính sách hỗ trợ các nhà đầu tư bị ảnh hưởng bởi thuế đối ứng, như ưu đãi thuế, tiếp cận đất đai và hỗ trợ tiền mặt cho nhà đầu tư công nghệ cao.

Cú huých xoay trục xuất khẩu

Tác động của mức thuế 20% từ Mỹ có sự khác biệt giữa các ngành, nhưng nhìn chung, các doanh nghiệp Việt Nam đang chủ động đánh giá và điều chỉnh kế hoạch kinh doanh.

Theo giới chuyên gia, với ngành thủy sản, đặc biệt là tôm, Mỹ là thị trường xuất khẩu trọng điểm, chiếm khoảng 50% kim ngạch của nhiều doanh nghiệp. Mức thuế 20% mà Việt Nam phải chịu thấp hơn Ấn Độ (25%), qua đó giúp các sản phẩm tôm chế biến, có giá trị gia tăng của Việt Nam duy trì lợi thế cạnh tranh, thậm chí có khả năng thu hút đơn hàng chuyển hướng từ Ấn Độ. Tuy nhiên, tôm sơ chế và tôm thẻ chân trắng sẽ gặp áp lực cạnh tranh lớn từ Ecuador (15%), trong khi tôm sú phải đối mặt với Indonesia (19%).

Ngành dệt may được nhận định có cơ hội khi các đối thủ lớn như Trung Quốc và Ấn Độ bị áp mức thuế cao hơn. Dù Việt Nam và Bangladesh cùng chịu thuế 20%, tạo ra thế cạnh tranh sát sao, nhưng Việt Nam có lợi thế về cơ cấu hàng hóa, có thể bù đắp một phần nguồn cung từ Trung Quốc. Dù vậy, ngành vẫn cần lưu ý đến rủi ro cầu giảm tại thị trường Mỹ do giá cả leo thang, cùng với xu hướng dịch chuyển đơn hàng sang châu Phi, nơi một số quốc gia được hưởng ưu đãi thuế 10–15%.

Với ngành điều, Mỹ hiện là thị trường xuất khẩu lớn nhất, chiếm 25–27% tổng kim ngạch. Việc chuyển từ thuế suất 0% lên 20% là một bước lùi đáng kể, đặt ra áp lực lớn lên các doanh nghiệp. Trong bối cảnh đó, nhiều doanh nghiệp đang đẩy mạnh đa dạng hóa thị trường, tìm kiếm cơ hội tại Trung Đông, Trung Á nhằm bù đắp khả năng sụt giảm từ thị trường Mỹ.

Riêng ngành gỗ và lâm sản hiện chưa chịu thuế đối ứng trực tiếp, nhưng đang trong diện điều tra theo Mục 232 của Đạo luật Thương mại Mở rộng năm 1964. Ngành này kỳ vọng sẽ tiếp tục đàm phán với phía Mỹ, hướng đến mục tiêu giảm thuế quan hoặc quản lý hạn ngạch linh hoạt hơn trong thời gian tới.

Giới chuyên gia nhấn mạnh rằng mức thuế 20% là một bước ngoặt chiến lược, buộc Việt Nam phải nhanh chóng thay đổi mô hình xuất khẩu, từ bỏ lợi thế cạnh tranh dựa trên giá rẻ, tiến tới xây dựng nền kinh tế định hướng chất lượng, minh bạch và đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe trên toàn cầu. Đây cũng là lời cảnh báo về sự gia tăng của các rào cản phi thuế quan, đặc biệt là trong lĩnh vực tiêu chuẩn kỹ thuật và nguồn gốc xuất xứ hàng hóa, vốn là tiêu chuẩn tiên quyết khi vào thị trường Mỹ.

Để thích ứng, các doanh nghiệp xuất khẩu được khuyến nghị khẩn trương rà soát danh mục sản phẩm, ưu tiên các mặt hàng có giá trị gia tăng cao. Đồng thời, cần chủ động tái đàm phán hợp đồng với đối tác, thương lượng để điều chỉnh giá thành hoặc chia sẻ chi phí phát sinh từ thuế quan. Quan trọng hơn cả là tăng cường kiểm soát chất lượng, minh bạch hóa nguồn gốc xuất xứ (CO) và truy xuất nguồn gốc rõ ràng, đặc biệt với các ngành có nguy cơ cao như dệt may, chế biến gỗ và nông sản.

Về lâu dài, các doanh nghiệp cần tận dụng cơ hội từ các Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới như EVFTA, CPTPP để mở rộng thị trường sang châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc, giảm sự phụ thuộc vào một thị trường duy nhất. Để làm được điều này, đổi mới công nghệ, tự chủ nguyên vật liệu và nâng tỷ lệ nội địa hóa lên trên 50% là vô cùng cần thiết.

Đầu tư vào chuỗi cung ứng xanh - sạch, đáp ứng chuẩn mực ESG và đẩy mạnh chuyển đổi số trong sản xuất - xuất khẩu cũng là những chiến lược then chốt để Việt Nam khẳng định vai trò đối tác thương mại có trách nhiệm và hòa nhập sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Với những nỗ lực song phương và sự chủ động của doanh nghiệp, Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để chuyển mình, nâng cấp vị thế trên bản đồ thương mại quốc tế, giữ vững niềm tin vào xuất khẩu trong bối cảnh mới.