Lý giải nguyên nhân giá vật liệu xây dựng 6 tháng đầu năm tăng kỷ lục

Giá vật liệu xây dựng 6 tháng đầu năm tăng đột biến, tăng tới 10,1 điểm phần trăm so với quý I và là mức tăng cao kỷ lục trong các kỳ điều tra hằng quý gần đây.

6 tháng đầu năm giá vật liệu xây dựng tăng tới 10,1 điểm phần trăm

Cục Thống kê cho biết, giá vật liệu xây dựng 6 tháng đầu năm tăng đột biến, tăng tới 10,1 điểm phần trăm so với quý I và là mức tăng cao kỷ lục trong các kỳ điều tra hằng quý gần đây.

Theo đó, trong tháng 6, nhóm nhà ở, điện nước, chất đốt và vật liệu xây dựng tăng 1,42% so với tháng trước, tác động làm tăng CPI chung 0,27 điểm phần trăm, chủ yếu do giá vật liệu bảo dưỡng nhà ở tăng 2,93% khi nguồn cung khan hiếm, chi phí sản xuất và nhu cầu xây dựng cao...

So với cùng kỳ năm trước, nhóm nhà ở, điện nước, chất đốt và vật liệu xây dựng trong tháng 6 năm nay tăng 7,23%, tác động làm tăng CPI chung 1,36 điểm phần trăm.

Theo báo cáo diễn biến thị trường vật liệu xây dựng của Viện Kinh tế xây dựng (Bộ Xây dựng), trong tháng 6/2025, giá cát xây dựng tăng từ 30-58,45% so với tháng trước. Đồng thời, giá đá xây dựng tăng từ 7,3-11,1%. Đây là mức tăng đột biến trong bối cảnh thị trường vật liệu đang bước vào mùa cao điểm xây dựng.

Tại nhiều tỉnh thành, giá cát hiện phổ biến quanh mức 700.000-800.000 đồng/m3, có nơi vượt 1 triệu đồng/m3. Giá đá xây dựng cũng tăng thêm từ 50.000-100.000 đồng/m3 so với cùng kỳ.

Tương tự, giá nhựa đường tăng 200 đồng/kg các loại, tăng 0,16-0,33% so với tháng trước. Nguyên nhân giá nhựa đường tăng là do ảnh hưởng giá xăng dầu và chi phí vận chuyển.

Giá gạch tuynel hiện đang dao động từ 1.600-1.900 đồng/viên, tăng gần gấp đôi so với mức giá từ đầu năm.

Lý giải nguyên nhân khiến giá cát và đá tăng mạnh, Viện Kinh tế xây dựng cho rằng nguồn cung suy giảm là yếu tố chủ yếu. Nhiều mỏ vật liệu phải dừng khai thác vì hết hạn giấy phép, xảy ra sạt lở, chồng lấn ranh giới hoặc chủ động ngừng khai thác do các vấn đề pháp lý.

Trong khi đó, nhu cầu xây dựng tại nhiều địa phương tăng cao, đặc biệt ở các khu vực có tốc độ đô thị hóa nhanh, dẫn đến mất cân đối cung - cầu trên thị trường.

Trước số liệu đột biến này, bà Nguyễn Thị Hương, Cục trưởng Cục Thống kê xác nhận, có đến 57,2% số doanh nghiệp được khảo sát cho thấy khó khăn lớn nhất trong quý II là giá nguyên vật liệu xây dựng tăng cao.

Giá tăng đột biến: Do đâu?

Bà Hương lý giải, một trong những nguyên nhân của thực trạng này là đầu tư công dồn dập vào các dự án hạ tầng lớn (cao tốc, cảng, sân bay…) khiến nhu cầu cát, đá, thép, xi măng tăng đột biến. Trong khi nguồn cát và đá phục vụ xây dựng ở một số địa phương còn xảy ra hiện tượng khan hiếm cục bộ, do tình trạng thiếu nguồn cung cấp: mỏ hết hạn, bị gián đoạn hai thác, sạt lở…

Tuy vậy, lãnh đạo Cục Thống kê, khẳng định nguồn cung nguyên vật liệu phục vụ xây dựng vẫn dồi dào, thể hiện ở chỉ số sản xuất các ngành sản xuất vật liệu xây dựng (sắt thép, xi măng, bê tông…) vẫn duy trì đà tăng trưởng tích cực trong 6 tháng đầu năm, đáp ứng đủ cho nhu cầu xây dựng của các doanh nghiệp và hộ dân cư.

Thủ tướng giao Bộ Công an chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan điều tra, xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân có hành vi thao túng thị trường, đầu cơ trục lợi trong hoạt động sản xuất, kinh doanh vật liệu xây dựng và các hành vi bao che, bảo kê, tham nhũng, làm ngơ để tình trạng vi phạm tái diễn, không xử lý triệt để.

Một nguyên nhân nữa làm giá vật liệu xây dựng tăng được lãnh đạo Cục Thống kê chỉ ra, đó là chi phí nguyên liệu đầu vào - năng lượng - vận chuyển tăng: Giá thép tăng nhẹ do giá phôi, quặng sắt thế giới tăng; Giá nhựa đường cũng tăng do xăng dầu tăng và chi phí vận chuyển tăng nhẹ, Đối với xi măng, dù giá tương đối ổn định trong tháng 6, nhưng chi phí nguyên liệu và điện than tăng khiến áp lực chi phí gia tăng.

Ngoài ra, tâm lý tích trữ hàng hóa tại một số đại lý, doanh nghiệp trung gian cũng góp phần đẩy giá vật liệu lên trong ngắn hạn.

Nhận định rằng, biến động giá vật liệu xây dựng ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp trong ngành xây dựng. Chi phí đầu vào tăng làm tăng tổng chi phí thi công, ảnh hưởng đến lợi nhuận và hiệu quả tài chính của các hợp đồng đã ký theo đơn giá cố định.

"Nếu giá tăng cao trong thời gian dài có thể làm chậm tiến độ thi công của các công trình, buộc các chủ đầu tư, nhà thầu phải điều chỉnh kế hoạch tài chính, tiến độ và công nghệ", đại diện Cục Thống kê nhận định.

Xử lý nghiêm hành vi đầu cơ, găm hàng, tăng giá bất hợp lý

Theo phân tích từ MB Securities và CSI Securities, giá thép xây dựng có xu hướng tăng từ 5% (thép xây dựng) đến 7 - 8% (thép cuộn cán nóng) trong nửa cuối 2025. Hiện, giá thép xây dựng đang quanh mức 13.800 đồng/kg - tương đương 13,8 triệu đồng/tấn. Dự báo trong tháng 7/2025, giá thép có thể tăng thêm 3 - 4%, đưa mức lên khoảng 14,3 - 14,5 triệu đồng/tấn.

Dự báo, trong tháng 7/2025, khi bước vào cao điểm xây dựng hạ tầng, giá đá có thể tăng thêm 5 - 10%, tức vào khoảng 150.000 - 440.000 đồng/m³; giá đá (kích thước lớn) cũng có thể tăng 5 - 8% so với đầu năm.

TS Thái Duy Sâm - Phó Chủ tịch Hội Vật liệu xây dựng Việt Nam nhận định, tình hình giá vật liệu xây dựng trong quý III/2025 có thể sẽ tiếp tục diễn biến phức tạp và khó dự đoán.

Để kịp thời chấn chỉnh, xử lý, khắc phục các hạn chế, bình ổn giá cả vật liệu xây dựng và đảm bảo tiến độ thi công các công trình trọng điểm, cũng như đáp ứng nhu cầu xây dựng các công trình dân sinh, nhà ở của người dân, các dự án nhà ở, bất động sản, mới đây, Thủ tướng đã có công văn, yêu cầu Bộ trưởng Bộ Xây dựng đôn đốc, phối hợp chặt chẽ với các địa phương theo dõi, nắm bắt thường xuyên diễn biến thị trường, biến động giá vật liệu xây dựng trên thị trường.

Bộ Xây dựng khẩn trương cho rà soát, chỉ đạo, hướng dẫn các địa phương rà soát, đánh giá, tổng hợp nhu cầu vật liệu xây dựng trên địa bàn; phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Môi trường hướng dẫn, chỉ đạo các địa phương quy hoạch, xác định các mỏ, các nguồn cung, công suất, khả năng cung cấp để bảo đảm cân đối cung cầu, hoàn thành trước ngày 20/6.

Tăng cường hướng dẫn các địa phương kịp thời cập nhật, công bố giá vật liệu xây dựng, chỉ số giá xây dựng thuộc địa bàn quản lý, đảm bảo phản ánh đúng chi phí cấu thành giá vật liệu và phù hợp với mặt bằng giá thị trường.

Thủ tướng yêu cầu Bộ trưởng Bộ Công Thương chỉ đạo cơ quan chức năng quản lý thị trường tăng cường kiểm tra, kịp thời phát hiện, xử lý hành vi đầu cơ, găm hàng, tăng giá bất hợp lý hàng hoá vật liệu xây dựng.

Xử lý triệt để hàng hoá vật liệu xây dựng không rõ nguồn gốc, hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng.

Thủ tướng giao Bộ Công an chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan điều tra, xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân có hành vi thao túng thị trường, đầu cơ trục lợi trong hoạt động sản xuất, kinh doanh vật liệu xây dựng và các hành vi bao che, bảo kê, tham nhũng, làm ngơ để tình trạng vi phạm tái diễn, không xử lý triệt để.

Thanh tra Chính phủ khẩn trương xác định và tiến hành ngay việc thanh tra các nguồn cung cấp vật liệu xây dựng thông thường tại các địa bàn trọng điểm và xử lý nghiêm trường hợp vi phạm.